Nie myśl o mnie źle

O „Grze”, premierze Teatru Garnizon Sztuki w reżyserii Norberta Rakowskiego, rozmawiają Jakub Moroz i Przemysław Skrzydelski

Moroz: Podstawowym wnioskiem, który możemy wyciągnąć z właśnie obejrzanej premiery, jest to, że często chodzi się do teatru jedynie po to, by potwierdzić własne przekonania.

Skrzydelski: Nic nowego. Zresztą tak było i tym razem. Wyprawa do teatru komercyjnego musi się skończyć źle. To jasne. Nie ukrywajmy, że na „Grę” w reżyserii Norberta Rakowskiego szliśmy przekonani, że to będzie ni mniej, ni więcej wieczór dla celebrytów. Garnizon Sztuki w stolicy to takie właśnie miejsce. No i nazwisko aktorki celebrytki w duecie z Adamem Woronowiczem mówiło nam już wszystko, nieprawdaż?

Moroz: O tak. Pomyślałem sobie: Julia Wieniawa? Zatem teatr z Instagrama? No tak, redaktor Skrzydelski wyszedł z ideą, aby się trochę ponabijać i uderzyć w nieco luźniejsze obszary recenzenckie, ale to już przesada.

źródło: facebook.com/garnizonsztukiteatr

Skrzydelski: Bądźmy nie pierwszy raz szczerzy: idea była taka, że zobaczymy inną premierę, lecz plany legły w gruzach w związku – jak to zawsze w życiu – ze specyficzną sytuacją pozateatralną. Jednak ja nie żałuję. Bo czegoś się dowiedziałem. A ty żałujesz?

Moroz: Absolutnie nie. Pouczający wieczór. Z kilku powodów.

Skrzydelski: Wymień na początek jeden.

Moroz: Aktorka celebrytka jest w stanie prowadzić na scenie dialog z doświadczonym aktorem, który z celebryctwem nie ma nic wspólnego, za to przez lata pracował z wieloma najlepszymi reżyserami teatralnymi.

Skrzydelski: I to jednak robi wrażenie. Adam Woronowicz ma za sobą ponad 25 lat scenicznego doświadczenia, Julia Wieniawa zaś przede wszystkim występuje na ściankach, w serialach i reklamach, choć – bądźmy uczciwi – zaczynała karierę w produkcjach musicalowych, więc od początku jej droga była w jakiś sposób związana z aktorstwem, to nie jest tak, że wszystko, co zaczęła robić później, było dziełem przypadku. Zresztą to inny temat. Dziś liczy się to, że podjęła decyzję, by pojawić się w takim, a nie innym spektaklu.

Moroz: Zaznaczmy, że „Gra” bazuje na scenariuszu Theodora Holmana do filmu „Wywiad” Theo van Gogha (2003). Nie widzieliśmy go, ale teraz pewnie chcielibyśmy zobaczyć.

Skrzydelski: Intryga nie objawia się jako nazbyt skomplikowana. Oto dziennikarz polityczny z dorobkiem, reporter, który widział wojnę w Bośni, zostaje trochę przypadkowo wyznaczony do przeprowadzenia wywiadu z prawdziwą gwiazdą, znaną głównie z tego, że jest znana i pożądana. Z początku rozmowa Katji i Pierre’a nie układa się najlepiej, lecz po jakimś czasie znajdują wspólny język i zaczynają mówić sobie nawet za dużo. Wkrótce wychodzi na jaw, że dla świata są kimś zupełnie innym, niż są dla siebie samych i wobec siebie.

Moroz: Mnie ten tekst bardzo się spodobał, bo w prosty sposób demaskuje stereotypy, które trzeba pokonywać, by w ogóle zacząć rozmawiać z kimś, kto wydaje się nam człowiekiem przychodzącym z rzeczywistości, z którą nie chcemy mieć styczności. Pierre jako intelektualista na co dzień rozpracowujący gry polityczne gardzi show-biznesem, z kolei Katja nie szanuje mediów. I każde z nich ma rację. Ciekawy punkt startowy do zgrabnej potyczki w teatrze w jakimś stopniu psychologicznym. Może nie będzie to psychologia wysublimowana i rozpisana na Bóg wie jakie dialogi, ale wystarczająca do tego, by aktorzy stworzyli nasycone role.

Skrzydelski: Opowiadasz o punkcie startowym tej historii i zgadzam się z tobą: to niezła szansa na teatr środka – to chyba najtrafniejsze określenie. Jednak dla mnie takim punktem startowym tego przedstawienia – i elementem właśnie z pogranicza psychologii, który sprytnie wykorzystał Norbert Rakowski, szef świetnie radzącego sobie opolskiego Teatru Kochanowskiego – okazało się napięcie między Wieniawą a Woronowiczem, a dokładniej rzecz biorąc: trema Woronowicza w związku ze spotkaniem na scenie z Wieniawą. Bo to działa tak: postać Pierre’a to dla Woronowicza po prostu kolejne zadanie, raczej przewidywalne. Ale dla Wieniawy Katja to okazja udowodnienia, że radzi sobie jako aktorka nie tylko trzeciorzędnych filmów. Poza tym Wieniawa gra siebie: życiową rolę celebrytki opanowała do perfekcji, więc na scenie nie ma nic do stracenia, może iść na całość i pokazać, że naprawdę wie, o co w tym chodzi. Woronowicz musiał mieć świadomość, że Wieniawa zagarnie dla siebie spojrzenia wszystkich i nawet on ze swoim doświadczeniem nic tu nie poradzi.

żródło: facebook.com/garnizonsztukiteatr

Moroz: Chyba nie chcesz powiedzieć, że Wieniawa gra lepiej od Woronowicza? Żartujesz? Woronowicz buduje postać sfrustrowanego dziennikarza, który sam tak do końca nie wie, czy to, co robi, ma jeszcze jakikolwiek sens. Poza tym od początku wiadomo, że skrywa w sobie zagadkę. Wieniawa jedynie odtwarza to, co umie robić w trakcie sesji do kolorowego pisma.

Skrzydelski: Nie wiem, kto gra lepiej. Wiem tylko, że młodziutka aktorka, którą Woronowicz powinien przyćmić na wejściu, staje się dla niego równorzędnym partnerem. To tyle. To nie znaczy oczywiście, że Wieniawa będzie teraz mogła wcielić się w Lady Makbet albo Medeę. To inny wymiar aktorstwa. Ale w Blanche DuBois? Kto wie? Sądzisz, że się wygłupiam?

Moroz: No trochę jednak się wygłupiasz.

Skrzydelski: Jestem skrajnie poważny. Amerykańscy nauczyciele scenicznego realizmu powiadają: reaguj na to, co proponuje partner; wystarczy, że będziesz reagował tak, jak reagowałbyś normalnie w takiej sytuacji. I to podobno wystarczy. Zatem Wieniawa reagować potrafi, co więcej: Woronowicz chyba sam jest tym zaskoczony, bo natychmiast się uruchamia do kolejnej riposty. Taki mechanizm. Lecz nie bój się: przez cały czas zachowuję proporcje, wiem, że są w tym i pęknięcia.

Moroz: Cieszę się, że dostrzegasz pęknięcia, ale czy nie widzisz tego, że Woronowicz swoją rolą usiłuje jednak osiągnąć dość istotny efekt? Unaocznić nam, że postać w trakcie spektaklu się zmienia? A Wieniawa? Szarżuje i stosuje chwilowe łatwe fortele.

Skrzydelski: O przepraszam, a w tej zabawnej scenie, gdy udowadnia przed Pierre’em, że umie płakać na różne sposoby? Bardzo proszę, redaktorze. Proszę mi teraz zaprezentować, jak się szlocha na zawołanie. Teraz ty bądź poważny: przecież tak jak ty wychodziłem z założenia, że Wieniawa zaproszona do tej realizacji to tylko chwyt reklamowy, aż tu nagle, wbrew regułom, okazuje się, że może być inaczej. Jako kontrowersyjną interpretację tego stołecznego zajścia można przyjąć, że Woronowicz specjalnie obniżył loty, by koleżanka mogła sobie poradzić.

Moroz: Z pewnością tak nie było. Myślę, że się dogadali. Trafili na siebie i to się udało. Norbert Rakowski wiedział, co robi, i obsadził Wieniawę zgodnie z jej warunkami. W ten sposób uzyskał rezultat podwójny: opowiedział o grze pozorów, która rządzi naszymi relacjami, lecz również o tym, jak funkcjonują dziś inteligenci, którzy w odruchu etycznym potępiają łatwe kariery, a dzień w dzień tak naprawdę robią rzeczy o wiele gorsze, najczęściej udając kogoś, kim nie są. Lubię tych, którzy otwarcie przyznają: zarabiam pieniądze, bo umiem dobrze wyglądać, odwalcie się. Pełna jasność.

Skrzydelski: Piękna jasność. To jeszcze musimy o tych pęknięciach.

Moroz: Wydaje mi się, że obaj chcielibyśmy, aby Rakowski dał aktorom nieco więcej przestrzeni. Tych jedynie dziewięćdziesiąt minut wymusza tempo, które nie pozwala ukazać takiej rozmowy dwojga ludzi w całym spektrum jej złożoności (zatem w tym momencie obserwujemy bardziej thriller). Są chwile, gdy Katja i Pierre tak szybko odczytują swoje intencje, że zastanawiamy się, jak wiele gestów realnie w życiu musieliby jeszcze wykonać, by nawiązać nić porozumienia. W tym sensie szkoda tego przedstawienia na formułę wpisanej w teatr komercyjny skrótowości.

Skrzydelski: Tak, też jestem zdania, że dodatkowe pół godziny, które nasyciłoby tę psychologię (na korzyść dramaturgii), byłoby absolutnie do przyjęcia dla każdej publiczności, nawet tej, która wieczorem w teatrze oczekuje jedynie szybkiej puenty.

Moroz: Jednak w skali, którą dla bezpieczeństwa należy sobie określić, „Gra” to propozycja na wieczór teatralnie niezmarnowany.

Skrzydelski: I dzisiaj musimy to przyjąć do wiadomości. Jakkolwiek to brzmi.

Ocena: 4 - / 6

fot. mat. teatru

„Gra”
scenariusz: Theo van Gogh
adaptacja: Theodor Holman
przekład: Marek Szalsza
reż.: Norbert Rakowski
scenografia: Maria Jankowska
muzyka: Piotr Aleksandrowicz

Teatr Garnizon Sztuki

premiera: 9 lutego 2023 r.

Poprzednie rozmowy Skrzydelskiego i Moroza:

„Między ziemią a niebem”. Rozmowa o „Matce Joannie od Aniołów”, reż. Wojciech Faruga, Teatr Narodowy

„Gombro na oparach”. Rozmowa o „Ślubie”, reż. Radosław Rychcik, Teatr Zagłębia

„Bandaż na krwawiące serce”. Rozmowa o „Lazarusie”, reż. Jan Klata, Teatr Capitol we Wrocławiu

„Wszystko, czego dziś chcesz”. Rozmowa o „Oszustach”, reż. Jan Englert, Och-Teatr

„Ćwiczenia z nienawiści”. Rozmowa o „Sonacie jesiennej”, reż. Grzegorz Wiśniewski, Teatr Narodowy

„Czas kochania, czas umierania”. Rozmowa o „Trzech wysokich kobietach”, reż. Maksymilian Rogacki, Teatr Polski w Warszawie

„Wuefiści kontra literaci”. Rozmowa o „Końcu z Eddym”, reż. Anna Smolar, Teatr Studio

„Walka postu z karnawałem”, rozmowa o „Czerwonych nosach”, reż. Jan Klata, Teatr Nowy w Poznaniu

„Czyja to właściwie kwestia?”, rozmowa o „M. G.”, reż. Monika Strzępka, Teatr Polski w Warszawie