W tym roku do finału IX Konkursu na Inscenizację Dawnych Dzieł Literatury Polskiej „Klasyka Żywa” nominowano sześć spektakli z teatrów w Krakowie, Sopocie, Olsztynie, Warszawie, Gnieźnie i Gdańsku.

Do udziału w 48. Opolskich Konfrontacjach Teatralnych, będących finałem IX Konkursu na Inscenizację Dawnych Dzieł Literatury Polskiej „Klasyka Żywa”, Komisja Artystyczna nominowała sześć spektakli inicjujących dialog z klasyczną literaturą. Znajdują się wśród nich zarówno inscenizacje dzieł Wyspiańskiego, jak i dwudziestowiecznych autorów. Wybrane spektakle pochodzą z teatrów w Krakowie, Sopocie, Olsztynie, Warszawie, Gnieźnie i Gdańsku.

Podczas festiwalu Opolskie Konfrontacje Teatralne, który jak co roku odbędzie się na przełomie maja i czerwca, o główne nagrody konkursu – m.in. za reżyserię, scenografię czy muzykę, oraz o Nagrodę Główną im. Wojciecha Bogusławskiego – będą rywalizować następujące spektakle:

- Chłopi według Władysława Reymonta w reżyserii Remigiusza Brzyka z Teatru Ludowego w Krakowie,

- Gołoledź Jeremiego Przybory (słowa) i Jerzego Wasowskiego (muzyka) w reżyserii Piotra Kosewskiego ze Stowarzyszenia Teatr Nieduży,

- Miłość czysta u kąpieli morskich”Cypriana Kamila Norwida w reżyserii Zbigniewa Brzozy z Teatru im. Stefana Jaracza w Olsztynie,

- Przygody Koziołka Matołka według Kornela Makuszyńskiego w reżyserii Maksymiliana Rogackiego z Teatru Polskiego im. Arnolda Szyfmana w Warszawie,

- Sędziowie Stanisława Wyspiańskiego w reżyserii Anny Augustynowicz z Teatru im. Aleksandra Fredry w Gnieźnie,

- Wyzwolenie Stanisława Wyspiańskiego w reżyserii Jana Klaty z Teatru Wybrzeże w Gdańsku.

Powyższe spektakle wybrała Komisja Artystyczna w składzie: Patryk Kencki (przewodniczący), Artur Duda, Kamila Łapicka, Michał Mizera, Barbara Pitak-Piaskowska, Jacek Wakar i Anna Wakulik. Obrady dotyczyły rekordowej ilości 60 zgłoszonych przedstawień (spośród których 9 zostało przesuniętych do X edycji Konkursu w związku z wymogami formalnymi).

„Sześć wybranych przedstawień dowodzi wielobarwności polskiego teatru, poszukiwania przez twórców rozmaitych strategii odczytywania tekstów klasycznych i żywotności tych dzieł w różnych nurtach życia teatralnego” – mówi przewodniczący Komisji, Patryk Kencki. „Chłopi z Teatru Ludowego w Krakowie to odczytanie powieści Władysława Reymonta przepuszczone przez pryzmat naszej współczesnej wrażliwości. Gołoledź, czyli muzykał Jerzego Wasowskiego i Jeremiego Przybory ze Stowarzyszenia Teatr Nieduży, stanowi ciekawą reprezentację teatru muzycznego, a Miłość czysta u kąpieli morskich Cypriana Kamila Norwida w reżyserii Zbigniewa Brzozy to udany akt sięgnięcia po sztukę bardzo interesującą, ale rzadko wykorzystywaną przez inscenizatorów. W Opolu pokazane zostaną również Przygody Koziołka Matołka według Kornela Makuszyńskiego, które w warszawskim Teatrze Polskim wyreżyserował Maksymilian Rogacki, dowodząc, że ambitna klasyka adresowana do dzieci, może być również atrakcyjna dla dorosłego widza. W finale „Klasyki Żywej” znajdą się także dwie sztuki Stanisława Wyspiańskiego przygotowane przez wysoko cenionych reżyserów. Inscenizacji Sędziów podjęła się Anna Augustynowicz w Teatrze im. Aleksandra Fredry w Gnieźnie, tworząc spektakl głęboki pod względem interpretacyjnym i wyszukany pod względem artystycznym. Z kolei Jan Klata w gdańskim Teatrze Wybrzeże wystawił Wyzwolenie, wywierające na widzach silne wrażenie tak z powodu inscenizacyjnego rozmachu, jak i naprawdę wstrząsającej wymowy”.

Komisja zdecydowała dodatkowo wyróżnić kilka spektakli. Nagrodę Specjalną im. Stanisława Hebanowskiego w wysokości 30 000 zł za najciekawsze odkrycie repertuarowe przyznano Teatrowi im. Stefana Jaracza w Olsztynie za spektakl Miłość czysta u kąpieli morskich Cypriana Kamila Norwida w reżyserii Zbigniewa Brzozy. Nagroda Specjalna, ufundowana przez Instytut Teatralny i Fundację Rodu Szeptyckich za najciekawsze wystawienie utworu Aleksandra Fredry (w związku z ustanowieniem roku 2023 Rokiem Aleksandra Fredry) w wysokości 14 000 zł została przyznana Białostockiemu Teatrowi Lalek za spektakl Zemsta w reżyserii Pawła Aignera. W uzasadnieniu Komisji możemy przeczytać, że „spektakl ten, odznaczający się żywiołową formą i popisowym wręcz aktorstwem dowodzi scenicznej atrakcyjności Fredrowskiej komedii, a jednocześnie jej dialogowania z naszą polską współczesnością”.

Komisja Artystyczna zdecydowała o przyznaniu czterech nagród specjalnych twórcom przedstawień niezakwalifikowanych do finału Konkursu:

- dla Rafała Gąsowskiego za rolę w Wyzwoleniu Stanisława Wyspiańskiego w reżyserii Piotra Tomaszuka z Teatru Wierszalin w Supraślu,

- dla Jana Marka Kamińskiego za reżyserię spektaklu W małym dworku Stanisława Ignacego Witkiewicza z Teatru im. Aleksandra Fredry w Gnieźnie,

- dla Marii Wojtyszko za adaptację sceniczną Komediantki według Władysława Reymonta w reżyserii Anity Sokołowskiej z Teatru Polskiego im. Hieronima Konieczki w Bydgoszczy,

- dla Mariusza Saniternika za rolę Księdza Bernarda w Rozmowach z diabłem. Wielkim kazaniu księdza Bernarda Leszka Kołakowskiego w reżyserii Krzysztofa Jasińskiego z Teatru Logos w Łodzi.

Ponadto Komisja Artystyczna pragnie wyróżnić psa Sójkę za rolę psa Łapy w spektaklu Chłopi z Teatru Ludowego w Krakowie.

Konkurs „Klasyka Żywa” organizowany jest przez Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Jego główny cel to zwiększenie obecności polskich tekstów klasycznych w repertuarach współczesnych teatrów oraz wzmacnianie zainteresowania nimi dzisiejszych twórców i odbiorców teatru, a także przywracanie do repertuaru wartościowych dzieł dramatu polskiego, zapomnianych lub rzadko wystawianych.