Warszawa. Dostępność, dystrybucja, debiuty – nowa szefowa PISF przedstawiła koncepcję działania Instytutu

Zwiększanie dostępności kin i filmów, wspieranie dystrybucji oraz pomoc debiutantom to główne cele nowej dyrektorki Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej. Kamila Dorbach chce także zwiększyć obecność kobiet w branży.

Pod koniec czerwca, po zwycięskim konkursie, Kamila Dorbach została powołana przez ministrę kultury i dziedzictwa narodowego Hannę Wróblewską na stanowisko dyrektorki PISF. Podczas środowego spotkania z dziennikarzami szefowa Instytutu omówiła koncepcję rozwoju instytucji na najbliższe lata. Przyznała, że zależy jej, by instytucja była miejscem, które „łączy, a nie dzieli”. – Chciałabym, żebyśmy trochę obniżyli ciśnienie związane z pozycją dyrektora Instytutu, bo paradoksalnie to nie jest najważniejsze. Instytut jest powołany do tego, żeby przyjmować wnioski, wypłacać dofinansowania i to jest nasza najważniejsza rola, dlatego tak dużo pracy i pieniędzy włożyliśmy w system wnioskowy – powiedziała.

Dorbach podkreśliła, że Instytut ma funkcjonować sprawnie i przejrzyście. W tym kontekście wspomniała o powołanej w lutym grupie roboczej złożonej z przedstawicieli branży filmowej, która wypracowała rekomendacje do przyszłorocznych Programów Operacyjnych. Jak przekazała, obecnie trwa analiza prawna i finansowa zaproponowanych rozwiązań. – W wypadku tych postulatów, których nie da się wpisać do Programów Operacyjnych, będziemy informować, dlaczego, co nas ogranicza – zapewniła.

Dyrektorka PISF zwróciła uwagę, że w roku 20-lecia Instytutu „po raz pierwszy od dawna” zwiększono dofinansowanie dla szkół filmowych w ramach Priorytetu Szkoły wyższe i podyplomowe. – Powinniśmy zacząć budować kinematografię od podstaw, czyli od edukacji. To była moja filozofia, żeby spróbować zastymulować szkoły filmowe. Została zwiększona dotacja wszystkim szkołom filmowym – katowickiej, warszawskiej, łódzkiej. Dostało Studio Munka, dostała Szkoła Wajdy. Absolutnie nie było wyjątków – stwierdziła. Wspomniała również o jubileuszowych inicjatywach, takich jak akcja „Przeżyj to w kinie. 20 lat z Polskim Instytutem Sztuki Filmowej” oraz Przeglądach Kina Zaangażowanego, których pierwszą odsłonę poświęcono wojnie w Ukrainie.

Jako jeden ze swoich celów Dorbach wskazała zwiększanie dostępności kin i filmów dla osób ze szczególnymi potrzebami. Temu tematowi będzie poświęcona debata środowiskowa organizowana we współpracy z Festiwalem Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni. – Będzie z nami pan minister Łukasz Krasoń, pełnomocnik rządu ds. osób niepełnosprawnych, będzie przedstawiciel ds. dostępności Europejskiej Akademii Filmowej. Będziemy mówić o tym, jak na etapie tworzenia filmu rozmawiać o audiodeskrypcji, ale nie tylko – zapowiedziała.

Wizja dyrektorki PISF obejmuje wspieranie dystrybucji filmów. Ma temu służyć Program Operacyjny Dystrybucja. – Ani w Europie ani w Polsce ani nigdzie nie ma nic ważniejszego niż wsparcie dystrybucji. Program Dystrybucja ma polegać na tym, że dopłacamy producentom do kosztów promocji. Na razie program jeszcze jest pisany. Zostanie powołana grupa robocza – poinformowała.

Istotne dla Dorbach pozostaje wspieranie realizacji pierwszych filmów w ramach funkcjonującego od niedawna Priorytetu Debiuty w Programie Operacyjnym Produkcja Filmowa. Dyrektorka zapowiedziała też, że Instytut będzie finansował produkcję filmów krótkometrażowych. – Nie chcemy być konkurencją dla Studia Munka, bo doceniamy pracę, którą wykonują. Natomiast chcemy skoncentrować się na typowo festiwalowych shortach, do 15 minut. Mamy już nawet przeznaczony na to budżet. To będzie ok. 300 tys. zł – oceniła. Według wstępnych szacunków, taka pomoc może zaowocować powstaniem ok. 10 krótkich metraży. Filmy mają być zgłaszane na zagraniczne festiwale, dzięki czemu debiutujący polscy reżyserzy będą mogli zaistnieć w świadomości selekcjonerów.

Równocześnie Instytut ma nadal wspierać twórców z dorobkiem artystycznym, co – jak wskazała Dorbach – znajduje odzwierciedlenie choćby w wynikach ostatnich sesji. Prócz tego dyrektorka PISF planuje stworzyć system mentoringowy, który połączy uznanych filmowców z młodymi artystami. W koncepcji kierowania Instytutem Dorbach zawarła też m.in. stworzenie warunków dla obecności, reprezentacji i rozwoju kobiet na wszystkich poziomach twórczości filmowej. – Ustawa jest skonstruowana w taki sposób, że nie mogę narzucić parytetów. Mogę podejmować działania miękkie, wprowadzać do komisji eksperckich proporcje 50:50. Mogę wprowadzać do komisji oscarowej większą lub równą część kobiet, ale nie mogę tego zrobić, jeśli chodzi o przyznawanie pieniędzy na konkretne projekty – wyjaśniła.

Kamila Dorbach jest absolwentką studiów podyplomowych z zakresu zarządzania w kulturze w Szkole Głównej Handlowej. Od 2015 do 2017 r. była dyrektorem Związku Pracodawców Mediów Publicznych. Pracowała też w Departamencie Prawa Autorskiego i Filmu MKiDN. W 2019 r. została zatrudniona w Dziale Upowszechniania Kultury Filmowej i Promocji PISF. W kwietniu 2024 r., po odwołaniu ze stanowiska ówczesnego szefa Instytutu Radosława Śmigulskiego, została p.o. dyrektora. W lipcu ub.r., gdy stanowisko dyrektorki PISF objęła Karolina Rozwód, Dorbach została jej zastępczynią.

30 października ub.r. Rozwód zrezygnowała z kierowania Instytutem. Następnie rezygnację wycofała, twierdząc, że została zmuszona do ustąpienia ze stanowiska "bezprawną groźbą". W piśmie przesłanym mediom informowała, że jednym z zarzutów formułowanych przez kierownictwo MKiDN pod jej adresem było „nieprawidłowe zawarcie umowy dotacyjnej z firmą Aurum Film Bodzak Hickinbotham sp. Jawna”. Zdaniem MKiDN Rozwód przestała pełnić funkcję i „nie ma odwołania od tej decyzji”.

W listopadzie ub.r. PISF informował o skierowaniu do Prokuratury Okręgowej w Warszawie zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa przez byłą dyrektorkę. Pełnomocnik Karoliny Rozwód mec. Przemysław Bryłowski zapowiedział podjęcie kroków prawnych. W rozmowie z „Gazetą Wyborczą” Rozwód podkreśliła, że zanim podpisała umowę dotacyjną, dokument przeszedł m.in. przez dział prawny i księgowy Instytutu - nikt nie zgłosił jej żadnych uwag. Jak argumentowała, w momencie podpisania umowy trwała produkcja filmu, niepodpisanie dokumentu naraziłoby więc PISF na roszczenia odszkodowawcze.