Nastał wrzesień. Teatry, nawet odmiennie niż dotychczas, chętnie informują o swoich planach repertuarowych na kolejne miesiące - pisze Benjamin Paschalski na blogu Kulturalny Cham.
Zapowiedzi są interesujące, nie o wszystkich napiszemy bowiem nieznane są tytuły, co tyczy na przykład nowego spektaklu Krzysztofa Warlikowskiego w Nowym Teatrze, gdzie premiera planowana jest w kwietniu 2024 roku. Również nie będzie o premierach w niektórych teatrach, np. Żydowskim w Warszawie, bowiem nie otrzymaliśmy informacji o planach repertuarowych. To oczywiście subiektywny wybór, który zawsze pozostanie trudny, gdyż na mojej liście znalazło się więcej spektakli niż tylko owe zaprezentowane. Czekamy na wzruszenia, obyczajowe wzloty, tragedie, romantyczne tchnienia i wiele scenicznych objawień.
Ale będzie również swoisty appendix. Nie wyrostek robaczkowy, gdyż to nie leksykon dla znawców medycyny, ale załącznik dla fanów muzycznego, operowego – choć tylko jedna pozycja – repertuaru. To trochę taki gest na życzenie publiczności, aby również polecać wydarzenia lżejszego formatu. Skoro jesteśmy w roku wyborczym to może i warto zaznaczyć dla jakiej opcji politycznej adresowane jest przedstawienie? Ale może to jednak w kolejnym sezonie. Czas zacząć i czekać na wydarzenia artystyczne, wypieki i gromkie oklaski!
DWADZIEŚCIA PREMIER SEZONU 2023/24
1/ Lepper. Będziemy wisieć albo siedzieć, Jarosław Murawski, reżyseria Marcin Liber, Teatr im. Juliusza Słowackiego, Kraków, premiera: wrzesień 2023
Fenomen polityka twórcy „Samoobrony” ponownie na scenie. Po koszalińskim Jędrek, czyli urządzimy Wam dożynki Marcina Kąckiego w reżyserii Anety Groszyńskiej postać powraca w stolicy Małopolski. Ma być o losach jednostki w wirze polityki i czasach polskiej transformacji lat dziewięćdziesiątych. Bliskie czy dalekie?
2/ Lekkoduch, Jerzy Szaniawski, reżyseria Jan Tomaszewicz, Teatr Dramatyczny im. Jerzego Szaniawskiego, Płock, premiera: październik 2023
Ostatni raz utwór był wystawiany na polskich scenach przed wojną. Już z tego powodu warto go zobaczyć. Wymowa ekologiczna, gdzie nuda zmienia się w zabawę i humor. Muzyczna opowieść o ratowaniu drzew i samych siebie.
3/ Wyzwolenie, Stanisław Wyspiański, reżyseria Jan Klata, Teatr Wybrzeże, Gdańsk, premiera: październik 2023
Dramat narodowy na otwarcie dużej sceny Teatru Wybrzeże po długotrwałej przerwie spowodowanej remontem. Zapewne widownia zapełni się publicznością spragnioną nowego wyglądu sali, ale najważniejsze to, co na scenie. Baczny obserwator rzeczywistości społecznej i wielkie słowa Wyspiańskiego. Czy będzie nowa inscenizacja na miarę Konrada Swinarskiego?
4/ Chłopi, Władysław Reymont, reżyseria Remigiusz Brzyk, Teatr Ludowy, Kraków, premiera: październik 2023
Powrót do krainy wiejskiej, tym razem dziesięć miesięcy z życia wspólnoty Lipiec oczami Remigiusza Brzyka. Czym nas zaskoczy? Oby pozytywnie jak jakiś czas temu Jędrzej Piaskowski w Lublinie oczarował magią świata dawnego, demaskując obiegową opinię o nudzie powieści laureata literackiej Nagrody Nobla.
5/ Opowieści lasku wiedeńskiego, Odon von Horvath, reżyseria Małgorzata Bogajewska, Teatr Narodowy, Warszawa, premiera: listopad 2023
Swoisty obraz społeczeństwa doby rodzącego się faszyzmu. Losy jednostek, niepewności, poszukiwanie uczuć i szczęścia. Spektakl przygotowuje mistrzyni teatru psychologicznego, świetnie pracująca z aktorami – Małgorzata Bogajewska, dyrektorka Teatru Ludowego w Krakowie.
6/ Wesele, Stanisław Wyspiański, reżyseria Sławomir Narloch, Teatr im. Stefana Jaracza, Olsztyn, premiera: listopad 2023
Początek nowej dyrekcji sceny – Pawła Dobrowolskiego – Weselem Stanisława Wyspiańskiego to wyczyn zaskakujący i nieoczywisty. Zazwyczaj dramat narodowy wieńczy kierowanie placówką, gdy zespół może ukazać swoje możliwości i wspólnotowość. Tym razem młody twórca, młodzież ze Studia Aktorskiego i aktorzy Warmii i Mazur w Bronowickim korowodzie.
7/ Fobia, scenariusz i reżyseria Markus Ohrn, Nowy Teatr, Warszawa, premiera: listopad 2023
Do Nowego Teatru kolejny raz powraca szwedzki twórca Markus Ohrn. Tym razem zaprosił do współpracy Karola Radziszewskiego, polskiego twórcę wizualnego i aktywistę związanego ze środowiskami LGBTIQ. Tematem spektaklu ma być homofobia zarówno w wymiarze indywidualnym jak i systemowym, wpisanym w podstawy porządku politycznego.
8/ Między światami. Dybuk. Esej sceniczny, na podstawie Szymona An-skiego, reżyseria Radek Stępień, Teatr im. Juliusza Osterwy, Lublin, premiera: grudzień 2023
Wielka legenda dramatyczna, najważniejszy dramat w języku jidysz będący opowieścią o miłości Lei i Chonena. Tym razem w Lublinie, mieście wielokulturowym winien zabrzmieć odkrywczo w interpretacji jednego z najzdolniejszych twórców młodego pokolenia – Radka Stępnia.
9/ Państwo, Platon, reżyseria Jan Klata, Teatr im. Juliusza Słowackiego, Kraków, premiera: grudzień 2023
Arcydzieło greckiego filozofa, będące syntezą poglądów na życie społeczne, polityczne czy etykę. Mijają lata, a utwór nadal aktualny i jak elementarz ukazujący prawidła świata. Mierzy się z nim Jan Klata – powinno być zaskakująco i nieoczywiście, ale na pewno współcześnie.
10/ Kopernik. Układ splątany, tekst i reżyseria Maciej Wojtyszko, Teatr im. Wilama Horzycy, Toruń, premiera: grudzień 2023
Opowieść o Koperniku w mieście wielkiego astronoma. Nie ma nic bardziej oczywistego, ale należało czekać latami na ów pomysł. Maciej Wojtyszko w ostatnich latach ukazał swój kunszt dramatopisarki, ukazując nieoczywiste spotkania śmietanki polskich literatów, a teraz czas na naukowe światy. Oby było równie ciekawie.
11/ Horsztyński, Juliusz Słowacki, reżyseria Krzysztof Prus, Teatr im. Stefana Jaracza, Łódź, premiera: styczeń 2024
Pierwszy sezon przygotowany w pełni przez nowego dyrektora sceny Michała Chorosińskiego. Zapowiedzi powodują istny zawrót głowy. Aż dwanaście premier. Czy warto iść na ilość a nie na jakość przekonamy się w czerwcu 2024. W gąszczu zapowiedzi rzadko wystawiany dramat Słowackiego. Opowieść o Szczęsnym Kossakowskim – rozterkach powinności rodzinnych i serca.
12/ Dom otwarty, Michał Bałucki, reżyseria Krystyna Janda, Teatr Polski im. Arnolda Szyfmana, Warszawa, premiera: styczeń 2024
Jeden z moich ukochanych utworów, który śmieszy, wzrusza, ale i przeraża ukazanymi typami ludzi i ich przywarami. Niezapomniana pozostanie interpretacja w filmowej wersji spektaklu Andrzeja Wajdy Z biegiem lat, z biegiem dni z Jerzym Stuhrem jako Fikalskim. Tym razem w szacownym Teatrze Polskim mierzy się z utworem Krystyna Janda a w obsadzie cała plejada aktorska sceny przy Karasia: Anna Cieślak, Dorota Landowska, Katarzyna Strączek, Szymon Kuśmider. A także w zespole od tego sezonu: Sławomir Grzymkowski i Modest Ruciński.
13/ Dzieje grzechu, Stefan Żeromski, reżyseria Daria Kopiec, Teatr im. Heleny Modrzejewskiej, Legnica, premiera: styczeń 2024
Skandalizująca powieść, która już w roku wydania – 1908 wzburzyła opinię publiczną. Nie inaczej było przy prezentacji scenicznej w 1925 roku w reżyserii Leona Schillera i filmowej Waleriana Borowczyka z roku 1975. Obraz osamotnionej kobiety w dżungli męskich instynktów winien zainteresować i w dniu dzisiejszym. Za adaptację odpowiada Maria Wojtyszko. Zapowiada się ważny wieczór w Legnicy.
14/ Lizystrata, Arystofanes, reżyseria Zdenka Pszczołowska, Teatr im. Witolda Gombrowicza, Gdynia, premiera: luty 2024
Komedia a może dramat o wymowie pacyfistycznej. Rzecz o niewiastach, które odstawiają od łoża mężów do czasu zawarcia przez nich pokoju. Rzecz o roli kobiet w świecie polityki. Aktualnie i oryginalnie.
15/ Wesele, Stanisław Wyspiański, reżyseria Maja Kleczewska, Teatr im. Juliusza Słowackiego, Kraków, premiera: marzec 2024
Maja Kleczewska powraca do Teatru Słowackiego. Czy ponownie wzbudzi kontrowersje jak niedawnymi Dziadami Adama Mickiewicza? Na pewno będzie odważnie, polemicznie i nieoczywiście.
16/ Matka, Stanisław Ignacy Witkiewicz, reżyseria Anna Augustynowicz, Teatr Ateneum im. Stefana Jaracza, Warszawa, premiera: kwiecień 2024
W tym sezonie zasłużona placówka warszawskiego Powiśla obchodzi jubileusz – dziewięćdziesiąt pięć lat! Piękny wiek. Z tej okazji jedną z premier będzie Matka Witkacego. Groteskowa rzecz o wyzysku rodzicielki przez syna. W roli Janiny Węgorzewskiej Agata Kulesza!
17/ Empuzjon, Olga Tokarczuk, reżyseria Radosław Rychcik, Teatr im. Aleksandra Fredry, Gniezno, premiera: kwiecień 2024
Po udanej Lalce Bolesława Prusa, Radosław Rychcik powraca do Gniezna. Tym razem mierzy się z powieścią Noblistki. Opowieść wywiedziona niczym z Czarodziejskiej góry Tomasza Manna. Uzdrowisko Gorbersdorf, rok 1913. Tu przyjeżdża na leczenie student ze Lwowa Mieczysław Wojnicz. Świat zmierza ku krańcowi, ale męskie towarzystwo żyje swoim rytmem codzienności.
18/ Czarodziejska góra, Tomasz Mann, reżyseria Michał Borczuch, TR Warszawa, Warszawa, premiera: kwiecień 2024
Jedna z premier pierwszego sezonu sceny prowadzonej przez Annę Rochowską. W oryginale opowieść o losach młodego Niemca Hansa Castorpa przebywającego w sanatorium w Davos. Studium indywidualności i specyficznych relacji w odizolowanym świecie. Tym razem w rękach Michała Borczucha i scenarzysty Tomasza Śpiewaka zapewne otrzymamy utwór dotykający naszej rzeczywistości. Nieoczywisty i wieloznaczny.
19/ Chopin, Hubert Sulima, reżyseria Jędrzej Piaskowski, Wrocławski Teatr Pantomimy im. Henryka Tomaszewskiego, Wrocław, premiera: kwiecień 2024
Fenomen wielkiego polskiego kompozytora tym razem na scenie pantomimy. Ma nie być laurką znaną już z kart książek i opowieści, ale życie i twórczość artysty posłuży do ukazania tego, co było skrywane i pomijane jako nieprzystające do oficjalnej narracji o polskiej kulturze i naszej tożsamości. Interesujący zamysł i koncept.
20/ Życie Galileusza, Bertolt Brecht, reżyseria Konrad Imiela, Teatr im. Jerzego Szaniawskiego w Wałbrzychu, premiera: czerwiec 2024
Jeden z rzadziej wystawianych dramatów Bertolta Brechta napisany w 1938 roku podczas emigracji w Danii. Rzecz o zmaganiach wybitnego astronoma z kościołem. Pytania o cenę kompromisu, zależności i relacji pomiędzy prawdami wiary a nauki. Jakże bliskie dzisiejszym naszym czasom, gdy nadal zastanawiamy się nad miejscem kościoła w państwie, mimo konstytucyjnej gwarancji rozdzielności instytucji.
APPENDIX – PIĘĆ PREMIER SEZONU 2023/24
1/ Deszczowa piosenka, Betty Comden, Adolph Green, piosenki Nacio Herb Brown, Arthur Freed, reżyseria Tadeusz Kabicz, Teatr Muzyczny, Poznań, premiera: wrzesień 2023
Kto nie zna kultowych piosenek z jakże wspaniałego filmu o tym samym tytule. Szykuje się wspaniały musicalowy wieczór z satyrą na Hollywood i rodzący się show biznes lat dwudziestych XX wieku.
2/ 40-latek, scenariusz i reżyseria Joanna Drozda, Teatr Rampa, Warszawa, premiera: wrzesień 2023
To był serialowy hit lat siedemdziesiątych dwudziestego wieku. Ukazywał naszą jakże „kolorową”, choć krótkotrwałą rzeczywistość czasów Edwarda Gierka. Ale pozostanie jako wieczny obrazek obyczajowy pewnej epoki z budową Trasy Łazienkowskiej i Dworca Centralnego w tle. A Stefan Karwowski, żona Madzia, dwójka dzieci, sąsiad i kobieta pracująca to ikony tamtych czasów. Jak wypadną dziś?
3/ Łaskawość Tytusa, Wolfgang Amadeusz Mozart, kierownictwo muzyczne Yaroslav Shemet, reżyseria Maja Kleczewska, Opera Bałtycka, Gdańsk, premiera: październik 2023
Jedna z mniej znanych oper mistrza z Salzburga, skomponowana pod koniec życia kompozytora. Libretto daje wiele możliwości interpretacji, a w ręku wytrawnej reżyserki winno zaskoczyć i zainteresować. Doborowy zestaw polskich wykonawców i ręka młodego ukraińskiego kapelmistrza, szefa muzycznego placówki, gwarantują udany wieczór.
4/ Nieprzyjaciel (The Unfriend), Steven Moffat, reżyseria Marcin Sławiński, Teatr Kwadrat im. Edwarda Dziewońskiego, Warszawa, premiera: grudzień 2023
Nareszcie! W Teatrze Kwadrat nastąpiła zmiana na stanowisku dyrektorskim. Rządy objęła aktorka Ewa Wencel. Zapowiedzi mówią, że pierwszą premierą nowej szefowej będzie utwór Moffata. Śledztwo na West Endzie wskazuje na tenże tytuł. Miejmy nadzieje, że trafiony z naszej strony. Małżeństwo z przedmieść, nieznajomy, wakacje i tragiczne konsekwencje. To w skrócie fabuła utworu. Oby wytyczył nową jakość sceny przy Marszałkowskiej.
5/ Zemsta, Aleksander Fredro, reżyseria Michał Zadara, Teatr Komedia, Warszawa, premiera: kwiecień 2024
Szacowny hrabia Fredro na warszawskim Żoliborzu, gdzie dotychczas królowała anglojęzyczna farsa. Tym razem najlepszy polski interpretator klasyki polskiej Michał Zadara mierzy się ze sporem dwóch zwaśnionych rodów. W roli Papkina – Maciej Stuhr! Sukces frekwencyjny zapewniony.
Oby był to spełniony sezon. O większości premier przeczytacie na łamach naszego bloga. Do zobaczenia w teatrze. Niech żyje sztuka sceniczna!