Za nami jeden z najtrudniejszych momentów w historii Teatru Powszechnego w Warszawie. Epidemiczny sezon 2020/2021 to ponad 5 miesięcy zamknięcia teatrów oraz ścisłego reżimu sanitarnego.

Niestety i naszego zespołu nie ominął Covid-19, ale dzięki zachowywaniu restrykcyjnych zasad (dystans, dezynfekcja, system pracy hybrydowej, regularne testowanie) udało się uniknąć masowych zachorowań wśród pracowników i współpracowników. Mimo wszystko zespół Teatru pracował bez dłuższych przerw, czego dowodem jest aż 6 premier. Mamy nadzieję, że po wakacjach uda się wrócić do funkcjonowania przynajmniej w podobnej formule jak dziś.

Zrealizowane zamierzenia

Sezon rozpoczęliśmy premierą „Ronji, córki zbójnika” w reżyserii Anny Ilczuk. Spektakl familijny na podstawie kultowej powieści Astrid Lindgren od wrześniowego startu skradł serca wielu widzów. Bardzo ważny był dla nas udział w Międzynarodowym Festiwalu Teatrów dla Dzieci i Młodzieży KORCZAK, po którym twórcy otrzymali Grand Prix za – jak głosiło uzasadnienie – „wykreowanie fascynującego scenicznego świata bliskiego wyobraźni współczesnego dziecka i nasycenie go ważnymi tematami”. Niezwykle cenne było dla nas także wyróżnienie Jury Młodzieżowego Festiwalu, które zauważyło, że spektakl „opowiada magiczną i wciągającą historię, poruszając przy tym tematy uprzedzeń i dyskryminacji”.

Kolejną produkcją repertuarową była „Martwa natura” w reżyserii Agnieszki Jakimiak, spektakl inspirowany życiem i twórczością niemieckiego artysty i aktywisty ekologicznego, Josepha Beuysa. Termin premiery zrealizowanej dzięki wsparciu Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej musiał zostać przyspieszony o jeden dzień, z 7 na 6 listopada, ponieważ mniej niż tydzień przed zaplanowaną premierą zapadła decyzja o zamknięciu teatrów.

Mimo trudów epidemii podjęliśmy wyzwanie cyfryzacji i jako jeden z pierwszych teatrów w Polsce już pod koniec września 2020 roku uruchomiliśmy własną, niezależną platformę VOD, aktywną pod adresem www.vod.powszechny.com. Transmisje oraz emisje nagrań spektakli przyciągnęły przed ekrany komputerów tysiące widzów, co pozwoliło nam na zachowanie ciągłości pracy oraz kontaktu z widzami, nawet pomimo zamknięcia teatrów. Nasz repertuar online od początku cieszył się dużym zainteresowaniem widzów i krytyków. Niezwykle ucieszyło nas niedawne wyróżnienie dla „Tragedii Króla Ryszarda III” w reżyserii Grzegorza Falkowskiego. Odcinkowy filmo-teatr otrzymał nagrodę główną w kategorii „najlepsza premiera” w konkursie DIG IT Instytutu Teatralnego, dla produkcji teatralnych zrealizowanych w czasie pandemii COVID-19.

W listopadzie otrzymaliśmy II nagrodę w ramach Warszawskiej Nagrody Edukacji Kulturalnej za projekt „KULTOUR – spotkania ze sztuką współczesną”, który realizowaliśmy we współpracy z TR Warszawa, Muzeum Sztuki Nowoczesnej i Zachętą – Narodową Galerią Sztuki. W jego ramach zapraszaliśmy nauczycielki i nauczycieli wraz z całymi klasami na rozmaite warsztaty w 4 instytucjach kultury, które pozwoliły przybliżyć zagadnienia związane ze sztuką współczesną i ekologią.

Covidowy rok 2020 zakończyliśmy grudniową premierą „Odysei kosmicznej 2021” w reżyserii Alicji Borkowskiej. Spektakl stworzony w ramach projektu „Dramaturgie społeczne”, w ścisłej współpracy zespołów Teatru Powszechnego i Strefy WolnoSłowej, opowiada o planach kolonizacji Marsa i fantazjach dot. ucieczki z Ziemi ogarniętej kryzysem ekologicznym i pandemią. Wielokulturowa grupa realizatorów zdecydowała się na wspólną ekspedycję mimo szalejącej epidemii i ograniczenia do spotkania z widownią tylko za pośrednictwem Internetu. Jesteśmy bardzo wdzięczni za zaangażowanie wszystkich twórczyń i twórców spektaklu oraz wsparcie przekazywane przez widzów.

Jednym z największych wyzwań, a zarazem sukcesów sezonu był spektakl „Bieguni” na podstawie powieści Olgi Tokarczuk, w reżyserii Michała Zadary, zrealizowany w koprodukcji z Teatrem Łaźnia Nowa. Na styczniową premierę, która w środku lockdownu musiała odbyć się w formie online na VOD, widzowie kupili rekordową liczbę ponad 1400 dostępów, co przełożyło się na jeszcze większą liczbę widzów. Po otwarciu teatrów spektakl był grany podczas kilku setów i za każdym razem cieszył się wielkim powodzeniem, zyskał również uznanie samej Noblistki.

W środku epidemii dumą i radością napełniły nas liczne nagrody dla naszej wspaniałej aktorki, Magdaleny Koleśnik. Za pierwszoplanową rolę w filmie „Sweat” Magnusa von Horna otrzymała główną nagrodę aktorską na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni, a także Kryształową Gwiazdę „ELLE” oraz Nagrodę „Odkrycie Onetu”. Magdalena otrzymała również specjalne wyróżnienie w ramach 35. Tarnowskiej Nagrody Filmowej – Festiwalu wybranych polskich filmów pełnometrażowych.

Marzec w Teatrze Powszechnym miała zwieńczyć premiera spektaklu „Twarzą w twarz” w reż. Mai Kleczewskiej, inspirowanego scenariuszem Ingmara Bergmana. Niestety zaledwie tydzień przed premierą ogłoszono zamknięcie teatrów w województwie mazowieckim. Dlatego praca zakończyła się pokazami zamkniętymi. Ponieważ spektakl jest koprodukcją z Teatrem Polskim w Bydgoszczy, wierzyliśmy, że dojdzie do skutku premiera z udziałem widowni w województwie kujawsko-pomorskim. Jednak i te plany szybko zostały pokrzyżowane. Pod koniec kwietnia wróciła nadzieja, zaufaliśmy optymistycznym zapowiedziom decydentów i zaplanowaliśmy premierę z udziałem widowni na połowę maja, jednak otwarcie teatrów w całej Polsce zostało mocno odłożone w czasie, a skoordynowanie pracy dwóch teatrów w obliczu nagłego otwarcia instytucji kultury oraz kolejnych premier było mocno utrudnione. Dlatego też podjęliśmy decyzję o przesunięciu premiery „Twarzą w twarz” na nowy sezon. Widownia bydgoska obejrzy spektakl już 4 i 5 września, a warszawska: 7, 8, 9 i 10 października.

Pod koniec marca pod hasłem „Solidarność i troska” zorganizowaliśmy, dzięki wsparciu Europejskiej Fundacji Kultury i Fundacji im. Stefana Batorego, Forum Przyszłości Kultury. Z konieczności odbyło się ono tylko w formule online, dzięki streamingom na żywo na Facebooku. Transmisje dyskusji o praworządności, prawach kobiet i ekologii oraz wystąpienie przedstawicielek Ogólnopolskiego Strajku Kobiet zebrały przed ekranami setki widzów. Pokłosiem Forum będzie publikacja zawierająca zapis wielu debat oraz diagnoz i prognoz, które pomogą lepiej zrozumieć szybko zmieniającą się społeczno-polityczną rzeczywistość.

Ostatnią premierą, zrealizowaną już z udziałem widowni w teatrze, było „Jądro ciemności” w reżyserii Pawła Łysaka, wg dramaturgii Pawła Sztarbowskiego, na podstawie słynnego opowiadania Josepha Conrada. Twórcy zaproponowali widzom immersyjną podróż dźwiękową wzdłuż rzeki Kongo, by w oryginalnej formie opowiedzieć o kompromitacji oświeceniowego projektu i meandrach ludzkiej natury. Popremierowe pokazy spektaklu odbędą się zaraz po wakacjach: 7, 8, 9 i 10 września.

Sezon zakończymy pokazami monumentalnego spektaklu „Capri – wyspa uciekinierów” w reżyserii Krystiana Lupy: 8, 9, 10 i 11 lipca. Kilka miesięcy temu spektakl otrzymał nagrodę główną podczas V edycji Festiwalu Scenografii i Kostiumów „Scena w budowie” za „niezwykle sugestywne połączenie formy wizualnej z filozoficznym przesłaniem spektaklu”, jak oceniło jury. Po pokazie 9 lipca reżyser spektaklu odbierze Nagrodę im. Tadeusza Boya-Żeleńskiego przyznawaną przez Międzynarodowe Stowarzyszenie Krytyków Teatralnych.

Plany premierowe

Nowy sezon 2021/2022 rozpoczniemy pod koniec sierpnia od pokazów projektu Michała Salwińskiego „Śladami niekończącej się opowieści” (21 i 22.08). Twórcy wraz z najmłodszymi mieszkańcami Pragi, którzy wzięli udział w warsztatach, zainspirowani powieścią „Niekończąca się historia” Michaela Ende, zaproszą na podróż w krainę dzieciństwa i fantastycznych stworzeń.

Na koniec września zaplanowaliśmy premierę „Opowieści niemoralnych” w reżyserii Jakuba Skrzywanka, z dramaturgią Weroniki Murek (25.09). Inspiracje dla twórców stanowiły filmy Waleriana Borowczyka, historia Romana Polańskiego oraz materiał dokumentalny o współczesnej kulturze fandomu i fetyszu. Twórcy poddają refleksji temat indywidualnej wolności oraz przemocy w obliczu zamian społecznych i kolejnych świadectw ofiar.

27 listopada odbędzie się premiera spektaklu „Radio Mariia” w reżyserii Rozy Sarkisian. Koncepcja reżyserki pochodzącej z Ukrainy, współpracującej od lat z dramaturżką Joanną Wichowską, została wybrana w procedurze open call zorganizowanej w ramach programu Face to Faith. Międzynarodowy projekt Face to Faith jest współorganizowany przez Teatr Powszechny w Warszawie razem z sześcioma teatrami i festiwalami z Europy i Izraela: ANTI Contemporary Art Festival (Finlandia), Divadlo pod Palmovkou (Czechy), Gesher Theater (Izrael), Jam Factory Art Center (Ukraina), Sommerblut Kulturfestival e.V. (Niemcy) – koordynator projektu i Teatro dei Venti (Włochy). To dwuletni projekt poświęcony zagadnieniu wiary we współczesnym społeczeństwie, który zakłada wyprodukowanie 7 spektakli w latach 2021-2022, przy czym za każdy z nich będą odpowiedzialne poszczególne instytucje partnerskie.

Za kilka dni, bo już 8 lipca w Awinionie odbędzie się konferencja prasowa inaugurująca inny międzynarodowy projekt teatralny: „Prospero – Extended Theatre”. To kilkuletnie przedsięwzięcie opierające się na współpracy kulturalnej dzięki wsparciu z programu „Kreatywna Europa” Unii Europejskiej. Teatr Powszechny w Warszawie stał się częścią sieci najważniejszych europejskich teatrów razem z takimi instytucjami, jak: belgijski Théâtre de Liège (lider projektu), włoski Emilia Romagna Teatro Fondazione w Modenie, portugalski São Luiz Teatro Municipal w Lizbonie, szwedzki Göteborgs Stadsteater, Hrvatsko Narodno kazalište w Zagrzebiu, Teatros del Canal w Madrycie, Schaubühne Berlin, Odéon-Théâtre de l'Europe w Paryżu oraz telewizja ARTE. W ramach Prospero planujemy działania edukacyjno-warsztatowe oraz premierę nowego spektaklu Krystiana Lupy – „Imagine 2” inspirowanego historią kontrkultury lat 60. i 70. oraz życiem i twórczością Johna Lennona. Premiera odbędzie się na początku marca 2022 roku w ramach Międzynarodowego Festiwalu Sztuk Przyjemnych i Nieprzyjemnych w Łodzi, który będzie koproducentem spektaklu.

Na przełomie kwietnia i maja 2022 roku zorganizujemy kolejną edycję Forum Przyszłości Kultury. Tym razem będzie to wydarzenie o zasięgu międzynarodowym. Impulsem do zwołania Europejskiego Forum Przyszłości Kultury 2022 jest konieczność wypracowania wizji projektu kulturowego świata po pandemii oraz odniesienie się do ogłoszonego przez Komisję Europejską projektu Europejskiego Zielonego Ładu i wspierającej go koncepcji „Nowego Europejskiego Bauhausu”. Projekt ten zakłada współpracę na polu kultury, nauki, ekologii i gospodarki w celu wspierania realizacji Europejskiego Zielonego Ładu. Jego najważniejszymi wartościami są estetyka, zrównoważony rozwój, wyrównywanie szans społecznych i innowacyjność. Zakłada on współpracę przede wszystkim artystów, naukowców, aktywistów, ale również przedsiębiorców i inżynierów.

Ostatnią nowością w kolejnym sezonie będzie „Orlando” w reżyserii Agnieszki Błońskiej, na motywach powieści Virginii Woolf. Scenografię i kostiumy do spektaklu zaprojektuje wybitna artystka wizualna, Katarzyna Kozyra. Premiera została zaplanowana na 18 czerwca.

Zespół i dyrekcja Teatru Powszechnego w Warszawie