W dniach 27-28 listopada w Teatrze Polskim w Warszawie odbędzie się VIII Festiwal Wiejskich Teatrów ZWYKI.

Skąd się wzięły ZWYKI? Z fascynacji przedziwnym, oryginalnym, nigdzie już teraz nie spotykanym zjawiskiem, jakim jest dzisiejszy teatr ludowy. I z woli pokazywania najlepszych owoców jego całorocznej pracy.  A dyrekcja Teatru Polskiego im. Arnolda Szyfmana, doceniając urodę i smak tych owoców, umieściła je w swojej karcie artystycznych dań. Biorąc jednak rzecz konkretnie i historycznie, ZWYKI biorą się z SEJMIKÓW wiejskich zespołów teatralnych, programowanych i koordynowanych przez Towarzystwo Kultury Teatralnej. Co roku odbywa się najpierw pięć takich sejmików, obejmujących zasięgiem cały kraj (Bukowina Tatrzańska, Kaczory k. Piły, Ożarów k. Wielunia, Stoczek Łukowski, Tarnogród), a jesienią najciekawsze, najbardziej wartościowe przedstawienia mają swoje „finałowe” sejmikowanie w Tarnogrodzkim Ośrodku Kultury, na Lubelszczyźnie. I właśnie stąd „najlepsze z najlepszych” idą na scenę Teatru Polskiego.

To bardzo ważne słowo „sejmiki”. Nie konkursy, nie festiwale, nie konfrontacje – tu istotą jest przyjacielskie spotkanie, pokazanie swojej  teatralnej roboty, podejrzenie jak pracują inni i gadanie, gadanie, gadanie… W tym gadaniu uczestniczą  także poważni specjaliści – badacze kultury, teatrolodzy, reżyserzy, muzykolodzy, etnografowie. Nie po to, żeby ocenić, bardziej po to, by się lepiej poznać, by zadać pytania, doradzić. Z tego gadania przedstawienia robią się lepsze, bo praca nad nimi nie kończy się na „premierze”, prezentuje się je nie często, ale za to przez długie lata, albo też po latach się do nich wraca… Nie za dużo tu tego słowa „gadanie”? – zapyta ktoś. Nie za dużo, bo dawna kultura chłopska była kulturą  słowa, rozmowy. Po to było wspólne, wieczorne darcie pierza, łuskanie grochu, kiszenie kapusty, żeby rozmawiać. Pięknie, bo mądrze pisał o tym Wiesław Myśliwski. Telewizor – powiada – zniszczył chłopską izbę, odesłał wszystkich do własnych domów, do zunifikowanej wyobraźni.  Dzisiaj moglibyśmy dodać wywód o Internecie. Sejmikowe gadanie jest próbą ratowania resztek. Widać to sejmikowanie bardzo jest potrzebne wiejskim zespołom, bo trwa od 50 lat, od prawie 40 lat ma wymiar ogólnopolski i w tym czasie stało się sprawcą  stworzenia blisko 1900 teatralnych widowisk.

Pójdźmy krok dalej w tym objaśnianiu. Bo trzeba jeszcze powiedzieć skąd się biorą SEJMIKI. Otóż nie byłoby ich, gdyby  nie trwał, nie był ciągle żywy i płodny – teatr ludowy. Nie da się pomieścić w paru zdaniach czym jest, więc powiedzmy tylko, co najważniejsze – że wyrasta z bardzo dawnej kultury ludu polskiego, z jego (powtórzmy za tytułem wielkiego dzieła Oskara Kolberga) zwyczajów, sposobu życia, mowy, podań, przysłów, obrzędów, guseł, zabaw, pieśni, muzyki i tańca. Jeśli dodamy jeszcze, że także z prac domowych, polnych, „w obejściu”, będziemy mieli komplet źródeł, z których się robi ten teatr. A dzisiaj – kiedy kultury ludowej prawie nie ma - przede wszystkim z pamięci, przenoszonej z pokolenia na pokolenie. I z tęsknoty za dawnym współ-byciem w gromadzie,  w słonecznym kręgu, w którym natura wyznacza rytm życia – pracy i zabawy, trosk i radości, przychodzenia i odchodzenia ze świata…  

Lech Śliwonik

***

VIII Festiwal Wiejskich Teatrów ZWYKI

Teatr Polski im. Arnolda Szyfmana, Scena Kameralna

27 listopada, godz. 17.00 - Dzień pracy

"U łubiarza" | Zespół Śpiewaczo-Obrzędowy JARZĘBINA z Bukowej (pow. biłgorajski, woj. lubelskie)                       

"Len" | Zespół Folklorystyczny NARWIANIE z Dobrzyniewa Dużego (pow. białostocki, woj. podlaskie)

Tarnogrodzkie jadło – stolica teatru ludowego zaprasza

28 listopada, godz. 17.00 - Dzień wesela

"Wesele Jaśka  i Marysi – Błogosławiny" | Zespół Regionalny LIPNICZANIE z Lipnicy Wielkiej (pow. nowosądecki, woj. małopolskie)

"Wesele sonińskie" (fragment) | Zespół Ludowy SONINA z Soniny (pow. łańcucki, woj. podkarpackie)

***

Organizatorzy:

Towarzystwo Kultury Teatralnej – Zarząd Główny

Teatr Polski im. Arnolda Szyfmana w Warszawie

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.