Polska fundacja Hatikva zakończyła w środę w USA prezentację spektaklu „Paszporty Życia”. Opowiada on o działalności dyplomaty Aleksandra Ładosia i jego kolegów z poselstwa RP w Bernie w Szwajcarii, którzy podczas II wojny światowej wystawiali fałszywe paszporty Żydom ratując im życie.

W przedstawieniu w reżyserii Małgorzaty Sarneckiej-Papis, Małgorzaty Ułamek i Iwony Witkowskiej występują uczniowie VIII Liceum Ogólnokształcącego im. Adama Asnyka w Łodzi. Opisuje on w zarysie przedwojenną Warszawę, jej wielokulturowość, losy społeczności żydowskiej i Getto. Powraca też do sprawy wydawanych Żydom przez polskich dyplomatów w Szwajcarii paszportów pozyskanych z krajów Ameryki Łacińskiej ratując im życie.

„To bardzo profesjonalny spektakl, a młodzież jest bardzo dobrze przygotowana i ogromnie zaangażowana w to przedsięwzięcie. Kierują nim nauczycielki mające duże doświadczenie. W przedstawieniu uczestniczy, będący jego integralną częścią, kantor z Łodzi Symcha Keller. Śpiewa przepiękne pieśni żydowskie” - ocenił prezes fundacji.

Spektaklowi towarzyszyły projekcja filmu "Polmission. Tajemnice paszportów” w reżyserii Jacka Papisa, wystawa poświęcona Ładosiowi, a także dyskusje z publicznością.

Wystawa ilustruje na 17 planszach zdjęcia, dokumenty i wystawiane paszporty przez Ładosia i jego grupę we współpracy z Żydami wspomagającymi akcję. Wskazuje na zaangażowanie w misję ratowania życia rządu RP w Londynie.

Film nawiązuje do dziejów ludzi ocalonych dzięki wydawanym paszportom m.in. paragwajskim. Zawiera rozmowy i wywiady prowadzone na tle tamtych czasów. Zwraca uwagę na zaangażowanie w pomoc rządu RP w Londynie i brak zaangażowania władz USA.

Wydarzenie prezentowane było najpierw w “Museum of Jewish Heritage - A Living Memoriał to the Holocaust” „na Manhattanie, gdzie był obecny naczelny rabin Polski Michael Joseph Schudrich. Następnie na Greenpoincie w Centrum Polsko-Słowiańskim i w Polskim Domu Narodowym – „Warsaw”. Trafiło też do Associated Polish Home w Filadelfii.

Jak zauważył w rozmowie z PAP prezes Fundacji Hatikva Jarosław Pabis inicjatywa spotkała się z ogromnie ciepłym przyjęciem środowisk amerykańskich i polonijnych, ale z dystansem w środowiskach żydowskich.

„Wynika to z uprzedzeń, niechęci i trudności z weryfikowaniem poglądów na temat Polski i Polaków w czasie II wojny światowej. Jedna z dyrektorów Muzeum krytycznie oceniła fragmenty filmu. Wypowiadają się w nim świadkowie tamtych czasów mówiąc o raczej złym zachowaniu się USA do 1944 roku. Są to momenty z którymi Amerykanie, czy amerykańscy Żydzi muszą się zmierzyć” – argumentował szef fundacji.

Jego zdaniem rabin Schudrich przyjął reakcję środowisk żydowskich "z ogromnym zdziwieniem".

Organizacyjnym wydarzenia w USA była firma Gram-X Promotions. Jej szef Grzegorz Fryc wyraził zadowolenie z świetnej współpracy Polski z Polonią.

„Ten projekt pokazuje, że możemy realizować wspólnie wartościowe przedsięwzięcia edukacyjne. Zmieniają one życie ludzi i wzbogacają ich wewnętrznie” – powiedział PAP Fryc.

Z Nowego Jorku Andrzej Dobrowolski