"W Szczebrzeszynie chrząszcz brzmi w trzcinie" - pisał Jan Brzechwa. Od początku sierpnia nie tylko chrząszcz i nie tylko w trzcinie. W miasteczku na Roztoczu trwa właśnie festiwal Stolica Języka Polskiego.

Festiwal rozpoczął się 1 sierpnia w Zamościu, ale już następnego dnia organizatorzy zaprosili do faktycznej Stolicy Języka Polskiego i miasteczka festiwalowego nad Wieprzem. W programie festiwalu w Szczebrzeszynie jest blisko 60 różnych wydarzeń literackich, językowych, muzycznych. Przyjeżdża jak co roku wielu ciekawych gości. Patronem tegorocznej edycji jest Tadeusz Różewicz, a gościem specjalnym Julia Różewicz, wnuczka poety.

Główną atrakcją festiwalu są zawsze spotkania autorskie, a w tym roku gości w Szczebrzeszynie aż czworo laureatów Nagrody Literackiej „Nike". O nowej powieści „Przewóz" opowie Andrzej Stasiuk, będą rozmowy o Śląsku i powieści „Gorzko, gorzko" z jej autorką Joanną Bator, przyjedzie Marcin Wicha z „Kierunkiem zwiedzania" i Radosław Rak, nagrodzony w zeszłym roku za „Baśń o wężowym sercu, albo wtóre słowo o Jakubie Szeli". Wśród festiwalowych autorów są również Zyta Rudzka, która zaprezentuje nową powieść „Tkanki miękkie", przyjedzie też ze Szwecji Maciej Zaremba Bielawski, którego „Dom z dwiema wieżami" uhonorowano Nagrodą Kapuścińskiego.

Festiwal w Szczebrzeszynie to nie tylko pisarze i rozmowy o literaturze, ale również spotkanie z językiem. Podczas tej edycji spotkania, rozmowy i dyskusje toczą się wokół tematu „grzeczności" i etykiety językowej. Czyli grzeczność w aspekcie międzykulturowym, międzypokoleniowym, grzeczność a poprawność polityczna, jak uczyć grzecznego języka. Skoro jest o grzeczności, to nie można nie powiedzieć o niegrzeczności. Będzie więc również o polskim słownictwie niecenzuralnym.

Festiwal Stolica Języka Polskiego trwa do 7 sierpnia w Szczebrzeszynie. Udział jest bezpłatny, bez wcześniejszych zapisów.

Co jeszcze się wydarzy podczas festiwalu? Oto program na następne dni:

Środa 4 sierpnia

10.30-11.30 Porozmawiajmy o grzeczności. Etykieta językowa jako obraz relacji międzyludzkich – perspektywa międzykulturowa – dr Chang Il You (UŚ), prof. Anna Hanus (UR), prowadzenie prof. Małgorzata Kita

11.30-12.25 Inny nie znaczy niegrzeczny – grzeczność między pokoleniami, kulturami, narodami… Prof. Danuta Kępa-Figura, prof. M. Kita, influencerka Paulina Mikuła, przedstawiciele młodego pokolenia / pasmo językowe

12.30-13.30 Genius loci Zamojszczyzny. Rozmowa z Bogdanem Nowakiem o jego książkach, inspiracjach, pracy dziennikarskiej i historii regionu, prowadzi Tomasz Tomczewski (dziennikarz, felietonista, autor książki pt. „Powiadania" oraz nauczyciel SP w Wielączy)

13.30-14.30 Występ uczniów Państwowej Szkoły Muzycznej w Szczebrzeszynie. Prowadzi Katarzyna Stoparczyk

14.30-16.00 Plotka o Różewiczu. Rozmowy o biografii pisarza bez biografii. Rozmawiają: Julia Różewicz i Jan Stolarczyk. Prowadzi: Iwona Hofman

Spotkania autorskie:

16.15- 17.15 Kornel Filipowicz i zwierzęta – o wydanym wyborze opowiadań „Formikarium" rozmawiają Adam Wajrak, Agnieszka Dauksza, Justyna Sobolewska / prowadzi Wojciech Bonowicz

17.3018.30 „O fotografii i Polsce" – spotkanie z Chrisem Niedenthalem prowadzi Mikołaj Grynberg

18.45-20.00 Urszula Zajączkowska, Małgorzata Lebda. Prowadzi Maciej Robert

20.15-21.15 Mecz poetycki „Mecz o wszystko… w miłości". Prowadzi Sylwia Stano

21.30 Spektakl „Małe zbrodnie małżeńskie" / SCENA REDUTA

Czwartek – 5 sierpnia

10.00-10.30 Między grzecznością a poprawnością polityczną, prof. Krzysztof Kaszewski

10.30-11.00 Porozmawiajmy o grzeczności cz. 2. Inny nie znaczy niegrzeczny – grzeczność między… (kulturami, pokoleniami, płciami), prof. Krzysztof Kaszewski, prof. Bogusław Skowronek, prowadzenie prof. Małgorzata Kita

11.15-12.15 Pypcie na języku piosenek – z Michałem Rusinkiem rozmawia Gabriela Figura

12.30-13.30 „O portrecie rodziny z czasów wielkości" – spotkanie z Maciejem Łubieńskim. Prowadzi Tomasz Pańczyk

13.00 Grzeczność bez gafy – warsztaty online dla dziennikarzy polonijnych dr Elżbieta Pawlak Hejno

13.30-14.30 Duchowe wędrowanie, po polsku i po ukraińsku – o. Tomasz Dostatni (Cerkiew)

14.30-16.00 Miasta Różewicza (od Radomska do Szczebrzeszyna przez Gliwice, Wrocław, Florencję, Budapeszt…). Rozmowa z Krzysztofem Siwczykiem i Wojciechem Browarnym. Prowadzi Ewa Niewiadomska

Spotkania autorskie:

16.15-17.15 „Książka o miłości" – spotkanie z Małgorzatą Halber i Olgą Drendą. Prowadzi Michał Nogaś

17.30-18.30 Spotkanie z Witoldem Beresiem, autorem książki „Pilchu. Na rogu Wiślnej i Hożej", prowadzi Maciej Robert

18.45-20.00 Maciej Robert, Wojciech Bonowicz. Prowadzi Kamil Bujny

21.00 Różewicza Teatr Niekonsekwencji / reż. Jarosław Minkowicz

21.00-23.00 Koncert zespołu Księżyc

Piątek – 6 sierpnia

10.00-11.00 Jak dzieci mają być grzeczne? Grzeczność językowa w edukacyjnych i antyedukacyjnych filmach animowanych dla dzieci, prof. Magdalena Trysińska

11.15-12.15 O wschodnim pograniczu dawnej literatury polskiej z prof. A. Romanowskim, prowadzi E. Hadrian

12.30-13.30 Spotkanie o Stanisławie Lemie z autorem jego biografii Wojciechem Orlińskim prowadzi Maciej Tuora

13.30-14.30 Panel o czytelnictwie prowadzi Katarzyna Stoparczyk, goście: Izabella Kaluta, Anna Czernow, Magda Kłos-Podsiadło, Ryszard Koziołek

14.30-16.00 Tu odbywa się karmienie słowem. Godzina karmienia: dziewiętnasta – vol. 2 Spotkanie – dialog Jarosława Freta i Lambrosa Ziotasa poświęcony związkom twórczości Tadeusza Różewicza z Teatrem Laboratorium Jerzego Grotowskiego. Fragment poematu prozą „Złowiony" (1969) przeczyta Jacek Zawadzki

Spotkania autorskie:

16.15-17.15 Debata: Europa i jej przyszłość. Spotkanie z Grażyną Plebanek, Maciejem Zarembą-Bielawskim i Jarosławem Mikołajewskim / prowadzi Michał Nogaś

17.30-18.30 O Śląsku i kobietach – spotkanie z Joanną Bator i Anną Dziewit-Meller. Prowadzą Michał Nogaś oraz Wojciech Szot

18.45-20.00 Grzegorz Uzdański i „Nowe wiersze znanych poetów". Prowadzi Justyna Sobolewska

20.15-21.30 „Najlepiej widzę, kiedy zamknę oczy" – portret Różewicza widowisko. Maja Komorowska, Wojciech Wysocki

21.30 Wojciech Bonowicz rozmawia z ks. prof. Michałem Hellerem (nagranie wideo)

Sobota – 7 sierpnia

10.00-11.00 Grzeczność na odwrót: polskie słownictwo niecenzuralne (wulgaryzmy, przekleństwa, wyzwiska w ujęciu językowo-komunikacyjno-kulturowym) – prof. Krzysztof Kaszewski

11.15-12.15 Kto dorosłemu zabroni… – (nie)grzeczność w kinie popularnym, prof. Bogusław Skowronek

12.30- 13.30 Spotkanie z Maciejem Zarembą-Bielawskim o „Domu z dwiema wieżami" prowadzą Michał Nogaś i Justyna Sobolewska

13.30-14.30 „Szebreszin", nowe wydanie książki o żydowskim Szczebrzeszynie. Spotkanie z Tomaszem Pańczykiem prowadzi Mikołaj Grynberg (Miejski Dom Kultury w Szczebrzeszynie)

14.30-16.00 Gra literacka „Pierwsze zdania Różewicza" z J. Gajewskim, R. Koziołkiem, prowadzi Teresa Drozda

Spotkania autorskie:

16.00-17.00 „Stówka" Anna Dziewit-Meller, Justyna Sobolewska – prowadzi Gabriela Figura

17.00-18.00 Spotkanie z Radkiem Rakiem o „Baśni o wężowym sercu" prowadzi Wojciech Szot

18.00-19.00 Spotkanie z Andrzejem Stasiukiem o wojnie i powieści „Przewóz" prowadzi Ryszard Koziołek

19.00-20.30 Spotkanie poświęcone Henrykowi Wujcowi – Jarosław Mikołajewski, Adam Wajrak, Maciej Zaremba-Bielawski, o. Tomasz Dostatni

20.30 Wręczenie nagrody Człowiek Słowa

21.30 Koncert – Lech Janerka

Pełny program na stronie festiwalu Stolica Języka Polskiego