Coroczne, subiektywne i multimedialne podsumowanie roku teatralnego na Pomorzu. Lektura i ogląd będą pełne dopiero po otwarciu hotlinków zawierających odniesienia do recenzji i dodatkowych materiałów filmowych.
Czytaj i oglądaj najpełniejszy obraz: Raport Życie teatralne na Pomorzu 2023
O naj najach Gazety Świętojańskiej
Szukamy nowych pomysłów, dzięki którym lepiej, obiektywniej i uczciwiej w swym subiektywizmie będziemy mogli uchwycić fenomen pomorskiego teatru, na który składają się gigantyczne, wysokobudżetowe produkcje z jednej strony i płynące z potrzeby serca oraz wyższej konieczności – spektakle niezależne. Życie teatralne jest dynamiczne, dlatego co roku powstają nie tylko nowe typy, ale i kategorie. Z ważniejszych zmian w tym roku dodaliśmy już na stałe nowe kategorie, dzieląc wyróżnienia aktorskie. Kierowaliśmy się m.in. opinią M. Mastroianniego oraz inspiracją ze Złotych Globów, choć zaliczenie np. „Przesilenia zimowego” do kategorii komedie/musicale jest aż za bardzo inspirujące (uśmiech).
Szczególnie polecamy kategorię, na której rozwój b. liczymy w przyszłości, czyli Pożar, pożar, coś nareszcie dzieje się.
Najważniejszą zmianą w „Naj najach” jest otwarcie na nowe opinie. W tym roku zaprosiliśmy do typowania Macieja Muszalskiego i Krzysztofa Wasilewskiego, którzy należą do najcenniejszej naszym zdaniem grupy entuzjastów teatru, którzy nie tylko chodzą i jeżdżą do przybytków, ale znają spektakle najlepiej, m.in. dzięki wielokrotnemu oglądowi, co nie zdarza się „zawodowym” krytykom (etymologia zawód II). Marzy nam się w przyszłości stworzenie teatralnego odpowiednika Rotten Tomatoes i miejsca spotkań w realu.
Maciej Muszalski: Naj, naj, naj w pomorskim teatrze w roku 2023
To nie jest kraj, który pieści ciekawych, intrygujących, nadwrażliwych, niezwykłych ludzi, którzy zawsze, od zarania dziejów, od prawybuchu, byli tak naprawdę prawdziwymi artystami. To jest kraj smutku, konania, wuzetki. Jakichś tam układzików, letniej, stojącej wody w kałuży, w której nawet kijanka by nie przeżyła. W dziedzinie życia społecznego i kultury to jest kraj wielkiego smutku. I dlatego musimy ratować się sami w podgrupach odpowiedzialności cywilnej, żeby się spotkać, czasami pośmiać, pożartować, zobaczyć, co inni zrobili w jakimś kraju dalekim i po prostu być ze sobą razem. W sensie rzeczywistości społecznej Polska jest krajem smutku i konania. A co za tym idzie kultura na każdym poziomie jest smutna i skonana. A jeżeli jest w ogóle coś oryginalnego i fajnego, to i tak nikt o tym się nigdy nie dowie.
Mariusz Grzegorzek (motto do naj najów za rok 2010)
Zobacz także: O czym nie wolno mówić w polskim teatrze: Niedyskretny urok hipokryzji albo Zizu zizi zuza
Te wszystkie pomysły po to, by pobudzać zainteresowanie teatrem i siać pozytywny ferment tak niezbędny, by teatr nadal był ważny, bo przecież widzimy, że jest coraz mniej istotny, choć frekwencja w kilku miejscach co najmniej niezła.
Albo ma się teatr, albo ma się spokój
Witold Noskowski*
Już po raz czternasty redakcja najstarszego medium obywatelskiego na Pomorzu podsumowuje rok teatralny w naszym województwie**. Staramy się oceniać zjawiska artystyczne możliwie jak najwszechstronniej i najpełniej. Obserwujemy wydarzenia w całym województwie, by dać możliwie jak najobiektywniejszy w swym subiektywizmie osąd. Poznajemy tajniki produkcji, relacji społecznych, finansowania. Staramy się być na bieżąco z trendami, głównie w teatrze polskim, nieobce są nam wydarzenia z innych dziedzin kultury i sztuki, nie tylko w Polsce. Ocenianie spektakli bez znajomości doświadczenia powyższych wydaje się w dzisiejszych czasach absolutnie nieadekwatne i niewystarczające, a nawet niepotrzebne.
*Witold Noskowski – krytyk okresu międzywojennego, dyrektor polityczny „Dziennika Poznańskiego”
**Oceniamy wyłącznie spektakle obejrzane przez recenzentów Gazety Świętojańskiej, co nie oznacza, że w zestawieniu są wszystkie obejrzane. Jak co roku nie poddajemy ocenie spektakli wyprodukowanych przez wydawcę GŚ.
Świętojańskie Naj naje teatralne za lata 2010-2022:
2010, 2011, 2012, 2013, 2014, 2015, 2016, 2017, 2018, 2019, 2020, 2021, 2022.
Przypomnieliśmy tylko fragment zeszłorocznego wstępu, a przecież pasują do opisu roku 2023 także, a może nawet mocniej, nasze spostrzeżenia sprzed lat. Zapraszamy do prześledzenia ich od początku, czyli roku 2010, a jak nie ma czasu ani ochoty na zmierzenie się z całością to chociaż diagnozę z 2014 roku przeczytajcie:
Nasyceni, poprawni, bezpieczni
Autor wstępu ma też wizję teatru, żeby nie było, że tylko narzekalnictwo (czytaj „Mój teatr” w drugiej części tekstu tutaj)
Diagnoza przyczyn stanu rzeczy to temat na doktorat. Jedną z nich, oprócz wszędobylskiego samozachwytu, jest brak konkurencji. W Gdańsku, stolicy milionowej aglomeracji, jest tylko jeden teatr dramatyczny dla dorosłych. Suma miejsc na widowni trzech scen Teatru Wybrzeże to ok. 600 siedzisk. Dla porównania Elbląg ma tych miejsc 643 (obie sceny Teatru im. Aleksandra Sewruka).
Opr. Piotr Wyszomirski
Spektakle
Najlepszy spektakl: „Piękna Zośka” Teatru Wybrzeże recenzja tutaj
Nominacje: „Latający Holender” Opery Bałtyckiej, „Wyzwolenie” Teatru Wybrzeże
Zauważenie: „Alicja w krainie czarów” Nowego Teatru im. Witkacego w Słupsku recenzja tutaj
Najlepszy spektakl dramatyczny: „Piękna Zośka”
Nominacje: „Wyzwolenie” recenzja tutaj
Zauważenie: „Gotki” Nowego Teatru im. Witkacego w Słupsku
Najlepszy spektakl komediowy:
Zauważenie: „Wszystko w rodzinie” Teatru Muzycznego im. Danuty Baduszkowej w Gdyni recenzja tutaj
Najlepszy spektakl muzyczny: „Latający Holender” recenzja tutaj
Nominacja: „Alicja w krainie czarów”
Najlepszy spektakl teatru tańca:
Zauważenie: „Hotel H****” zespołu Hertz Haus
Najlepszy spektakl offowy: „Tak jak wszystkie śmiałe dziewczyny” Fundacji Piotra Jankowskiego recenzja tutaj
Zauważenie: „Ósmy. Trzeci” Teatru Gdynia Główna recenzja tutaj
Najlepszy spektakl dla dzieci/młodzieży: „Dziadek do orzechów” Teatru Lalki Tęcza recenzja tutaj
Nominacja: „Niekończąca się opowieść” Teatr Lalki Tęcza
Najlepszy spektakl zewnętrzny: „Billy’s Joy” Needcompany / Gdański Teatr Szekspirowski // 27. Międzynarodowy Festiwal Szekspirowski
Najlepszy spektakl zewnętrzny off: „W maju się nie umiera. Historia Barbary Sadowskiej” reż. A. Gryszkówna // Festiwal Scena Wolności
Najgorszy spektakl: „Czarodziejska góra” i „Jądro ciemności” Teatru Miejskiego im. W. Gombrowicza w Gdyni oraz „Punkt Zero” Teatru Wybrzeże – jak co roku spora konkurencja, podajemy ścisłe podium.
Aktorki i aktorzy
Specjalne wyróżnienie: Jerzy Kiszkis za rolę w „Kopenhadze” Teatru Miejskiego im. W. Gombrowicza w Gdyni
Najlepsza aktorka w roli głównej w spektaklu dramatycznym: Karolina Kowalska („Piękna Zośka”)
Najlepszy aktor w roli głównej w spektaklu dramatycznym: Piotr Biedroń („Piękna Zośka”)
Najlepsza aktorka w roli drugoplanowej w spektaklu dramatycznym: Marzena Nieczuja-Urbańska („Piękna Zośka”) i Katarzyna Dałek („Wyzwolenie”)
Najlepszy aktor w roli drugoplanowej w spektaklu dramatycznym: Maciej Konopiński („Piękna Zośka)
Nominacja: Cezary Rybiński („Wyzwolenie”)
Najlepszy aktor w roli pierwszoplanowej w komedii lub musicalu: Jakub Firewicz („Wszystko w rodzinie”)
Aktor błyskawiczny: nie dość, że zagrał głównego bohatera w farsie, i to perfekcyjnie, to do premiery miał mniej niż 48 h na przygotowanie całej roli (choroba aktora i jego zastępstwo) (KW)
Najlepsza aktorka w roli pierwszoplanowej w komedii lub musicalu: Magdalena Smuk („Dziewczyny z kalendarza” Teatru Muzycznego w Gdyni)
Najlepszy aktor w roli drugoplanowej w komedii lub musicalu:
Nominacja: Wojciech Marcinkowski („Alicja w krainie czarów”)
Najlepsza aktorka w roli drugoplanowej w komedii lub musicalu: Anna Andrzejewska („Dziewczyny z kalendarza”), Katarzyna Pałka („Alicja w krainie czarów”)
Nominacja: Aleksandra Meller („Dziewczyny z kalendarza”)
Najciekawszy debiut: Aleksandra Rowicka („Alicja w krainie czarów”)
Zauważenie: Oliwia Drożdżyk („Dziewczyny z kalendarza”)
Realizatorzy
Najlepsza reżyseria: Marcin Wierzchowski („Piękna Zośka)
Nominacja: Jan Klata („Wyzwolenie”), Wojciech Kościelniak („Alicja w krainie czarów”)
Zauważenie: Ewelina Ciszewska („Dziadek do orzechów”)
Najlepsza dramaturgia/scenariusz: Maciej Bogdański/Justyna Bilik, Marcin Wierzchowski („Piękna Zośka)
Najlepsza muzyka oryginalna: Łukasz Damrych („Dziadek do orzechów”)
Nominacja: Mariusz Obijalski („Alicja w krainie czarów”)
Najlepsza muzyka zaadaptowana: „Wyzwolenie” (wybór: Jan Klata)
Najlepsza piosenka: „Piosenka o kluczu i drzwiach”, „Piosenka o sziszy” („Alicja w krainie czarów”)
Najlepsza choreografia: Mateusz Pietrzak („Alicja w krainie czarów”)
Nominacja: Maćko Prusak („Wyzwolenie”), Aneta Jankowska („Piękna Zośka”)
Najlepsza scenografia: Pavel Hubička („Niekończąca się opowieść”)
Nominacja: Magda Mucha („Piękna Zośka)
Zauważenie: Ewelina Ciszewska („Dziadek do orzechów”), Daria Kopiec „Gotki”
Najlepsze kostiumy: Mirek Kaczmarek („Wyzwolenie”) i Pavel Hubička („Niekończąca się opowieść”)
Nominacja: Ewelina Ciszewska („Dziadek do orzechów”), Iwona Bandzarewicz („Alicja w krainie czarów”)
Najlepsze światło: Robert Baliński („Dziadek do orzechów”)
Najlepsze wizualizacje: Natan Berkowicz („Wyzwolenie”)
Najlepszy dźwięk (audiosfera): „Wyzwolenie”
Najlepszy plakat: „Rigoletto” Opera Bałtycka i „Wyzwolenie”
Nominacja: „Punkt zero” Teatr Wybrzeże
Najlepsza scena: Scena otwierająca „Wyzwolenie”
Nominacja: pijackie przekomarzanki z „Pięknej Zośki” odegrane z idealnym wyczuciem przez Piotra Biedronia i Macieja Konopińskiego – jest wiarygodna, naprawdę bawi, a jednocześnie nie odstaje od konsekwentnie budowanej, narastającej atmosfery dusznego i lepkiego sennego koszmaru, z którego nie mogą się wyzwolić i bohaterowie, i widz. (MM)
Zauważenie: Scena otwierająca „Bajka o księciu Pipo, koniu Pipo i księżniczce Popi” – Teatr Miniatura, Burning Man w „Wyzwoleniu”
Najlepszy festiwal/przegląd: Baltic Opera Festival relacja z festiwalu tutaj
Nominacje: Festiwal Szekspirowski i Scena Wolności
Najciekawszy koncept:
Nominacja: „Dziewczyny z kalendarza” (współpraca z fundacją DKMS) recenzja tutaj
Specjalne wyróżnienie w kategorii „teatr zaangażowany, czyli ideolo”: „Ósmy. Trzeci”
Nominacja: „Tak jak wszystkie śmiałe dziewczyny”
Wokół teatru
Wydarzenie roku: Festival Baltic Opera i oddanie do użytku Dużej Sceny Teatru Wybrzeże po remoncie
Nominacja: triumfalny pochód i nagrody dla spektaklu „1989”
Człowiek teatru / Osobowość:
Nadzieja: Osiedlenie się Adama Walnego i jego multiwersum na Kaszubach
Najciekawsze wydarzenie w teatrze amatorskim: Festiwal Kurtyna
Skandal/nieporozumienie/kontrowersja: Koniec STT
Zakończenie działalności Sopockiego Teatru Tańca po 25 latach sukcesów z braku możliwości rozwoju instytucjonalnego to zdecydowane zwycięstwo w tej kategorii.
Nominacja: stan gdańskiej humanistyki i teatrologii
Zauważenie: eksperyment z kuratorem zbiorowym na Festiwalu Szekspirowskim
Większe i mniejsze rozczarowania/smutki:
Wystrój foyer Teatru Wybrzeże po remoncie: złote a kiczowate
[Nowe] Kategoria „Pożar, pożar, coś nareszcie dzieje się” Deklaracja Katarzyny Szyngiery.
Laureatka Paszportu „Polityki” w serii wywiadów ogłosiła chęć objęcia stanowiska dyrektorki Teatru Wybrzeże. Sprawa to ciekawa, bo kadencja Adama Orzechowskiego kończy się 31 sierpnia 2026 r., więc czyżby rozpoczęła się kampania wyborcza? Nie dość, że reżyserka „1989” śmiało wyraziła swoje plany, to jeszcze niejako w odpowiedzi jej kandydaturę zdyskredytował Łukasz Drewniak, przy okazji wynosząc na stanowisko dyrektora Teatru Narodowego aktualnego dowódcę Teatru Wybrzeże. Nie wiadomo tylko, czy na dyrektora naczelnego czy artystycznego, bo jeśli Orzechowski ma reżyserować i odpowiadać za wymiar artystyczny najważniejszej, przynajmniej tytularnie, sceny w Polsce, to byłby to hit niebywały, wręcz mniemany, który zaowocowałby co najmniej nowymi rozwiązaniami w ruchu turystycznym i rewizją Układu z Schengen.