„Ravensbrück. Miasto kobiet" wg scenar. i w reż. Zbigniewa Brzozy  w Teatrze Telewizji. Pisze Mirosław Winiarczyk w Najwyższym Czasie.

fot. Mat. teatru

(…) Przejdźmy do wydarzeń w Telewizji Polskiej. Premierowy spektakl Teatru TVP „Ravensbrück. Miasto kobiet" powstał na podstawie książkowych wspomnień dr Wandy Póttawskiej „I boję się śmierci".

Autorka wspomina pobyt w niemieckim obozie koncentracyjnym, gdzie na więźniarkach dokonywano zbrodniczych eksperymentów medycznych. Wspomnienia zostały po raz pierwszy wydane w 1962 roku, a później były wielokrotnie wznawiane. Dr. Półtawska po wojnie ukończyła medycynę w Krakowie. Jako lekarz psychiatra i obrończyni życia zaprzyjaźniona z kard. Karolem Wojtyłą, wielokrotnie w wywiadach i publikacjach opowiadała o zbrodniczych eksperymentach, których w obozie dopuszczali się niemieccy lekarze, rzekomo w imię postępu medycyny. Te poruszające świadectwa do dziś nie pozwalają zapomnieć o tej ludobójczej zbrodni. Tym większa odpowiedzialność spoczywała na Zbigniewie Brzozie, dyrektorze Teatru im. Jaracza w Olsztynie, twórcy wspomnianego spektaklu Teatru TVP. Brzoza dokonał adaptacji wspomnień dr. Półtawskiej, napisał scenariusz i reżyserował przedstawienie, które z desek teatru w Olsztynie zostało przeniesione do TVP.

Spektakl ma charakter półtoragodzinnego monodramu. Punktem wyjścia jest sytuacja mająca miejsce w 1959 roku, kiedy to delegacja byłych więźniarek wyjechała do Ravensbrück, gdzie kobiety stanęły na placu apelowym, gdzie kilkanaście lat wcześniej przeżywały gehennę. Pod wpływem tego traumatycznego przeżycia jedna z więźniarek, alter ego autorki książkowych wspomnień, w dramatycznym monologu opowiada o swoich ówczesnych przeżyciach. Jej relacja i komentarze zostały równolegle zderzone z wypowiedziami kobiety w pasiaku, która jako ofiara przemocy dopełnia opowieść narratorki. Te dwie wizje kobiecości łączą się więc w osobie jednej bohaterki. Trzeba jednak powiedzieć, że przedstawienie Zbigniewa Brzozy wydaje się stanowczo za długie. Forma monodramu ma swoje prawa dramaturgiczne, a tu uwaga widzów często się rozprasza, nawet biorąc pod uwagę wypowiadane tu drastyczne relacje obozowe. Akcja ożywia się pod koniec, gdy do obozu wkracza Armia Czerwona, a więźniarki przeżywają kolejne traumy... Spektakl TVP ma więc spore walory edukacyjne, można mu jednak wytknąć pewne niedostatki artystyczne. Osobnym problemem jest fakt, że wspomnienia dr Półtawskiej z Ravensbrück zostały w ostatnich latach przytłumione opowieściami o jej przyjacielskich relacjach z papieżem Janem Pawłem II.

Teatr TVP. Ravensbruck. Miasto kobiet

Polska, 2021. Reżyseria, scenariusz, adaptacja; Zbigniew Brzoza, Wykonawca: Barbara Prokopowicz. Emisja: TVP1, 22 marca, godz, 21.00.