Jednak za swoistego „patrona” całego „pandemicznego” programu uznać należy Marcela Prousta. Jeden z odcinków Teatru przy stole, zatytułowany Lekcja Prousta (La leçon de Proust), poświęcony był całkowicie analizie jego twórczości. Inspirację stanowić miała audycja radiowa Proust dzisiaj (Proust aujourd’hui) z 1963 roku, wyemitowana wówczas z okazji pięćdziesięciolecia opublikowania W stronę Swanna. Lekcja Prousta ukazuje fikcyjny panel dyskusyjny. Opinie znających pisarza osobiście (jak jego szkolny przyjaciel Daniel Halévy, którego wspomnienia odczytuje Antoine de Foucauld) przeplatają się tam z akademickimi analizami Rolanda Barthesa (w jego roli wystąpił znakomity, przydający chłodnym rozważaniom pewnej niepewności czy nawet neurotyczności, Loïc Corbery) czy Gérarda Genette’a (zagranego przez Clémenta Bressona). Oprócz wymienionych przedsięwzięć bezprecedensowym, monumentalnym projektem jest rozpoczęta od listopada 2020 roku lektura, w formie emitowanych od wtorku do piątku około godzinnych nagrań, całego W poszukiwaniu straconego czasu16. Pominąwszy nieco już stereotypową magdalenkę (która we wcześniejszych wersjach rękopisu była po prostu kawałkiem przypieczonego chleba) w kolejnych tomach cyklu przewijają się między innymi szparagi, salsefie, błękitna flądra, krem czekoladowy – „lekki i zwiewny niby okolicznościowy utwór, w który autorka włożyła cały swój talent”17, nóżki cielęce czy wołowina z marchewką „ułożona przez Michała Anioła naszej kuchni na ogromnych płatach auszpiku, podobnych przezroczystym blokom kryształu”18. Nie dziwi zatem miejsce Prousta wśród autorów, którzy „zaproszeni” zostali do fikcyjnego stołu w odcinku Teatru przy stole zatytułowanym Kuchnia autorów (La cuisine des auteurs). W tym spektaklu wspólny stół nabiera znaczenia bardziej dosłownego – odbywa się wykwintny, wielodaniowy posiłek. W towarzystwie niebywałym, bo oprócz Prousta do stołu zasiąść mają: George Sand, Colette, Honoré de Balzac, Théophile Gautier, Aleksander Dumas, Marguerite Duras, Victor Hugo. Strzelające korki od szampana i piosenka z komedii Mieszczanin szlachcicem: „Pijmy, drodzy przyjaciele!/ Szkoda chwili, co ucieka,/ Wszak życia nam tak niewiele/ Któż wie, co jutro go czeka?”19. Pytanie o możliwą korpulencję literackiego geniusza, aluzje do olbrzymiej postury Dumasa czy Balzaca – i budzący ogólny wybuch śmiechu słynny passus Gautiera: „Kiedy byłem młody (…) miałem najdziwniejsze wyobrażenia o człowieku genialnym, oto jak go sobie przedstawiałem: Cera pomarańczowa albo cytrynowa, włosy na kształt znicza, brwi na parabolę, oczy ogromne, usta wzgardliwie wydęte pychą bajronowską, strój nieokreślony i czarny, ręka niedbale zatknięta za klapę fraka. Doprawdy nie mogłem sobie inaczej wyobrazić geniusza i nie zgodziłbym się na poetę lirycznego, który ważyłby więcej niż dziewięćdziesiąt dziewięć funtów; cetnar wzbudziłby we mnie głęboką odrazę”20. Colette zachwycająca się winem jako wyrazem tajemnicy ziemi. Kolejne cytaty, aluzje, anegdoty z życia pisarzy składają się na błyskotliwe dialogi, ukazujące wspólnotę stołu jako jeden z fundamentów życia społecznego, czynnik kulturotwórczy i spajający kontakty międzyludzkie. Wybrzmiewa też przekonanie, że artystyczna wyobraźnia może wyrazić się poprzez gotowanie, choćby u znanej z kulinarnych zamiłowań Marguerite Duras (rzadko wspominanym epizodem jej twórczości jest opublikowanie książki kucharskiej21). Przez półtorej godziny trwa pochwała sztuki literackiej i sztuki kulinarnej, kultury stołu, atmosfery wspólnego świętowania. Zaś teatr – będący podobnie jak wspólny stół, przestrzenią spotkania – zostaje nazwany „pożywieniem życia”. 1. A. Brillat-Savarin, Fizjologia smaku albo Medytacje o gastronomii doskonałej, przeł. J. Guze, Warszawa 1977. 2. Por. m. in.: R. Goscinny, J.-J. Sempé, Nowe przygody Mikołajka, przeł. B. Grzegorzewska, Kraków 2005. 3. R. Barthes, Przyjemność tekstu, przeł. A. Lewańska, Warszawa 1997, s. 40. 4. R. Barthes, Pour une psycho-sociologie de l’alimentation contemporaine, „Annales. Economies, sociétés, civilisations” 1961 nr 5, Paris 1961, s. 979 [tłum. K. B.]. 5. Loc. cit. 6. R. Barthes, Befsztyk i frytki, [w:] idem, Mitologie, przeł. A. Dziadek, Warszawa 2000, s. 108. 7. Loc. cit. 8. R. Barthes, Wino i mleko, [w:] idem, Mitologie, s. 104. 9. Ibidem, s. 103. 10. Ibidem, s. 105. 11.Nagrania całego cyklu dostępne w serwisie Soundcloud https://soundcloud.com/comedie-francaise/sets/le-4h-de-ragueneau-5-minutes. 12. E. Rostand, Cyrano de Bergerac, przeł. M. Konopnicka, W. Zagórski, Warszawa 1898, s. 99. 13. Ibidem, s. 33. 14. Por. m. in. M. Fumaroli, Louise Labé, une géniale imposture, „Le Monde” (11.05.2006). 15.Nagrania spektakli dostępne w serwisie Youtube: https://www.youtube.com/watch?v=rZ6jRT22A0w&list=PLT726svQj4wm9Lk6NuEFaXsYncpQKt5wM 16. Nagrania dostępne w serwisach Youtube (https://www.youtube.com/watch?v=bV_M-aEPce0&list=PLT726svQj4wk5JtNkk4-SDgeqasNxplyb) i Soundcloud (https://soundcloud.com/comedie-francaise/sets/lecture-a-la-recherche-du). 17. M. Proust, W stronę Swanna, przeł. T. Boy-Żeleński, Warszawa 1937, s. 142. 18. Idem, W cieniu zakwitających dziewcząt, przeł. T. Boy-Żeleński, Warszawa 1937, s. 46. 19. Molier, Mieszczanin szlachciem, przeł. T. Boy-Żeleński, Wrocław 1937, s. 104. 20. T. Gautier, O otyłości w literaturze, przeł. J. Guze. 21. M. Duras, La cuisine de Marguerite, Paris 1999.
