Subiektywna podróż po pomorskim teatrze roku 2020.

Mimo pandemii rok teatralny na Pomorzu nie był pusty. Odbyło się ponad 30 premier, wszystkie teatry, w zależności od wyczucia sytuacji, zaprezentowały nowe premiery offline. O wyczuciu mówimy w kontekście lokowania premier w „okienku” między 6 czerwca a 6 listopada – kto wtedy zaplanował premierę lub festiwal, ten wygrał, choćby 25%. Rekordową liczbą 6 premier w tych okolicznościach może się pochwalić Teatr Wybrzeże – wynik tym bardziej imponujący, gdy weźmie się pod uwagę gruntowny remont Dużej Sceny, pozostałe teatry mieściły się w przedziale 1-3 premier offline. Był też pokaz hybrydowy („Wehikuł czasu” Opery Bałtyckiej) i kilka premierowych onlajnów. Pełnej ocenie (wszystkie kategorie) poddaliśmy tylko spektakle offline, przez co niektóre ujawnienia (choćby kreacja Wojciecha Stachury w „Betonie”) nie mogły znaleźć się w indywidualnych kategoriach podsumowania, ale mamy nadzieję uwzględnić je po premierach offline. O trudnościach w zapełnianiu kategorii i ocenie artystycznej spektakli pokazanych w roku 2020 szczególnie może świadczyć fakt, że najlepszy w ostatecznym rozrachunku spektakl dramatyczny, otwierający rok „Kordian” w Teatrze Wybrzeże, uzyskał notę 2/6…

Pandemia uwypukliła nasze poważne braki techniczne i technologiczne. Pierwszy lockdown był pod tym względem niezwykle ciężką próbą dla sympatyków teatru. Nasze sceny zupełnie nie były przygotowane do funkcjonowania bez widzów na żywo. Panika i niepewność w czasie pierwszego zamknięcia zaowocowały publikacją bardzo słabych jakościowo zapisów, zniechęcając do oglądania onlajnów w ogóle. Szczególnie blado wypadliśmy na tle TR Warszawa, którego „Inni ludzie” czy „Cząstki kobiety” nie tylko były przebojem czasu zarazy, ale ukazały nową jakość przekazu. Sad but true – jesteśmy b. daleko w tyle. Drugi lockdown przyniósł ogólnie zwyżkę jakości zapisów (b. dobrze wypadły m.in. monodramy na festiwalu „Monoteatr o wolności”), ale lekcji nie odrobiliśmy jeszcze do końca.

Tak jak można się bez problemu zgodzić, że teatr funkcjonuje tylko w kontakcie z widzem żywym, tak dobre jakościowo archiwalia i zapisy bieżących spektakli powinny stać się standardem – koszty są różne, bo rynek usług bardzo się rozwinął, ale najczęściej to i tak niewielka kwota przy budżetach premier teatrów instytucjonalnych.

Trudno podliczyć straty, jakie ponosi teatr w czasie pandemii. Chyba największe poniósł Teatr Nowy im. Witkacego w Słupsku, który w tak niewielkim stopniu mógł zdyskontować sukces „Kupca weneckiego” i świętować otwarcie nowej, stałej siedziby, co jest najważniejszym wydarzeniem minionego roku na kulturalnym Pomorzu, a przez pandemię przeszło właściwie niezauważalne. Pandemia jeszcze bardziej uwypukliła nierówności w kulturze, trzeba jednak zauważyć, że Urząd Marszałkowski i samorządy Trójmiasta zachowały się empatycznie w momencie próby. Szczególnie ważne jest to w przypadku kultury pozainstytucjonalnej i tzw. freelancerów, którzy najbardziej ucierpieli – duże samorządy nie „przyoszczędziły” na grantach, środki z niezrealizowanych wydarzeń częściowo zostały w kulturze, dzięki czemu zwiększył się budżet stypendiów, politycy chętnie składali obietnice z pokryciem. Od tej rzeczywistości odbija się smutna codzienność w wielu zakątkach naszego województwa i to niekoniecznie tylko tych najmniejszych czy najdalszych. Budżety na kulturę są okrajane w pierwszej kolejności, być freelancerem w interiorze to szaleństwo.

Pandemia i wydarzenia społeczno-polityczne wyzwoliły też adekwatne reakcje społeczne, ludzie teatru indywidualnie, często emocjonalnie i zaskakująco reagowali na sytuację na Białorusi, film Sylwestra Latkowskiego „Nic się nie stało” i Strajk Kobiet, teatry jako instytucje nie zajmowały oficjalnego stanowiska. 

Czas pandemii jest także czasem sprawdzianu: popularności instytucji, siły przymierza z publicznością, chęci oraz umiejętności korzystania z internetu i nowinek technicznych, operatywności oraz empatii kierownictwa i sprawności administracji, w tym szczególnie działów kontaktujących się z odbiorcą. Gdyby podejmować decyzje o przyszłości instytucji kultury po analizie działań w czasie pandemii, sens i niezbędność istnienia niektórych byłby trudny do udowodnienia. I nie chodzi tylko o dramatycznie niską oglądalność filmików. Ten temat zasługuje na osobne potraktowanie, ale raczej nikt go nie podejmie.

Długo zastanawialiśmy się nad celowością podsumowania zeszłorocznej aktywności teatralnej na Pomorzu. Co roku o najwyższe laury walczą premiery Teatru Wybrzeże i Teatru Muzycznego. Gdy ich brak lub nie prezentują wysokiego poziomu artystycznego, jak było w zeszłym roku, obraz pomorskiego teatru wydaje się dużo uboższy. Postanowiliśmy jednak przeprowadzić podsumowanie, bo zwyciężyło przeświadczenie, że należy zachować choćby pozory normalności w nienormalnej sytuacji, a poza tym liczba premier i kilkanaście ujawnień zasługiwały na rozpatrzenie oraz wyróżnienie.

No i na koniec: nie chcemy być jak France Football, które nie organizując w zeszłym roku plebiscytu o Złotą Piłkę, pozbawiło Roberta Lewandowskiego najbardziej prestiżowego wyróżnienia w świecie futbolu. Premiery onlajnowe zostaną uwzględnione w szczegółowym zestawieniu po prezentacji offline.

(pw)

Najlepszy spektakl: –

Nominacja: „Kordian” Teatru Wybrzeże

Najlepszy spektakl dramatyczny: „Kordian”

Najlepszy spektakl komediowy: – 

Nominacja: „Żona potrzebna od zaraz” Nowego Teatru w Słupsku

Najlepszy spektakl muzyczny: „Księga dżungli” Teatru Muzycznego w Gdyni

Zauważenie: „Obywatel Republiki” Spektakl dyplomowy z piosenki aktorskiej adeptów IV roku Państwowego Policealnego Studium Wokalno-Aktorskiego im. Danuty Baduszkowej w Gdyni

Najlepszy spektakl teatru tańca: –

Nominacja: „Wymurzanie Wolności” Transgatunkowego Teatru Sfinks

Najlepszy spektakl offowy: „I…jakoś to będzie” Teatru Gdynia Główna

Najlepszy spektakl dla dzieci/młodzieży: „Kosmici” Teatru Miniatura i „Księga dżungli”

Nominacje: „Niesamowite przygody niesamowitych skarpetek” Teatru Lalki „Tęcza” w Słupsku, „Pręcik” Konsulatu Kultury

Najciekawsze wydarzenie w teatrze amatorskim: –

Zauważenie: Film „Amatorzy” o Teatrze Biuro Rzeczy Osobistych w Konkursie Głównym FPFF w Gdyni

Najlepsza reżyseria: –

Nominacje: Agnieszka Płoszajska („Akademia pana Kleksa”)

Najlepsza dramaturgia/scenariusz: Maria Wojtyszko („Kosmici)

Najlepsza aktorka w roli głównej: –

Najlepszy aktor w roli głównej: –

Najlepsza aktorka w roli drugoplanowej: Konstancja Martin („Akademia pana Kleksa”)

Najlepsza aktor w roli drugoplanowej: Jerzy Gorzko („Żabusia”)

Nominacje: Marcin Miodek i Jan Napieralski („Życie intymne Jarosława” Teatru Wybrzeże), Rafał Ostrowski („Księga dżungli”)

Najciekawszy debiut: Konstancja Martin („Akademia pana Kleksa”)

Nominacja: Monika Bubniak („Żona potrzebna od zaraz”)

Najlepsza muzyka: Piotr Pawlak („Wymurzanie Wolności”)

Najlepsza choreografia: Joanna Czajkowska („Wymurzanie Wolności”)

Najlepsza scenografia: Damian Styrna („Don Bucefalo”)

Najlepsze kostiumy: Matylda Kotlińska („Kosmici”)

Nominacje: Grzegorz Policiński („Księga dżungli”) i Alicja Gruca („Wymurzanie Wolności”)

Najlepszy plakat: Maja Wolna do spektaklu „Nora” Teatru Wybrzeże

Najlepsza scena: finał „Nory”

Najlepszy duży festiwal/przegląd: –

Najlepszy mały festiwal/przegląd: 7 1/2 Międzynarodowe Spotkania Performerów MiszMasz

Nominacja: Sopot Non Fiction

Najlepszy spektakl online: „Beton” Teatru Miniatura

Nominacje: Śnieżka” Teatru Lalki „Tęcza” i „Tak czasem bywa” Sceny Lalkowej im. Jana Wilkowskiego w Kwidzynie

Jakość i różnorodność oferty online: Teatr Miniatura, Teatr Lalki „Tęcza” i Konsulat Kultury

Najlepszy spektakl zewnętrzny online: „Inni ludzie” i „Cząstki kobiety” TR Warszawa

Najlepszy spektakl zewnętrzny: Agrupación Señor Serrano, „A House in Asia”

Najlepszy spektakl zewnętrzny off: Agrupación Señor Serrano, „A House in Asia”

Najciekawszy koncept: „Kordian” w Teatrze Wybrzeże

Nominacja: „Wymurzanie Wolności”

Specjalne wyróżnienie w kategorii „teatr zaangażowany, czyli ideolo”: Czytanie aktorskie „8.03” Jakuba „Kuby” Zubrzyckiego na Festiwalu Sopot Non Fiction

Zapis czytania i spotkania

Wydarzenie roku: Otwarcie nowej siedziby Nowego Teatru w Słupsku

Człowiek teatru –

Nominacja: Michał Derlatka (dyrektor Miejskiego Teatru Miniatura)

Zauważenie: Dorota Anna Dąbek (Scena Lalkowa im. Jana Wilkowskiego w Kwidzynie)

Scenariusz i reżyseria: Anna Dorota Dąbek całość: scenalalkowa.pl

Spotkanie z Weroniką Szczawińską

Największe rozczarowanie: funkcjonowanie Opery Bałtyckiej przed i w czasie pandemii

Teatralna Malina dla najgorszego spektaklu: –

Nominacja: „Trzej muszkieterowie” Teatru Miejskiego w Gdyni

Największe nieporozumienie/skandal – stosowanie kontrowersyjnych obostrzeń w stosunku do teatrów

Pożegnania

W 2020 r. opuścili nas aktorzy: Aleksander Skowroński i Ryszard Ronczewski i reżyserzy: Giovanny Castellanos i Andrzej Maria Marczewski.

—————–

Nominowali:

Beata Baczyńska (Gazeta Świętojańska online)

Justyna Borkowska (Gazeta Świętojańska online, Słupsk)

Katarzyna Wysocka (Pomorze Kultury/Gazeta Świętojańska online)

Piotr Wyszomirski (Gazeta Świętojańska online)