Od 1 stycznia 2025 roku wileńskie lotnisko przez pięć lat symbolicznie będzie nosiło imię Mikalojusa Konstantinasa Cziurlonisa - litewskiego kompozytora, malarza i grafika, który wychował się w polskiej kulturze i języku, a zmarł nieopodal Warszawy.

Taką decyzję, w ramach obchodów 150. rocznicy urodzin Cziurlonisa przypadającej w 2025 roku, podjął litewski rząd w celu popularyzacji wiedzy o artyście uważanym za jedną z najwybitniejszych postaci kultury litewskiej przełomu XIX i XX wieku.

Zmiana nazwy lotniska jest symboliczna. Oznacza to, że kody lotniska i skróty nadawane przez organizacje międzynarodowe w aktach prawnych, umowach, rejestrach i systemach informatycznych nie ulegną zmianie.

„Cziurlionis słyszał muzykę w kolorach, a w kolorach widział muzykę” – powiedziała we wrześniu ówczesna premierka Litwy Ingrida Szimonyte, prezentując program obchodów rocznicowych. Podkreśliła, że „ze względu na okoliczności historyczne przez długi czas (artysta) nie był obecny na mapie europejskiego życia artystycznego”. „Dlatego przyszły rok i kolejne lata są nie tylko okazją, ale też obowiązkiem, aby zademonstrować jego wybitne uzdolnienia, wyjątkowość jego twórczości oraz jej znaczenie dla Litwy i świata” – dodała.

Cziurlionis urodził się 22 września 1875 roku w Starych Oranach na południu Litwy. Młodość spędził w Druskiennikach i Płungianach, gdzie grał w orkiestrze księcia Ogińskiego. Studiował w Warszawie i obracał się w polskim środowisku artystycznym. Przez większość życia nie znał litewskiego. Za Litwina uznał się dopiero około 30. roku życia pod wpływem rodzącego się litewskiego ruchu narodowego oraz narzeczonej, a potem żony, Sofii Kymantaite, działaczki tego ruchu w Polsce.

W swoim krótkim życiu - zmarł w wieku zaledwie 36 lat, 10 kwietnia 1911 roku w podwarszawskim sanatorium Pustelnik, a spoczął na wileńskiej Rossie - skomponował około 400 utworów muzycznych (w tym dwa poematy symfoniczne i kwartety smyczkowe) i namalował około 300 obrazów. Pisał też wiersze oraz poematy prozą.

Obrazy Cziurlonisa są zaliczane do symbolizmu, surrealizmu, abstrakcjonizmu. Artysta jest też określany mianem „malarza narodowego”, który malował muzykę. „Nie ma granic pomiędzy sztukami. Muzyka łączy poezję i malarstwo, ma swoją architektonikę. Malarstwo może posiadać także takąż architektonikę jak muzyka i w farbach wyrażać dźwięki” - podkreślał. Był malarzem-kompozytorem, który w malarstwie i grafice próbował wyrażać swoje muzyczne doświadczenia; malował sonaty, preludia, fugi.

Do najważniejszych dzieł artysty należą poematy symfoniczne „W lesie” i „Morze” – muzyczne freski inspirowane pięknem litewskiej przyrody. „Chciałbym stworzyć symfonię szumu fal, tajemniczej mowy stuletniego lasu, blasku gwiazd, naszych pieśni i mojej ogromnej tęsknoty” - pisał. Do jego najważniejszych osiągnięć malarskich należą m.in. cykle „Stworzenie świata”, „Zodiak”, siedem cykli sonatowych, dyptyk „Preludium i fuga”.

Program obchodów Roku Cziurlonisa obejmuje około 130 wydarzeń. Będą to wystawy, koncerty, inicjatywy edukacyjne, publikacje książkowe, projekty badawcze. Przestrzenią do prezentacji osoby Cziurlonisa i jego twórczości będzie też wileńskie lotnisko.

Postać Cziurlonis zostanie przypomniana również za granicą. W Polsce planowana jest prezentacja muzyki i obrazów artysty, a także upamiętnienie miejsca jego śmierci w Pustelniku, obecnie stanowiącym część miasta Marki.