Miłośnicy opery mają „Przewodnik operowy” Józefa Kańskiego, baletu – „Przewodnik baletowy” Ireny Turskiej. Zwolennicy musicalu od czerwca tego roku mają do dyspozycji „Ten cały musical” autorstwa Mateusza Borkowskiego, Jacka Mikołajczyka i Marcina Zawady, książkę wydaną, jak obie wspomniane wcześniej, przez PWM Polskie Wydawnictwo Muzyczne. Pisze Krzysztof Krzak na blogu KTO - Kulturalne To i Owo.
fot. proj. Alicja Kobza/ mat. PWM
Choć autorzy w słowie wstępnym zastrzegają, iż wytwór ich pracy nie jest ani leksykonem, ani kompendium wiedzy o tym muzyczno – teatralnym gatunku, to trudno nie zauważyć, iż „Ten cały musical” swoją zawartością i konstrukcją przypomina publikację quasi encyklopedyczną, co nie jest w żadnym stopniu opinią pejoratywną, wręcz przeciwnie. Merytoryczna zawartość omawianej książki jest trudna do przecenienia. I nie ma się co dziwić, bowiem wiedza o musicalu dwóch z jej współautorów (Jacka Mikołajczyka i Marcina Zawady) jest ogromna (poparta także praktyką), co udowodnili tworząc i prezentując w radiowej Dwójce (wspólnie z Piotrem Sobierskim) przez blisko dekadę (2013 – 2022) audycję po takim samym tytułem. Mateusz Borkowski z kolei od ponad roku prowadzi „Przystanek Broadway” na antenie Radia Kraków Kultura.
Zasadniczą, najobszerniejszą część wydawnictwa stanowi alfabetyczna prezentacja wybranych subiektywnie przez autorów musicali (w przypadku utworów zagranicznych zastosowano angielskojęzyczne brzmienie tytułów, stąd na przykład „Czarownice z Eastwick” znajdziemy pod W jako „The Witches of Eastwick”, a „Rodzinę Addamsów” pod A - jako „The Addams Family”). W sumie opisanych zostało 105 widowisk musicalowych według pewnego jednolitego schematu, który zawiera nazwiska twórców, daty i miejsca premiery, skrótową treść oraz
historię wystawień danego dzieła na scenach światowych i w Polsce, jeśli takowe miały miejsce. „Encyklopedyczną” część publikacji uzupełnia niejako 27 sylwetek musicalowych twórców. Obok biogramów przedstawicieli tego gatunku o światowej sławie, takich jak bracia George i Ira Gershwinowie, Leonard Bernstein, Bob Fosse Mel Brook, Andrew Lloyd Weber, Cole Porter znalazły się także rodzime nazwiska: Danuta Baduszkowa, Janusz Stokłosa, Janusz Józefowicz, Wojciech Kępczyński, Maciej Korwin czy Wojciech Kościelniak, których wkład w rozwój i popularyzację musicalu w Polsce jest niekwestionowany.
„Ten cały musical” rozpoczyna jednak napisana w przystępnym popularno – naukowym stylu historia musicalu jako gatunku teatralno – muzycznego, biorącego genetycznie swój rodowód w takich rodzajach, jak na przykład melodramat, operetka, opera komiczna, minstrel show czy wreszcie wodewil i rewia. Autorzy zwracają przy tym uwagę na ewolucję tego gatunku, który dzisiaj opiera się nie tylko na muzyce, słowie i tańcu (w tym także hiphopowym), ale także coraz częściej staje się multimedialnym widowiskiem pełnym popisów kaskaderskich i efektów wizualnych, dzięki czemu – jak się wydaje – musical cieszy się niesłabnącą, a nawet wzrastającą (zwłaszcza po okresie pandemii) popularnością wśród odbiorców nie tylko w miejscach uznawanych za kolebkę tego show (nowojorski Broadway i londyński West End), ale na całym świecie. Istotnym elementem tej części książki jest fragment poświęcony musicalowi w Polsce i polskim teatrom muzycznym.
PWM Polskie Wydawnictwo Muzyczne zadbało również o edytorską jakość pracy Mateusza Borkowskiego, Jacka Mikołajczyka i Marcina Zawady oraz jej przydatność dla czytelnika. Oprócz bogatej w zawartość wkładki ze zdjęciami scen z wybranych musicali i ich niektórych twórców książka zawiera wykaz źródeł, którymi posiłkowali się autorzy i opracowany przez Magdalenę Rząsę indeks nazwisk, co w tego typu publikacjach ma istotne znaczenie. „Ten cały musical” to absolutny must have dla miłośników teatru i muzyki.
***
Mateusz Borkowski, Jacek Mikołajczyk, Marcin Zawada: „Ten cały musical”
PWM Polskie Wydawnictwo Muzyczne
Kraków 2023
Stron: 440