fot. Leszek Zych / mat. "Polityki"

Paszport Polityki 2020 w kategorii TEATR przyznano Justynie Sobczyk i Teatrowi 21  "za przedstawienia uczące wrażliwości na to, co nieoczywiste. I dawanie każdym z nich wspaniałego przykładu praktykowania różnorodności, włączania i współpracy – na poziomie ludzkim, społecznym, artystycznym i instytucjonalnym".

„Za konsekwentne robienie przedstawień uczących widza wrażliwości na to, co nieoczywiste” – napisał Michał Centkowski w nominacji dla Teatru 21, jedynego w Polsce teatru, którego aktorami są osoby z zespołem Downa i autyzmem. Które, jak z kolei zauważyła Monika Kwaśniewska-Mikuła, „w spektaklach, wychodząc od własnego doświadczenia, poddają krytycznej analizie status prawny i społeczny osób z niepełnosprawnościami w (polskim) społeczeństwie. Tworzą przy tym unikatową jakość artystyczną”.

Teatr 21 narodził się z warsztatów zorganizowanych w 2005 r. w Zespole Społecznych Szkół Specjalnych „Dać Szansę” w Warszawie. Ich uczestnicy i reżyserka i pedagożka teatru Justyna Sobczyk postanowili kontynuować pracę. Kolejne 15 lat przyniosło kilkanaście spektakli, o których w swojej nominacji Stanisław Godlewski pisze następująco: „inteligentne, dowcipne, bawiące się różnorodnymi konwencjami artystycznymi, a jednocześnie zabierające głos w sprawach najistotniejszych – zarówno politycznych, społecznych, jak i egzystencjalnych”. Do grona stałych współpracowników dołączyły dramaturżka Justyna Lipko-Konieczna i autorka ruchu scenicznego Justyna Wielgus, a kolejne spektakle powstają we współpracy z zapraszanymi artystami i instytucjami. Punktem wyjścia ubiegłorocznej „Rewolucji, której nie było”, zrealizowanej w koprodukcji z Biennale Warszawa i z udziałem muzyków z zespołu Pokusa, był sejmowy protest rodziców niepełnosprawnych dzieci. „Poruszający, precyzyjnie i dobitnie pokazujący problemy osób z niepełnosprawnościami, ale też dowcipny, energetyczny, odważny i przekraczający granice – również te, z których przeciętny widz nie zdawał sobie sprawy” – doceniła go w nominacji Joanna Targoń. Zdobył nagrodę na prestiżowym Festiwalu Teatralnym Boska Komedia w Krakowie.

Teatr 21 zajmuje się także edukacją i działalnością wydawniczą. Od 2020 r. prowadzi Centrum Sztuki Włączającej – społeczną instytucję kultury poświęconą twórczości artystów z niepełnosprawnościami i włączaniu w pole sztuki, kultury i nauki różnorodnych grup społecznych. Centrum Sztuki Włączającej i Teatr 21, do niedawna bezdomny, planują otworzyć swoją siedzibę na warszawskiej Pradze Północ.