To będzie przedstawienie o relacji matki z dzieckiem, o spotkaniu jednego człowieka z innym – mówi PAP Anna Augustynowicz, reżyserka spektaklu „Wczoraj byłaś zła na zielono” wg prozy Elizy Kąckiej. Premiera na Małej Scenie Teatru Dramatycznego im. Gustawa Holoubka w Warszawie – w piątek.
fot. Bownik/ mat. teatru
"Ruda, o której się mówi w powieści i która nie pojawia się na scenie, w pewnym momencie uświadamia sobie, że nie ma mowy. To okazuje się dla niej dramatem. To dziecko w spektrum autyzmu nie ma mowy takiej, jak matka" - wyjaśniła Anna Augustynowicz.
Zwróciła uwagę, że "matka Eliza jest główną bohaterką tej prozy". "Dramat matki i córki w prozie Kąckiej uniwersalizuje się, ponieważ dotyczy spotkania z Innym. Spotkań, które odbywamy w swoim życiu, podczas których twarz Innego pojawia się często poza językiem mówionym; pojawia się w ekspresji człowieka, którą często słowo skrywa" - tłumaczyła. "W związku z tym Eliza Kącka, formułując świat Elizy i Rudej w powieści, sięga głębiej. Pokazuje także, jak opresyjne może być środowisko, w którym od urodzenia wzrasta mały człowiek. Przebodźcowany, przeimpulsowany pewnego rodzaju nadmiarem mowy. Gdzie słowa tracą swoje znaczenie; są zużywane w procesie mówienia. A jednak poprzez nie lub poprzez brak słów ze strony innego, jesteśmy w stanie go odkrywać i ujrzeć piękno, które w nim jest głęboko ukryte" - podkreśliła reżyserka.
"W powieści Elizy Kąckiej cały czas mamy do czynienia z narracją, która zderza przemyślenia, impresje, refleksje głównej bohaterki ze światem otaczającym, a także z córką, zwaną Rudą. My wyprowadzamy nasz świat na scenie, próbując wpasować się w konwencję monologu" - mówiła. "Każdy aktor w języku narracji próbuje odnaleźć własną ekspresję, która w chwili mówienia, przestaje już być narracją. Staje się narzędziem do grania" - wyjaśniła twórczyni przedstawienia.
Anna Augustynowicz zaznaczyła, że "w przedstawieniu mamy do czynienia z jednogłosem rozpisanym na czworo aktorów". "Sama autorka nazwała to fugą czterogłosową. Jest to właściwie jeden temat, gdzie z pocierania się monologu o monolog, powstaje wręcz muzyczny utwór, który pokazuje, jak myśli narratorki ścigają się pomiędzy sobą, jak się zazębiają i gdzie się rozchodzą" - tłumaczyła reżyserka.
"Sama forma teatru powstała z inspiracji Elizy Kąckiej, słyszącej bardzo mocno język, którym mówimy, ale także język, który mówi nas" - podkreśliła twórczyni przedstawienia.
Na scenie zbudowano monochromatyczną czarno-białą scenografię, którą wypełnia pięć białych krzeseł i pięć czarnych pulpitów na nuty. W tle sceny zawieszono telebim, a przestrzeń gry oddzielono od widzów tiulem.
"Ile w córce jest matki, a ile matka odnajduje siebie w córce? Czy stanowią swoje wzajemne odbicie? A co, jeśli więź z taflą lustra jest łatwiejsza do nawiązania niż ze spojrzeniem tej drugiej? W tej pełnej czułości narracji bohaterka mierzy się nie tylko z nową rolą społeczną, jaką jest bycie matką, lecz także z zupełnie odmiennym światem jej córki - światem w spektrum autyzmu" - napisano w zapowiedzi przedstawienia.
Wyjaśniono, że "próbując uchwycić jej wyjątkowe ja, dokonuje obnażenia samej siebie, a przeglądając się w inności córki odkrywa także swoją inność". "Opowiadając o Rudej, w rzeczywistości opowiada również o sobie, łącząc i konfrontując ze sobą dwie osobowości. Dwie atypowości" - dodano.
Jak zaznaczono, "najnowsza, autobiograficzna książka Elizy Kąckiej Wczoraj byłaś zła na zielono, która podbiła rynek wydawniczy w 2024 r., to opowieść o miłości, odwadze i odmienności, a także o obawach, niezrozumieniu i presji społecznej". "Przede wszystkim jednak jest to historia wyjątkowej relacji matki i córki" - podkreślono.
"Twórcy i twórczynie spektaklu adaptują to nieoczywiste studium relacji, tworząc introspektywną narrację o matce, autorce i kobiecie" - czytamy w zapowiedzi spektaklu.
Tekst i adaptacja - Eliza Kącka. Reżyseria - Anna Augustynowicz. Muzykę skomponował Jacek Wierzchowski. Scenografię zaprojektował Marek Braun, a kostiumy - Tomasz Armada. Za wideoart i reżyserię światła odpowiada Wojciech Kapela.
Występują: Anna Moskal, Marianna Linde, Karol Wróblewski i Mirosław Guzowski (gościnnie) i Maria Wieczorek (skrzypce).
Premiera spektaklu - 7 lutego o godz. 19.30 na Małej Scenie Teatru Dramatycznego im. Gustawa Holoubka w Warszawie. Kolejne przedstawienia - 8-9 oraz 11-12 lutego.
Partnerami premiery są Wydawnictwo KARAKTER i Fundacja Scolar.
Spektakl bierze udział w 31. Ogólnopolskim Konkursie na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej.