Po sukcesie „Melodramatu” Anna Smolar powraca na deski Teatru Powszechnego – tym razem w koprodukcji z Malta Festival.
fot. Karolina Jóźwiak
Po raz kolejny bierze na warsztat paradoksy naszej zbiorowej psyche i porządku społecznego, wychodząc od znanego polskiego filmu. Tym razem przegląda się w „Kobiecie samotnej” Agnieszki Holland i pyta czym dziś jest troska, solidarność, samotność. Do projektu zaprasza Ryfę Ri, debiutującą na teatralnej scenie raperkę i freestylerkę tańca.
Nakręcony w 1981 roku obraz to historia samotnej matki, Ireny, walczącej o utrzymanie na powierzchni siebie i syna Bogusia. W rzekomo socjalistycznym państwie, w czasie karnawału Solidarności, „niemająca pleców” kobieta nie jest w stanie związać końca z końcem. Pogrąża się w iluzjach, posuwa się do coraz bardziej rozpaczliwych kroków. Dziś film ten wywołuje ambiwalentne uczucia: jest drażniący, „przegięty”, rażąco niedzisiejszy... rażąco aktualny?
Kim byłaby Irena AD 2025? W czwartej dekadzie po transformacji ustrojowej, w epoce cyfrowego kapitalizmu i prywatyzacji usług publicznych, nie jest już „samotną”, ale „samodzielną” matką. Osobą, której wpojono, że pretensje może mieć tylko do siebie.
W jej świadomości przewija się nieprzerwany feed dobrze życzącego chóru, gotowego wspierać ją dobrymi radami, charytatywną zbiórką, coachingiem w zarządzaniu czasem i pieniędzmi. A przede wszystkim nieustanną troską o Bogusia, któremu nie wystarczy przecież zapewnić ubrania i dach nad głową - trzeba dać mu przestrzeń do bezpiecznego wyrażania emocji i rozwoju zainteresowań. Bo co powiedziałby na terapii, na którą nie będzie go stać?
Uwięziona w bezwzględnej architekturze społecznych wyobrażeń, w wyczerpującej choreografii gry o przetrwanie, oblepiona słodką mazią charytatywnego współczucia, Irena wpada w spiralę desperacji, resentymentu, bezsilnych projekcji. Gdzie mogą ją one zaprowadzić w świecie, który niby celebruje „kobiecą siłę” i żąda rewolucyjnej zmiany?
I gdzie jest w tym wszystkim Boguś?
Dlaczego Anna Smolar zdecydowała się wystawić spektakl na motywach scenariusza filmu Holland? Jakie pytania sobie stawiała?
Kim jest dziś kobieta samotnie wychowująca dziecko w wielkim mieście? W filmie Agnieszki Holland z 1981 roku wykrzykiwała: "Nie mam pleców"! A karnawał Solidarności trwał. W 2025 roku widzimy kobietę w trybie przetrwania, która świetnie nauczyła się obwiniać tylko i wyłącznie siebie. W czasie, gdy ojca dziecka nikt nie rozlicza za niepłacenie alimentów, nic nie zabezpiecza człowieka przed bezrobociem, bezdomnością i wykolejeniem - ten ma nadal być kowalem własnego losu. Tak polska idea solidarności wyraża się w pojedynczych zrywach, zależnych od prywatnych dobrych chęci: zorganizujmy zrzutkę, pomóżmy tym, którzy mają gorzej, ciesząc się po cichu z własnych lokat i nieruchomości.
Czego dziś pragnie Irena? Co może obiecać Bogusiowi? Jakie zasady musi łamać, żeby stać się pełnoprawną bohaterką tego malowanego czarnym na czarno scenariusza? – zastanawia się Anna Smolar.
To nie pierwsza teatralna praca reżyserki Anny Smolar związana z twórczością ikony kina Agnieszką Holland. Smolar współreżyserowała z nią „Aktorów prowincjonalnych" w Teatrze im. J. Kochanowskiego w Opolu, również na podstawie filmu Holland.
fot. Karolina Jóźwiak
„Kobieta samotna”
Premiera warszawska: Teatr Powszechny, 14 czerwca, godz. 19.00.
Kolejne przedstawienia: 15, 17, 18, 21, 22 czerwca, godz. 19.
Premiera poznańska: Malta Festival, 28 czerwca, godz. 17.00
Obsada:
Karolina Adamczyk - Milena
Michał Czachor - Krzysiek
Anna Ilczuk - Irena
Natalia Lange - Renata
Maria Robaszkiewicz - Wanda
Oskar Stoczyński - Jacek
Julian Świeżewski - Jędrek
Ryfa Ri - Boguś
Twórcy:
Reżyseria i scenariusz: Anna Smolar
Wiersze i slam: Natalia Fiedorczuk
Współpraca koncepcyjna: Agata Sikora
Scenografia i kostiumy: Anna Met
Muzyka: Jan Duszyński
Choreografia: Ryfa Ri
Reżyseria świateł: Rafał Paradowski
Asystentka reżyserki: Barbara Bendyk
Inspicjentka: Zuzanna Rucińska
Konsultacja prawna: prof. Monika Płatek
Konsultacja merytoryczna: Feminoteka
Biogram:
Anna Smolar (ur. 1980, Francja)
Reżyserka teatralna, dramaturżka, tłumaczka.
Absolwentka Uniwersytetu Sorbonne w Paryżu i szkoły aktorskiej Sudden Theatre.
Proponuje autorski teatr, tworzony w ścisłej współpracy z zespołem aktorskim. Do takich kolektywnych prac należą m.in. spektakle „Henrietta Lacks”, „Thriller” i „Erazm/Erasmus” w Nowym Teatrze, „Dybuk” w Teatrze Polskim w Bydgoszczy, „Koniec z Eddym” w Teatrze Studio, „Halka” oraz „Joga” w Starym Teatrze w Krakowie, „Melodramat” w Teatrze Powszechnym i „Orfeusz” w TR Warszawa.
Do jej głośniejszych prac zaliczają się również „Kopciuszek” według sztuki Joela Pommerata w Narodowym Starym Teatrze w Krakowie, „Aktorzy żydowscy” Michała Buszewicza w Teatrze Żydowskim, „Kowboje” w Teatrze im. Osterwy w Lublinie, „Slow motion” oraz „Ptaki” w Narodowym Teatrze w Wilnie, „Hungry ghosts” w Kammerspiele w Monachium, „Antygona w Molenbeek” w Teatrze Dramatycznym.
Laureatka Paszportu Polityki 2016 w kategorii Teatr za „teatr kameralny i empatyczny, z polotem i humorem podejmujący tematy zepchnięte na margines, za konsekwentne poszerzanie teatralnego pola oraz chęć i umiejętność dialogowania z każdym odbiorcą”. Autorka tłumaczenia na język francuski książki Grażyny Jagielskiej „Miłość z kamienia”.
W latach 2018-2021 wykładała na wydziałach Pedagogiki teatru oraz Sztuk społecznych w IKP.
W 2022 roku kuratorka sezonu „Tough love” w Komunie//Warszawa.
W sezonie 2023/2024 kuratorka nurtu „Gospodarze” w TR Warszawa.