Zespół badawczy z Centrum Badań nad Gospodarką Kreatywną Uniwersytetu SWPS pod kierownictwem prof. Doroty Ilczuk opublikował wyniki długo oczekiwanego badania „Policzone i Policzeni 2024”.
fot. mat. organizatora
Celem tego ogólnopolskiego badania było określenie liczby aktywnych zawodowo, profesjonalnych, artystów, twórców i wykonawców w Polsce, a także analiza ich sytuacji socjoekonomicznej. Wyniki mają kluczowe znaczenie dla oceny skutków powstającej ustawy o zabezpieczeniu społecznym artystów zawodowych, a także stanowią istotny punkt odniesienia dla polityki kulturalnej kraju.
Szacunki przeprowadzone w ramach badania pokazują, że liczba artystów aktywnych zawodowo w Polsce wynosi obecnie 62,4 tysiąca osób. Najliczniejszymi branżami są muzyka, z 16,3 tysiącami osób, oraz architektura, w której działa 13,7 tysiąca twórców. Jednocześnie badanie ujawnia zjawisko wielozawodowości – przeciętny artysta w Polsce wykonuje 2,95 zawodów. Oznacza to, że wielu twórców, aby utrzymać się z działalności artystycznej, łączy różne profesje, co ukazuje wyzwania związane z niestabilnością rynku pracy w tej branży.
Jednym z najważniejszych wniosków płynących z raportu jest trudna sytuacja ekonomiczna artystów. Średni miesięczny dochód z pracy artystycznej wynosi 4 053 zł brutto, co jest niewiele wyższą kwotą od płacy minimalnej, która w 2023 roku wynosiła 3 545 zł brutto. Ponadto, aż 58% badanych nie osiąga z działalności artystycznej nawet minimalnego wynagrodzenia. Zaledwie 1,9% artystów zarabia powyżej 20 000 zł miesięcznie, co wskazuje na ogromne dysproporcje w dochodach. Zjawisko pracy nieodpłatnej również jest powszechne – 8,3% respondentów przyznało, że świadczyło pracę bez wynagrodzenia, ponieważ zostali oszukani, a aż 36,7% wykonywało nieodpłatną pracę w ramach budowania marki osobistej.
Sytuacja zawodowa artystów w Polsce charakteryzuje się nieregularnością i brakiem stabilności zatrudnienia. Zdecydowana większość respondentów pracuje na umowach o dzieło (37%), samozatrudnieniu (18,7%) lub umowach zlecenia (13,9%). Co więcej, 15,3% artystów pracuje bez jakiejkolwiek umowy, co utrudnia im dostęp do zabezpieczeń społecznych i praw pracowniczych. Raport wyraźnie wskazuje na potrzebę systemu wsparcia dla środowiska artystycznego – aż 71,2% badanych deklaruje, że publiczna opieka zdrowotna jest kluczowym czynnikiem, który poprawiłby ich sytuację zawodową.
Mimo trudnych warunków pracy, artystyczne powołanie pozostaje silne – 70% badanych deklaruje, że ponownie wybraliby tę ścieżkę kariery. Jednocześnie, prawie połowa z nich (47,8%) odczuwa wypalenie zawodowe, co pokazuje, jak bardzo obciążająca jest praca w tym sektorze.
Warto podkreślić, że badanie „Policzone i Policzeni 2024” było projektem przełomowym, zarówno pod względem skali, jak i zakresu. Było to drugie tego typu badanie w Polsce przeprowadzone przez zespół prof. Doroty Ilczuk, które spotkało się z dużym zainteresowaniem i pozytywną reakcją środowiska artystycznego. Aż 16 tysięcy osób wzięło udział w badaniu ankietowym, a projekt został wsparty przez ponad 600 instytucji z całego kraju. Badanie zostało przeprowadzone na reprezentatywnej próbce, co zapewnia wysoką wiarygodność wyników i umożliwia szerokie zastosowanie tych danych do przyszłych działań na rzecz poprawy sytuacji artystów w Polsce.
Raport z badania można znaleźć pod linkiem: https://swps.pl/images/DOKUMENTY/Policzone_policzeni_2024_Raport_ONLINE-4.pdf