Instytut Teatralny rozpoczyna jubileuszowy X Konkurs „Klasyka Żywa”. W tym roku, w związku z 20. rocznicą wstąpienia Polski do Unii Europejskiej, staje się on Konkursem na Inscenizację Dawnych Dzieł Literatury Polskiej i Europejskiej.
fot. mat. Instytutu Teatralnego
1 maja 2004 roku, wraz z dziewięcioma innymi krajami Europy, na mocy Traktatu akcesyjnego, Polska stała się członkiem Unii Europejskiej. Był to efekt przemian ustrojowych w naszym kraju po 1989 roku. W tym roku Polacy obchodzą 20. rocznicę wstąpienia naszego kraju do Unii, a tym samym trwałego przypieczętowania związków naszej kultury z kulturą europejską. Jak pisze Michał Mizera, nowy koordynator merytoryczny X Konkursu „Wróciliśmy” do Europy, choć mówiło się, że to Europa „wróciła” do nas. Cywilizacja zachodnioeuropejska czy szerzej: transatlantycka, cywilizacja łacińska, fundowana na dziedzictwie kultury śródziemnomorskiej i chrześcijaństwie, zawsze była naszym wyborem strategicznym.
Klasyka polska to klasyka europejska
Wspomniana rocznica z pewnością znajdzie odbicie w działaniach kulturalnych planowanych na
ten rok. Instytut Teatralny z tej okazji rozszerza konkurs „Klasyka Żywa” o dawne dzieła Starego Kontynentu. To dobry moment, by nadać konkursowi, większy rozmach i szersza skalę – podkreśla Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego w piśmie przewodnim inicjującym zmianę formuły konkursu. Jest przy tym rzeczą oczywistą, że kultura polska była i jest częścią kultury europejskiej, a w obecnej sytuacji geopolitycznej manifestowanie tego faktu wydaje się być elementem polskiej racji stanu – dodaje. Powołanie Konkursu na Inscenizację Dawnych Dzieł Literatury Polskiej i Europejskiej ma odkryć oczywiste powiązania między literaturą polską i europejską oraz wprowadzić twórczość rodzimych autorów we wspólny krwioobieg europejskiej wspólnoty tradycji i dziedzictwa.
Poszerzony zostaje tym samym zbiór klasycznych dzieł, których inscenizacje będą mogły być zgłaszane do konkursu. Uwzględniać będziemy nie tylko teksty polskich autorów powstałe przed 1989 rokiem, ale także dorobek literacki Europy, z zachowaniem obowiązującej dla polskich dzieł cezury czasowej. Warunkiem jest jednak, by teksty „obce” zgłaszanych inscenizacji były nieobecne na polskich scenach przez ostatnie cztery lata. Klasykę mamy jedną, wspólną, zatem poszerzenie formuły tegorocznego Konkursu jest gestem oczywistym i naturalnym, podkreślającym i ujawniającym te historycznie oczywiste związki i relacje. Bodaj ta sama myśl towarzyszyła Stanisławowi Augustowi Poniatowskiego, kiedy budując Teatr na Wyspie w warszawskich Łazienkach, w czasach wojennego zagrożenia utraty niepodległości, „posadził” na widowni tego amfiteatru pomniki 16 dramatopisarzy. Od Ajschylosa i Sofoklesa do Niemcewicza i Trembeckiego. To była deklaracja polityczna, to była polska racja stanu, to był oczywisty gest kulturowy – dowodzi słuszności poszerzenia repertuaru „Klasyki Żywej” Michał Mizera.
Nowa „Klasyka” sięga tak naprawdę do korzeni, a konkretnie do powołanego w 2005 roku Ogólnopolskiego Konkursu na Teatralną Inscenizację Dawnych Dzieł Literatury Europejskiej. Konkurs miał pięć edycji, a jego organizatorem było Ministerstwo Kultury i Instytut Teatralny.
Kto zasiądzie w Komisji Artystycznej?
W tym roku w roli koordynatora merytorycznego Konkursu zobaczymy Michała Mizerę, który zastąpi pełniącego tę funkcję od roku 2018 Patryka Kenckiego. Powołana została także nowa Komisja Artystyczna, a jej głównym zadaniem jest wybór spektakli finałowych prezentowanych podczas Opolskich Konfrontacji Teatralnych. W tym roku w jej szeregach zasiądą: Sebastian Duda, Agnieszka Marszałek, Michał Mizera (przewodniczący), Ewa Partyga, Ewelina Pietrowiak, Magdalena Rewerenda i Jacek Wakar.
Komisja Artystyczna wybierze najlepsze klasyczne inscenizacje sezonu, a my zobaczymy je podczas 49. edycji wspomnianego festiwalu w 2025 roku. Komisja na także możliwość przyznania nagród za najciekawsze odkrycia repertuarowe – polskie i europejskie - o łącznej wysokości 60 000 zł, a także nagrodzenia i wyróżnienia przedstawień niezakwalifikowanych do finału. Podczas opolskiego finału do zdobycia będzie m.in. Nagroda Główna im. Wojciecha Bogusławskiego w wysokości do 80 000 zł oraz szereg nagród indywidualnych.
Zasady zgłoszeń
Do konkursu jak w latach poprzednich zgłaszać mogą się państwowe, samorządowe teatry dramatyczne, muzyczne i lalkowe, profesjonalne grupy teatralne (fundacje, stowarzyszenia) oraz szkoły artystyczne. Zgłoszenia przyjmowane są do 31 grudnia 2024 roku.
Premiery przedstawień zgłaszanych do 10. Konkursu muszą odbyć się między 1 stycznia a 31 grudnia 2024 roku i zostać zgłoszone do Konkursu maksymalnie 30 dni od premiery. Jeśli premiera odbyła się przed oficjalnym ogłoszeniem Konkursu – w ciągu 30 dni od daty ogłoszenia. Jak co roku teatry mogą również ubiegać się o refundacje części poniesionych kosztów przygotowania premiery (wniosek o refundację należy złożyć w ciągu 60 dni). Szczegóły X Konkursu “Klasyka Żywa” dostępne są w regulaminie.
Poprzednia IX edycja Klasyki okazała się rekordowa – zgłoszono do niej 60 przedstawień, co wzbudza nadzieję na wzmożenie zainteresowania teatrów tekstami literatury dawnej. Sześć z nich zobaczymy wiosną na 48. Opolskich Konfrontacjach Teatralnych.
Konkurs „Klasyka Żywa” organizowany jest przez Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
koordynator Konkursu: Krzysztof Olichwier
tel. 733 916 116
więcej informacji: www.klasykazywa.pl