Instytut Teatralny zaprasza na wirtualną wystawę „Pamięć teatru. Polska fotografia teatralna od początku istnienia do dziś” dostępną od 5 grudnia 2024 roku pod adresem www.pamiecteatru.pl. To pierwsza w historii tak duża i przekrojowa wystawa poświęcona historii polskiej fotografii teatralnej obejmująca trzy okresy: lata 1839-1918, 1919-1989 oraz 1989-2024. Inicjatorem wystawy jest Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego.
fot. mat. Instytutu Teatralnego
Retrospektywna wystawa „Pamięć teatru” pozwala pierwszy raz w historii przyjrzeć się ewolucji fotografii teatralnej w Polsce od jej początków do współczesności, śledząc zmiany technologiczne, artystyczne i społeczne oraz ich wpływ na fotografowanie teatru. Składa się ona z trzech części, które obejmują lata: 1839-1918, 1919-1989 oraz 1989-2024 i jest kuratorowana jest przez dr Agnieszkę Wanicką, Wojciecha Nowickiego we współpracy z Bartoszem Flakiem oraz Magdalenę Hueckel we współpracy z Magdaleną Ożarowską.
Współpracując z licznymi instytucjami oraz osobami prywatnymi zespół kuratorski powołany przez inicjatora wystawy, czyli Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie, dokonał wyboru czterystu obiektów. Wyselekcjonowane fotografie – często po raz pierwszy prezentowane publicznie i zestawione obok siebie – zapraszają na wyjątkową opowieść o polskim teatrze oraz polskiej fotografii. Mamy nadzieję, że zaproszą także do znalezienia własnej odpowiedzi – jak fotografia zapamiętuje teatr?
„Podczas tworzenia koncepcji oraz programowania „Pamięci teatru” kluczowe było dla nas zrozumienie specyfiki projektu” – opowiadał zespół projektowo-programistyczny Rytm Digital, odpowiedzialny za stworzenie strony wystawy. – „Skupiliśmy się na dogłębnym poznaniu idei poszczególnych części wystawy oraz na charakterze zdjęć, co pozwoliło nam wypracować spójną i unikalną zasadę ekspozycji cyfrowej. W naszej pracy stawiamy na proces i komplementarne współdziałanie – łączymy metody gromadzenia informacji o projekcie, podejście do digital designu oraz umiejętności programistyczne. Forma wystawy online, dzięki większej dostępności, pozwala na dotarcie z wyjątkowymi treściami do szerszej grupy odbiorców, co w kontekście działań naszego zespołu jest dla nas szczególnie ważne.”
Teatr zajmuje w polskiej kulturze miejsce szczególne. Teatr publiczny, działający od 1765 roku, ugruntował swoją silną pozycję społeczną podczas zaborów, będąc wówczas jednym z nielicznych miejsc żywego kontaktu z polskim językiem.
Jedyna próba całościowego spojrzenia na fotografię teatralną miała miejsce w 1959 roku podczas dwudniowej sesji Rady Międzynarodowej Federacji Związku Bibliotekarzy. W sali konferencyjnej Państwowego Instytutu Sztuki w Warszawie we współpracy z Muzeum Teatralnym, zorganizowano wystawę „Polska fotografia teatralna 1840-1959”, podkreślającą jej walory dokumentacyjne. Od 2015 roku Instytut Teatralny organizuje Konkurs Fotografii Teatralnej, wskazując także na wartość artystyczną sztuki fotografowania teatru jako narzędzia współtworzenia odbioru dzieła teatralnego. Kolejne edycje Konkursu dostarczały mnóstwa refleksji na temat kondycji fotografii teatralnej, jej artystów, ale i uwiecznianego przez nią i przez nich teatru. Zadawały też pytania o wcześniejsze doświadczenia, o tradycję i pamięć.
Wypływające z konkursu refleksje sprowokowały zespół kuratorski do zadania sobie kluczowych pytań: co jest ważniejsze? Artystyczna jakość zdjęć, która w dużym stopniu może odbiegać od estetyki fotografowanego przedstawienia, czy poprawna technicznie dokumentacja, która starannie uwiecznia wysiłki reżysersko-scenograficzne? Co należy wybrać? Wybitne fotografie ukazujące nieznanych twórców teatralnych czy przeciętne zdjęcia z przedstawień największych reżyserów? Sposobów na opowiedzenie historii polskiego teatru poprzez medium fotografii jest przecież tak wiele.
Wystawa dzieli się na trzy części. Za pierwszą część, która obejmuje lata 1839-1918, czyli okres od początków istnienia fotografii w ogóle do końca I Wojny Światowej, odpowiada dr Agnieszka Wanicka. Kuratorem drugiej części jest Wojciech Nowicki, który we współpracy z Bartoszem Flakiem stworzył fotograficzną opowieść o teatrze XX wieku (1919-1989). Ostatnia część, poświęcona najnowszej fotografii i eksperymentalnym formom dokumentowania teatru (1989-2024), została opracowana przez Magdalenę Hueckel we współpracy z Magdaleną Ożarowską.
„Pamięć teatru. Polska fotografia teatralna od początku istnienia do dziś” | wirtualna wystawa
adres wystawy: www.pamiecteatru.pl
premiera: 5 grudnia 2024 roku
kuratorka I części: dr Agnieszka Wanicka
kurator II części: Wojciech Nowicki we współpracy z Bartoszem Flakiem
kuratorka III części: Magdalena Hueckel we współpracy z Magdaleną Ożarowską
koordynacja i produkcja: Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie: Joanna Biernacka-Płoska, Magdalena Ożarowska
redakcja i korekta tekstów kuratorskich: Joanna Targoń
teksty alternatywne: Ola Bratkowska
tłumaczenie: Magdalena Szwedowska
strona WWW: Rytm.Digital: Paweł Brzeziński (UX/UI, Digital Design), Roman Kuhl (Web Development), Agata Kuhl (Project Management)
partnerzy: Muzeum Narodowe w Warszawie, Muzeum Teatralne w Warszawie, Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk