Mija dokładnie osiem dekad od rozpoczęcia wielkiej odbudowy stolicy. Z tej okazji Teatr Wielki – Opera Narodowa oraz Sinfonia Varsovia zaprezentują widzom 19, 20, 21 września i 18, 19 października 2025 wyjątkowe dzieło sceniczne. Najlepsze miasto świata. Opera o Warszawie – oparta na motywach książki Grzegorza Piątka Warszawa w odbudowie 1944–1949 – to nie tylko utwór o szczególnym znaczeniu artystycznym, lecz także głęboko poruszająca refleksja nad losami miasta, jego stratami i triumfami oraz nad marzeniami i wysiłkiem ludzi, którzy na przekór wojennej pożodze stworzyli miasto od nowa.
fot. mat. organizatora
Opowieść o losach miasta i ludzi
Librecista Beniamin M. Bukowski napisał tekst, który w unikalny sposób splata ze sobą dokumenty epoki, fragmenty przemówień polityków, fachowy język urbanistów i potoczne głosy ulicy. Nie nosi w sobie jednak znamion suchej kroniki, lecz żywego dramatu o ludziach – architektach, dziennikarzach i mieszkańcach miasta.
W centrum tej opowieści splatają się losy dwóch silnych kobiet: polskiej architektki modernistycznej, wzorowanej na Helenie Syrkus – współtwórczyni Biura Odbudowy Stolicy i jednej z czołowych postaci awangardy urbanistycznej, oraz amerykańskiej korespondentki o rysach Anne Louise Strong, dziennikarki zafascynowanej komunizmem, która wraz z Armią Czerwoną przemierzała zniszczoną wojną Polskę. Ich spotkanie, rozgrywające się na tle zrujnowanej Warszawy, staje się pretekstem do refleksji nad marzeniami, odpowiedzialnością i niełatwymi wyborami, które kształtują losy miast i ludzi.
Twórcy o dziele
„Całe życie jednej z naszych głównych bohaterek naznaczone jest próbą rozliczenia się z własnymi zamierzeniami, z poczuciem winy, które jej towarzyszy przez cały czas. Śpiewa bowiem: miałam sny przed wojną. Mówiłam, że trzeba wszystko zburzyć i wszystko zostało zburzone” – mówi Barbara Wiśniewska, reżyserka spektaklu. „To historia o tym, że czasem marzenia przybierają nieoczekiwane kształty – i o tym, że życie zawsze znajduje swoje drogi”.
Niełatwego zadania skomponowania muzyki do tej historii podjął się Cezary Duchnowski – artysta, który od lat redefiniuje granice muzyki współczesnej, łącząc tradycyjne instrumenty z elektroniką. „Sztuka nie jest dla technologii, ale technologia jest dla sztuki” – podkreśla. Jego twórczość jest poszukiwaniem „najgłębszych warstw muzyki – samego brzmienia”. W Najlepszym mieście świata. Operze o Warszawie łączy rozmach orkiestry, chóry i elektronikę, tworząc dźwiękową panoramę zniszczenia i nadziei. „Dla mnie miasto to także dźwięk – echo kroków, huk maszyn, cisza ruin. Chciałem, aby ta opera brzmiała jak Warszawa odbudowująca się z gruzów” – mówi kompozytor.
Projekt powstał dzięki współpracy trzech ważnych instytucji kultury: Teatru Wielkiego – Opery Narodowej, festiwalu Warszawska Jesień i Sinfonii Varsovii. Ta ostatnia – orkiestra, która od lat towarzyszy Warszawie w jej artystycznym rozwoju – czuje szczególną więź z dziełem.
„Trudno wyobrazić sobie inną orkiestrę niż noszącą w swojej nazwie Warszawę, która miałaby lepsze podstawy do realizacji tego projektu” – podkreśla Janusz Marynowski, dyrektor Sinfonii Varsovii. „Jako instytucja, która sama rewitalizuje zabytkowy kompleks na warszawskiej Pradze, wiemy, czym jest praca nad odbudową. Ta opera to nie tylko wspomnienie przeszłości – to także lustro dla współczesności”.
Reżyserka Barbara Wiśniewska również widzi w spektaklu osobistą historię. „Jestem warszawianką, a Warszawa jest dla mnie domem. Uderzyło mnie, jak niewiele brakowało, by to miasto zniknęło na zawsze. A jednak wspólnym wysiłkiem udowodniono, że niemożliwe jest możliwe” – mówi. „W czasach, gdy wojna niszczy kolejne miasta, opowieść o odbudowie Warszawy nabiera nowych znaczeń – to przypomnienie, że podniesienie się z ruin jest możliwe”.
Miejscem wrześniowej premiery jest gmach Teatru Wielkiego – Opery Narodowej. Budynek, który sam był świadkiem wojennego zniszczenia i długiego procesu odbudowy zakończonej dopiero w 1965, dziś stanie się przestrzenią dla dzieła, które w sposób bezpośredni splecie historię i teraźniejszość, tragedię i nadzieję.
„Odbudowa to fenomen na skalę międzynarodową. Powinniśmy umieć być z niej dumni” – przypomina reżyserka. „Ta opera jest naszym hołdem dla tych, którzy odbudowywali miasto, i jednocześnie pytaniem, czy my wciąż potrafimy marzyć o wspólnym dobru”.
Daty spektakli
Prapremiera Najlepszego miasta świata. Opery o Warszawie już 19 września 2025. Kolejne spektakle odbędą się 20 września, 18 i 19 października, a także – 21 września. Ze względu na duże zainteresowanie dziełem podjęliśmy decyzję o przygotowaniu dodatkowego, piątego spektaklu. Bilety na operę 21 września będą dostępne na stronie Teatru Wielkiego – Opery Narodowej od 9 września, od godz. 11:00.
***
Pomysłodawcą i kuratorem opery jest Jarosław Trybuś, historyk sztuki, krytyk architektury, wykładowca. Dzieło powstało w koprodukcji Teatru Wielkiego – Opery Narodowej i Sinfonii Varsovii z okazji 80. rocznicy rozpoczęcia odbudowy Warszawy. Projekt finansuje m.st. Warszawa. Prezentacja opery 19 września 2025 jest wydarzeniem inaugurującym 68. Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”.
***
Obsada
Joanna Freszel Dziennikarka
Agata Zubel Architektka
Filip Kosior Przewodnik
Realizatorzy
Bassem Akiki dyrygent
Barbara Wiśniewska reżyseria
Natalia Kitamikado scenografia
Emil Wysocki kostiumy
Maćko Prusak choreografia
Marcin Cecko dramaturgia
Aleksandr Prowaliński reżyseria światła
Bartek Macias projekcje video
Łukasz Hermanowicz przygotowanie chóru
Danuta Chmurska przygotowanie chóru dziecięcego
Mateusz Stępniak charakteryzacja
Cezary Duchnowski, Marcin Rupociński realizacja partii elektronicznej, programowanie mediów
Sinfonia Varsovia
Chór Teatru Wielkiego – Opery Narodowej
Chór dziecięcy „Artos” im. Władysława Skoraczewskiego
Oktet wokalny: Monika Łopuszyńska, Monika Sasinowska (soprany), Roksana Maria Maciejczuk, Elwira Janasik (alty), Paweł Kowalewski, Emil Ławecki (tenory), Michał Dembiński, Przemysław Szkodziński (basy)
Tancerze: Justyna Białowąs, Maria Bijak, Katarzyna Hołtra-Kleiber, Zuzanna Kasprzyk, Katarzyna Koziorz, Agata Pankowska, Oliwia Przybyłowicz, Marek Bula, Stanisław Bulder, Daniel Leżoń, Dawid Sozański, Daniel Stanko
