„MATKI. PIEŚŃ NA CZAS WOJNY” – przejmujący i wielokrotnie nagradzany spektakl w reżyserii Marty Górnickiej – wraca na deski Teatru Powszechnego w Warszawie, aby po raz kolejny skonfrontować widzki i widzów z dramatem współczesnych konfliktów zbrojnych. Pokazy zaplanowano na 30 listopada i 1 grudnia.

fot. Bartek Warzecha/ mat. teatru

W spektaklu 21 kobiet z Ukrainy, Białorusi i Polski stanowczo przeciwstawia się siłom zagłady. Wśród nich są zarówno ocalałe, jak i osoby niosące pomoc. Uchodźczynie oraz świadkinie przemocy i bombardowań. Wykorzystują moc swoich głosów, aby nazwać to, czego nie da się wyrazić słowami. Nie chcą być usłyszane jako „ofiary”, lecz jako bohaterki własnych historii. Reżyserka i twórczyni teatru chórowego Marta Górnicka zestawia noise wojny w Ukrainie z głosem kobiet. Skumulowana siła ich głosów prowadzi dialog nie tylko z antycznym chórem, ale także z ukraińską tradycją śpiewu szczedriwki (ukr. щедрівка), pieśni – życzenia szczęścia i odrodzenia. Marta Górnicka ożywia rytualne tradycje muzyczne i formułuje polityczne postulaty w taki sposób, że teatr staje się przestrzenią wspólną do uważnego słuchania innych.

„PIEŚŃ NA CZAS WOJNY” była z sukcesami prezentowana podczas najważniejszych festiwali teatralnych w całej Europie, m.in w Barcelonie, Mediolanie (Milano Porta Europa), Utrechcie (SPRING Utrecht), Salzburgu (Sommerszene Salzburg), Düsseldorfie (Europäisches Theatrefestival 777 TAGE ДНІВ DAYS), Freiburgu (Performing Democracy), Hanowerze (KunstFestSpiele Herrenhausen), Bernie w Szwajcarii (Auawirleben Theatrefestival Bern), Genewie, Zurychu. Trzy prezentacje odbyły sie podczas Festiwalu w Awinionie na dziedzińcu honorowym Pałacu Papieży, gdzie spektakl został przyjęty entuzjastycznie. 

Spektakl jest koprodukcją fundacji CHÓR KOBIET w Warszawie i Maxim Gorki Theater w Berlinie, koproducentami są Teatr Powszechny w Warszawie, Festival d’Avignon, Maillon Théâtre De Strasbourg Scène européenne, SPRING Performing Arts Festival (Utrecht), Tangente St. Pölten – Festival Für Gegenwartskultur (Austria).

 „MATKI” w Awinionie:

– „MATKI” podbiły publiczność Dziedzińca Honorowego Pałacu Papieży w Awinionie, która nagrodziła je trwającą ponad kwadrans owacją na stojąco. Spektakl na skrzyżowaniu antyku i historii, która wydarza się tu i teraz, dwie godziny od Paryża, zagrażając Europie – Jacky Bornet, France Info.

– MATKI PIEŚŃ NA CZAS WOJNY”, zorkiestrowane przez reżyserkę Martę Górnicką, wykraczają poza doświadczenie spektaklu, są ceremonią jednoczącą widzów we wspólnocie z cierpiącą Ukrainą. (...) Mocny moment na dziedzińcu honorowym Pałacu Papieży– Fabienne Darg, Le Monde.

– Gniew Marty Górnickiej sprawia, że Dziedziniec Honorowy Pałacu Papieży w Awinionie drży. To, co widzimy, to chór, cudownie reżyserowany, wprost do serc publiczności. [...] Przykuwają nas do siedzeń i zmuszają do słuchania oraz powiedzenia przepraszam. Byłoby niewłaściwe ograniczać je do starożytnych kouroi. One są z dzisiaj, teraz, ubrane w t-shirty, dżinsy, szorty, legginsy. Marta Górnicka jest czwartą reżyserką w historii tego legendarnego Festiwalu, która wkroczyła ze swoim spektaklem na Dziedziniec Honorowy Pałacu Papieży i drugą w tym roku – Amélie Blaustein-Nidda, Cult News.

Marta Górnicka – reżyserka i autorka, tworzy wyjątkowy w Europie idiom teatru chórowego, w którym głosy i ciała wykonawców, indywidualnie i wspólnie stają się nieodmiennie instrumentami politycznymi. Eksploruje różnorodne formy chóralne, aby umożliwić konfrontację ze stawiającymi opór rzeczywistościami. Górnicka wykorzystuje scenę jako platformę do odgrywania dyskursów konfliktu i zarazem ich rozwiązywania, stwarzając członkom zapraszanych przez nią społeczności możliwość zabrania głosu, ale także wzajemnego uznania ich wspólnego człowieczeństwa.

Strona spektaklu: https://powszechny.com/pl/spektakle/matki-piesn-na-czas-wojny 

Spektakl teatru chórowego w reż. Marty Górnickiej „MATKI PIEŚŃ NA CZAS WOJNY" otrzymał dofinansowanie ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury. Zadanie polega na 2–krotnej prezentacji spektaklu – 30 listopada i 1 grudnia – w Teatrze Powszechnym w Warszawie.  Celem zadania jest promowanie polskiej kultury, dzięki unikatowym na europejską skalę spektaklom teatru chórowego, który w Polsce od kilkunastu już lat z powodzeniem wskrzesza reżyserka Marta Górnicka.

O spektaklu

Wojenne rytuały przemocy wobec kobiet są niezmienne. Wojna stawia przed Europą pytania ostateczne: o odpowiedzialność w obliczu zagrożenia i o nasze mechanizmy obronne. Ze świadectw matek i dzieci – Ukrainek, Białorusinek i Polek: tych, które uciekły przed wojną; tych, które uciekły przed prześladowaniem i tych wreszcie, które otworzyły przed nimi domy w Polsce – Marta Górnicka, reżyserka, autorka CHÓRU KOBIET i założycielka Instytutu Politycznego Głosu w Maxim Gorki Theater w Berlinie, tworzy wraz z zespołem spektakl chóralny.

W jego skład wchodzi 21 ukraińskich, polskich i białoruskich kobiet w wieku od 9 do 71 lat, każda z wyjątkowym doświadczeniem politycznym i inną historią życiową, uciekinierek z Mariupola, Kijowa, Irpienia i Charkowa. Ten CHÓR MATEK NA CZAS WOJNY poszukuje nowego, post-operowego głosu chóralnego, nawiązującego do chórów żeńskich z VII w. p.n.e.

Ukraińskie wyliczanki dziecięce, tradycyjne pieśni, zaklęcia i wypowiedzi polityczne miksują się ze sobą.

Spektakl „na czas wojny” rozpoczyna szczedriwka (ukr. щедрівка) – tradycyjna ukraińska pieśń – życzenie szczęścia i odrodzenia. Jej historia sięga czasów przedchrześcijańskich i prawdopodobnie liczy tysiące lat. Rytuał śpiewania szczedriwek wykonywały tylko kobiety lub kobiety z dziećmi, i zawsze dla konkretnej osoby. Wierzono w moc tej pieśni, ufano, że jej słowa i dobre życzenia na pewno się spełnią. Te wyśpiewane życzenia są dziś kierowane do wszystkich ludzi, na nowy czas; na całe życie.

– W przeszłości CHÓR miał uświęcać wyjątkowość życia, służyć odrodzeniu, odnowieniu. Był siłą przeciwną sile UNICESTWIANIA. I z tej siły czerpie nasz spektakl – Marta Górnicka. 

– Kiedy Ukraina krzyczy, potrzebujemy praktyk na długo sprzed narodzin teatru, które przynosi CHÓR. Potrzebujemy teatru z jego siłą zmiany. Z jego siłą zapamiętywania tego, co najpotworniejsze, a co trauma wojny chciałaby usunąć z pola widzenia. Teatru nowych form solidarności i nowego rytuału. Miejsca, w którym lepszy świat jest wyobrażalny i możliwy – Marta Górnicka dla „Theater der Zeit“.

Czytanie libretta Marty Górnickiej „Matki. Pieśń na czas wojny” odbyło się podczas Festiwalu w Awinionie 23 lipca 2023 r.

Premiera: 29 września 2023, Teatr Powszechny, Warszawa.

Premiera niemiecka: 4 listopada 2023, Maxim Gorki Theater, Berlin.

Premiera francuska: 4 października 2023, Maillon, Théâtre de la Ville de Strasbourg, Strasburg.

Twórczynie i twórcy

Aktorki: Liza Kozlova, Palina Dabravoĺskaja, Svitlana Onischak, Kateryna Taran, Svitlana Berestovska, Valeriia Obodianska, Sasha Cherkas, Mariia Tabachuk, Yuliia Ridna, Natalia Mazur, Aleksandra Sroka, Katarzyna Jaźnicka, Bohdana Zazhytska, Anastasiia Kulinich, Hanna Mykhailova, Katerina Aleinikova, Elena Zui-Voitekhovskaya, Kamila Michalska, Maria Robaszkiewicz, Polina Shkliar, Ewa Konstanciak, Volha Kalakoltsava

Koncepcja, reżyseria: Marta Górnicka
Libretto: Marta Górnicka & zespół (ukraińsko-białorusko-polski)
Muzyka: Marta Górnicka, tradycyjna muzyka ukraińska, białoruska i polska; cytat ze „Szczedriwki” Nikołaja Leontowicza

Współpraca muzyczna: Wojciech Frycz

Choreografia: Evelin Facchini
Scenografia: Robert Rumas
Kostiumy: Joanna Załęska

Asystentka kostiumografki: Maria Wierzbicka
Współpraca dramaturgiczna: Olga Byrska, Maria Jasińska
Wideo, dokumentacja wideo: Michał Rumas, Justyna Orłowska

Projekcje wideo: Michał Jankowski

Światło: Artur Sienicki
Trenerka głosu i przygotowanie wokalne: Joanna Piech-Sławecka

Asystentka reżyserki: Maria Wierzbicka
Inspicjentka: Sylwia Mączarowska
Asystentka choreografki: Maria Bijak
Warsztaty ruchowe: Krystyna Lama Szydłowska

Ukraińskie tłumaczenie libretta: Olesya Mamchych
Białoruskie tłumaczenie libretta: Maria Pushkina
Angielskie tłumaczenie libretta: Aleksandra Paszkowska
Konsultacja z zakresu entomuzykologii ukraińskiej: Anna Ohrimchuk
Konsultacja dot. ukraińskich zabaw dziecięcych: Venera Ibragimova
Tłumaczenie podczas prób: Marharyta Huretskaya
Napisy: Zofia Szymanowska

Producentki trasy międzynarodowej z ramienia Fundacji CHÓR KOBIET: Anna Galas-Kosil, Joanna Nuckowska

Produkcja: Fundacja CHÓR KOBIET; Maxim Gorki Theater (Berlin)

Koprodukcja: Teatr Powszechny w Warszawie; Festival d’Avignon; Maillon, Théâtre de Strasbourg – Scène européenne; SPRING Performing Arts Festival (Utrecht); Tangente St. Pölten – Festival Für Gegenwartskultur (Austria)

Partnerzy projektu:  Teatr Dramatyczny im. Gustawa Holoubka; Nowy Teatr w Warszawie; Fundacja dla Wolności w Warszawie (niezależna, publiczna organizacja non-profit działająca na rzecz migrantów z Ukrainy, Czeczenii, Białorusi, Tadżykistanu i innych krajów, którzy osiedlili się w Warszawie i do których kierowane jest największe wsparcie); „Przystanek Świetlica” (świetlica dla dzieci i młodzieży migranckiej); Solidarny Dom Kultury „Słonecznik” (centrum społeczności ukraińskich artystów w Warszawie).

Projekt współfinansuje m.st. Warszawa.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.

Plan tournée

30 listopada i 1 grudnia 2024 – Teatr Powszechny (Warszawa, Polska)
6–12 grudnia 2024 – Międzynarodowy Festiwal Teatralny Boska Komedia (Kraków, Polska)