Zapewnienie dostępności zasobów kultury osobom z niepełnosprawnościami jest ważnym wyzwaniem oraz naszą odpowiedzialnością - powiedział w czwartek podczas inauguracji programu "Kultura bez barier" sekretarz stanu w MKDNiS Jarosław Sellin.

W ramach programu instytucje kultury z całej Polski będą mogły otrzymać granty na łączną kwotę blisko 20 mln zł.

W czwartek na Dziedzińcu Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, odbyła się konferencja prasowa inaugurująca program "Kultura bez barier". Uczestniczyli w niej: sekretarz stanu w Ministerstwie Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu Jarosław Sellin; sekretarz stanu w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej, przewodnicząca Rady Dostępności Małgorzata Jarosińska–Jedynak; sekretarz stanu w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej, pełnomocnik rządu do spraw osób niepełnosprawnych Paweł Wdówik; prezes zarządu Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych Krzysztof Michałkiewicz; wiceprezes zarządu Fundacji Kultury bez Barier Robert Więckowski; dyrektor Centrum Projektów Europejskich dr Leszek Jan Buller oraz dyrektor Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie Paweł Jaskanis.

"Doświadczanie kultury i czynny udział w jej tworzeniu to jedne z najistotniejszych potrzeb człowieka. Ich zaspokojenie jest nie tylko źródłem przyjemności czy rozrywki, lecz przede wszystkim fundamentalną formą udziału w życiu wspólnoty i kluczowym budulcem tożsamości. Dlatego zapewnienie dostępności zasobów kultury i wydarzeń kulturalnych osobom z niepełnosprawnościami jest ważnym wyzwaniem oraz naszą odpowiedzialnością. Naszym celem jest umożliwienie partycypacji w kulturze grupie niestety często z niej wykluczonej" - powiedział Jarosław Sellin.

Wskazał, że "myśląc o dostępności, często skupiamy się na barierach architektonicznych, jednak niemniej istotne są również tzw. działania miękkie, dzięki którym wszyscy odbiorcy powinni czuć się do udziału w kulturze na równi zaproszeni".

Poinformował, że w ramach programu "Kultura bez barier" wsparcie finansowe otrzyma około 100 instytucji kultury, które podejmą wyzwanie lepszego dostosowania swojej oferty do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. "Łączna kwota przyznawanych w trybie konkursowym grantów wyniesie niemal 20 mln zł" - przekazał.

"Jestem przekonany, że projekt +Kultura bez barier+ przyniesie doskonałe rezultaty i otworzy drogę do realizacji kolejnych tego rodzaju inicjatyw z wykorzystaniem środków europejskich, również w następnej perspektywie budżetowej. Zdaję sobie sprawę, ile pracy jest jeszcze przed nami. Pragnę, aby nasze działania umożliwiały coraz pełniejsze korzystanie z oferty kulturalnej przez osoby ze szczególnymi potrzebami oraz urzeczywistniły ideę kultury bez jakichkolwiek barier" - podkreślił wiceminister Sellin.

Małgorzata Jarosińska–Jedynak oceniła, że "dzięki realizacji tego projektu krok po kroku będziemy zmieniać obiekty, instytucje, tak, aby były one dostępne dla każdego z nas na równych zasadach". "Tak, aby każdy z nas mógł poczuć to, co pełnosprawna osoba widzi i dotyka" - mówiła.

Przekazała, że projekt jest współfinansowany ze środków europejskich, przy udziale środków budżetu państwa. "Chcemy, aby wypracować taki modelowy projekt, modelowe drogowskazy dla obiektów i instytucji kultury, które mają być dostępne, które mają otwierać się na każdą osobę" - dodała.

Paweł Wdówik wyraził radość, że doczekał czasów, kiedy przedstawiciele rządu mówią o prawach osób niepełnosprawnych do udziału w kulturze. "Jeszcze 20, 30 lat temu słyszeliśmy o tym, że my się musimy rehabilitować, możemy ewentualnie trafić do warsztatów terapii zajęciowej. W tej chwili jesteśmy w zupełnie innej rzeczywistości. To, jaką potężną zmianę wprowadził ten rząd - ciągle mówię z perspektywy osoby niepełnosprawnej - to naprawdę może docenić ten, kto wcześniej doświadczał dyskryminacji i wykluczenia" - powiedział.

Wdowik ocenił, że "Kultura bez barier" jest programem "pokazującym, że obywatele w tym kraju są różni". "Mają różne potrzeby, różne możliwości i dzięki realizacji założeń, jakie tutaj w tym programie będą się dziać, dostęp do tej kultury wysokiej, ale także i do kultury masowej, stanie się faktem. Myślę, że w ślad za programem zmiany potoczą się w sposób systemowy, bo o to w końcu nam chodzi, kiedy realizujemy rzeczy w postaci projektów, żeby dać impuls i wypracować rozwiązania, po to, żeby potem na skalę całego kraju te zmiany mogły mieć miejsce" - tłumaczył sekretarz stanu w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej.

Prezes PFRON powiedział, że ten projekt ma "wypracować metody, założenia, wzorcowe modele, jak udostępnić kulturę, jak uczynić instytucje kultury dostępnymi". "Jest to faktycznie epokowe wydarzenie i cieszę się, że w tym wydarzeniu uczestniczy Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych" - dodał Michałkiewicz.

Wiceprezes zarządu Fundacji Kultury bez Barier wskazał, że "od człowieka dostępność się zaczyna i na człowieku się kończy". "Od człowieka, który ma potrzeby i od człowieka, który może odpowiedzieć na te potrzeby, a potem dochodzi do spotkania i jeżeli te potrzeby zostają w jakiś sposób zaspokojone to wszystko jest genialnie. Wizyta w instytucji kultury, uczestnictwo w wydarzeniu kultury, sięgnięcie po tekst kultury stają się przeżyciami satysfakcjonującymi i odbywamy je, ja też jestem niewidomy, w takim poczuciu, że wszystko się zgadza, że mamy informacje, że jesteśmy kompetentni, że jesteśmy samodzielni, tacy absolutnie niepodlegli w tym, co możemy wybrać i z czego możemy skorzystać" - mówił Więckowski.

MKDNiS, jako strategiczny partner krajowy programu "Kultura bez barier", będzie go realizować we współpracy z liderem projektu – PFRON, krajowym partnerem pozarządowym – Fundacją Kultury bez Barier oraz partnerem ponadnarodowym – Kompetenzzentrum für Kulturelle Bildung im Alter und Inklusion.

Projekt "Kultura bez barier" finansowany jest ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój na lata 2014-2020. Granty, na łączną kwotę niemal 20 mln zł, zostaną przekazane instytucjom kultury z całej Polski, wyłonionym w konkursie wniosków.

Beneficjenci programu zrealizują projekty, w których planowanie i realizację włączani będą przedstawiciele organizacji zrzeszających osoby z niepełnosprawnościami i społeczności lokalnych, dzięki czemu nie tylko będą one odpowiadały na ich realne potrzeby, lecz także pozwolą na tworzenie schematów współpracy i sieci kontaktów na przyszłość. Przyczyni się to także do wzrostu kompetencji oraz świadomości potrzeb osób z niepełnosprawnościami wśród pracowników instytucji kultury.

Środki z programu będą mogły zostać wykorzystane przez instytucje kultury na szereg działań i rozwiązań umożliwiających szersze udostępnienie oferty kulturalnej osobom z niepełnosprawnościami, jak np. organizację warsztatów edukacyjnych, przygotowanie specjalnych ścieżek zwiedzania, audiodeskrypcje obiektów i przedstawień, obecność przewodników oprowadzających w Polskim Języku Migowym, dotykowe tyflografiki, modele 3D, opisy obiektów w języku uproszczonym czy wdrażanie projektowania uniwersalnego w przestrzeni instytucji. Program nie obejmie natomiast dostępności architektonicznej budynków. Regulamin konkursu powstanie z udziałem środowiskowych ekspertów w zakresie dostępności kultury. Nabór wniosków o granty planowany jest na początek 2022 r.

Trwałym efektem programu "Kultura bez barier" będzie również model organizowania wydarzeń kulturalnych w taki sposób, by były one dostępne dla jak najszerszej publiczności. Model będzie mógł być wdrażany w polskich bibliotekach, domach kultury, teatrach, galeriach, muzeach i innych instytucjach kultury – także tych, które nie wezmą udziału w programie.