Spektakl teatru chórowego w reż. Marty Górnickiej „MATKI. PIEŚŃ NA CZAS WOJNY” zostanie zaprezentowany dwukrotnie – 15 i 16 sierpnia – na festiwalu Zürcher Theater Spektakel. To pierwsza z destynacji fundacji CHÓR KOBIET na kolejnym odcinku trasy europejskiego tournée – po entuzjastycznie przyjętych przez krytykę i publiczność lipcowych pokazach na tegorocznej edycji festiwalu w Awinionie.
fot. Bartek Warzecha
– „MATKI” podbiły publiczność Dziedzińca Honorowego Pałacu Papieży w Awinionie, która nagrodziła je trwającą ponad kwadrans owacją na stojąco. Spektakl na skrzyżowaniu antyku i historii, która wydarza się tu i teraz, dwie godziny od Paryża, zagrażając Europie – Jacky Bornet (franceinfo).
– Gniew Marty Górnickiej sprawia, że Dziedziniec Honorowy Pałacu Papieży w Awinionie drży. To, co widzimy, to chór, wspaniale reżyserowany, który trafia wprost w serca publiczności. [...] Przykuwają nas do siedzeń i zmuszają do słuchania oraz powiedzenia przepraszam. Byłoby niewłaściwe ograniczać je do starożytnych kouroi. One są z dzisiaj, teraz, ubrane w t-shirty, dżinsy, szorty, legginsy. Marta Górnicka jest czwartą reżyserką, która wkroczyła ze swoim spektaklem na Dziedziniec Honorowy Pałacu Papieży i drugą w tym roku – Amélie Blaustein-Nidda (Cult.news).
Zürcher Theater Spektakel, założony w 1980 roku jako coroczne międzynarodowe spotkanie niezależnych grup teatralnych, szybko przekształcił się w wydarzenie kulturalne o międzynarodowej renomie. Dziś jest jednym z najważniejszych europejskich festiwali sztuk performatywnych. Sukces ten opiera się na konsekwentnym i wybitnym programowaniu artystycznym, unikalnej atmosferze oraz licznej, zaangażowanej i otwartej publiczności.
Festiwal, trwający 18 dni na malowniczym terenie nad brzegiem Jeziora Zuryskiego, oferuje różnorodne sceny. Co roku dyrekcja festiwalu zaprasza około 40 artystów i artystek oraz zespołów z całego świata, których twórczość wyróżnia się niezależnością formalną, innowacyjnością i artystyczną ambicją. „MATKI PIEŚŃ NA CZAS WOJNY” otworzą festiwal już 15 sierpnia.
– Od samego początku szukałam w ukraińskich pieśniach czegoś, co jest głęboko odżywcze. Bardzo ważne było dla mnie, aby zacząć od czegoś, co przeciwstawia się wojnie i zniszczeniu. Źródła mocy, które działają w opozycji do wojny. Materiał paradoksalnie nie ma nic wspólnego z wojną; pochodzi z praktyki miłości i tradycji, które symbolizują odrodzenie. Materiał pieśni działa jak rytuał i celebracja życia – Marta Górnicka, reżyserka spektaklu, w rozmowie z Marią Rößler dla Zürcher Theater Spektakel.
Festiwalowa strona spektaklu
https://www.theaterspektakel.ch/en/program24/production/marta-gornicka-mothers-a-song-for-wartime
Wywiad z Martą Górnicką
https://www.theaterspektakel.ch/en/article/interview-marta-gornicka
O spektaklu
Wojenne rytuały przemocy wobec kobiet są niezmienne. Wojna stawia przed Europą pytania ostateczne: o odpowiedzialność w obliczu zagrożenia i o nasze mechanizmy obronne. Ze świadectw matek i dzieci – Ukrainek, Białorusinek i Polek: tych, które uciekły przed wojną; tych, które uciekły przed prześladowaniem i tych wreszcie, które otworzyły przed nimi domy w Polsce – Marta Górnicka, reżyserka, autorka CHÓRU KOBIET i założycielka Instytutu Politycznego Głosu w Maxim Gorki Theater w Berlinie, tworzy wraz z zespołem spektakl chóralny.
W jego skład wchodzi 21 ukraińskich, polskich i białoruskich kobiet w wieku od 9 do 71 lat, każda z wyjątkowym doświadczeniem politycznym i inną historią życiową, uciekinierek z Mariupola, Kijowa, Irpienia i Charkowa. Ten CHÓR MATEK NA CZAS WOJNY poszukuje nowego, post-operowego głosu chóralnego, nawiązującego do chórów żeńskich z VII w. p.n.e.
Ukraińskie wyliczanki dziecięce, tradycyjne pieśni, zaklęcia i wypowiedzi polityczne miksują się ze sobą.
Spektakl „na czas wojny” rozpoczyna szczedriwka (ukr. щедрівка) – tradycyjna ukraińska pieśń – życzenie szczęścia i odrodzenia. Jej historia sięga czasów przedchrześcijańskich i prawdopodobnie liczy tysiące lat. Rytuał śpiewania szczedriwek wykonywały tylko kobiety lub kobiety z dziećmi, i zawsze dla konkretnej osoby. Wierzono w moc tej pieśni, ufano, że jej słowa i dobre życzenia na pewno się spełnią. Te wyśpiewane życzenia są dziś kierowane do wszystkich ludzi, na nowy czas; na całe życie.
–W przeszłości CHÓR miał uświęcać wyjątkowość życia, służyć odrodzeniu, odnowieniu. Był siłą przeciwną sile UNICESTWIANIA. I z tej siły czerpie nasz spektakl – Marta Górnicka.
– Kiedy Ukraina krzyczy, potrzebujemy praktyk na długo sprzed narodzin teatru, które przynosi CHÓR. Potrzebujemy teatru z jego siłą zmiany. Z jego siłą zapamiętywania tego, co najpotworniejsze, a co trauma wojny chciałaby usunąć z pola widzenia. Teatru nowych form solidarności i nowego rytuału. Miejsca, w którym lepszy świat jest wyobrażalny i możliwy – Marta Górnicka dla „Theater der Zeit“.
Czytanie libretta Marty Górnickiej „Matki. Pieśń na czas wojny” odbyło się podczas Festiwalu w Awinionie 23 lipca 2023 r.
Premiera: 29 września 2023, Teatr Powszechny, Warszawa.
Premiera niemiecka: 4 listopada 2023, Maxim Gorki Theater, Berlin.
Premiera francuska: 4 października 2023, Maillon, Théâtre de la Ville de Strasbourg, Strasburg.
Twórczynie i twórcy
Aktorki: Liza Kozlova, Palina Dabravoĺskaja, Svitlana Onischak, Kateryna Taran, Svitlana Berestovska, Valeriia Obodianska, Sasha Cherkas, Mariia Tabachuk, Yuliia Ridna, Natalia Mazur, Aleksandra Sroka, Katarzyna Jaźnicka, Bohdana Zazhytska, Anastasiia Kulinich, Hanna Mykhailova, Katerina Aleinikova, Elena Zui-Voitekhovskaya, Kamila Michalska, Maria Robaszkiewicz, Polina Shkliar, Ewa Konstanciak, Volha Kalakoltsava
Koncepcja, reżyseria: Marta Górnicka
Libretto: Marta Górnicka & zespół (ukraińsko-białorusko-polski)
Muzyka: Marta Górnicka, tradycyjna muzyka ukraińska, białoruska i polska; cytat ze „Szczedriwki” Nikołaja Leontowicza
Choreografia: Evelin Facchini
Scenografia: Robert Rumas
Kostiumy: Joanna Załęska
Współpraca muzyczna: Wojciech Frycz
Asystentka kostiumografki: Maria Wierzbicka
Współpraca dramaturgiczna: Olga Byrska, Maria Jasińska
Wideo, dokumentacja wideo: Michał Rumas, Justyna Orłowska
Projekcje wideo: Michał Jankowski
Światło: Artur Sienicki
Trenerka głosu i przygotowanie wokalne: Joanna Piech-Sławecka
Asystentka reżyserki: Maria Wierzbicka
Inspicjentka: Sylwia Mączarowska
Asystentka choreografki: Maria Bijak
Warsztaty ruchowe: Krystyna Lama Szydłowska
Ukraińskie tłumaczenie libretta: Olesya Mamchych
Białoruskie tłumaczenie libretta: Maria Pushkina
Angielskie tłumaczenie libretta: Aleksandra Paszkowska
Konsultacja z zakresu entomuzykologii ukraińskiej: Anna Ohrimchuk
Konsultacja dot. ukraińskich zabaw dziecięcych: Venera Ibragimova
Tłumaczenie podczas prób: Marharyta Huretskaya
Napisy: Zofia Szymanowska
Producentki trasy międzynarodowej z ramienia Fundacji CHÓR KOBIET: Anna Galas-Kosil, Joanna Nuckowska
Produkcja: Fundacja CHÓR KOBIET
W koprodukcji z: Teatrem Powszechnym w Warszawie; Maxim Gorki Theater (Berlin); Festival d’Avignon; Maillon, Théâtre de Strasbourg – Scène européenne; SPRING Performing Arts Festival (Utrecht); Tangente St. Pölten – Festival Für Gegenwartskultur (Austria)
Partnerzy projektu: Teatr Dramatyczny im. Gustawa Holoubka; Nowy Teatr w Warszawie; Euro Scene Festival w Lipsku; Fundacja dla Wolności w Warszawie (niezależna, publiczna organizacja non-profit działająca na rzecz migrantów z Ukrainy, Czeczenii, Białorusi, Tadżykistanu i innych krajów, którzy osiedlili się w Warszawie i do których kierowane jest największe wsparcie); „Przystanek Świetlica” (świetlica dla dzieci i młodzieży migranckiej); Solidarny Dom Kultury „Słonecznik” (centrum społeczności ukraińskich artystów w Warszawie).
Projekt współfinansuje m.st. Warszawa.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.
Plan międzynarodowego tournée
15 i 16 sierpnia 2024 – Zürcher Theater Spektakel (Szwajcaria)
29 i 30 sierpnia 2024 – Comédie de Genève (Genewa, Szwajcaria)
1 września 2024 – Maxim Gorki Theater (Berlin, Niemcy)
5 i 6 października 2024 – Teatr Powszechny (Warszawa, Polska)
9 i 11 października 2024 – Théâtre national de Bordeaux en Aquitaine (Bordeaux, Francja)
15 i 19 października 2024 – Théâtre du Rond-Point (Paryż, Francja)
24 i 25 października 2024 – Festival Sens Interdits (Lyon, Francja)
2 listopada 2024 – Maxim Gorki Theater (Berlin, Niemcy)
7 listopada 2024 – Euro-Scene Leipzig Theatre Festival (Lipsk, Niemcy)
18 listopada 2024 – Ogólnopolski Festiwal Sztuki Reżyserskiej „Interpretacje" (Katowice, Polska)
30 listopada i 1 grudnia 2024 – Teatr Powszechny (Warszawa, Polska)
6–12 grudnia 2024 – Międzynarodowy Festiwal Teatralny Boska Komedia (Kraków, Polska)
Trailer: