Ruszył projekt „Opowieści. Świat jest bardziej skomplikowany niż nasze prawdy o nim”, inspirowany twórczością Franciszki i Stefana Themersonów. Cykl wydarzeń artystycznych przygotowanych przez Muzeum Mazowieckie w Płocku i ośrodek kultury Kunstbanken z norweskiego Hamar potrwa do marca 2024 r.

Płock to rodzinne miasto Stefana Themersona (1910-88), awangardowego prozaika, twórcy teorii poezji semantycznej, fotografii i filmów eksperymentalnych. Od wielu lat odbywa się tu Festiwal Themersonów, poświęcony twórczości Stefana oraz jego żony Franciszki (1907-88), malarki i ilustratorki, organizowany przez Płocki Ośrodek Kultury i Sztuki, który nosi imię obojga artystów.

Projekt „Opowieści. Świat jest bardziej skomplikowany niż nasze prawdy o nim” to nowe przedsięwzięcie, na które płockie Muzeum Mazowieckie otrzymało grant z Funduszy Norweskich. Projekt ten wspierają Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz samorząd Mazowsza. Partnerem został ośrodek kultury Kunstbanken w norweskim Hamar.

Dyrektor płockiego Muzeum Mazowieckiego Leonard Sobieraj podczas piątkowej inauguracji cyklu podkreślił, że projekt realizowany będzie do marca 2024 r. „To przedsięwzięcie ponadlokalne, ponadregionalne i ponadnarodowe, o zasięgu europejskim, a wręcz globalnym, ponieważ uczestniczyć w nim będą artyści z całego świata” - powiedział Sobieraj. Jak zapowiada płockie Muzeum Mazowieckie, w ramach projektu „Opowieści. Świat jest bardziej skomplikowany niż nasze prawdy o nim”, interdyscyplinarnego, łączącego różne dziedziny sztuki, planowanych jest m.in. 27 wydarzeń artystycznych i 19 edukacyjnych z udziałem 145 artystów i ekspertów.

„Dlaczego opowieści? Chodziło mi o to, żeby była to koncepcja jak najbardziej szeroka, nikogo niewykluczająca. Wszyscy lubimy słuchać opowieści i każdy ma w sobie jakąś opowieść. I nasi artyści też będą opowiadać, tylko każdy swoim językiem, ktoś obrazem, ktoś inny fotografią, filmem czy działaniami performatywnymi” - powiedziała Małgorzata Sady, kurator polskiej części projektu, nawiązując do pierwszego słowa jego tytułu.

Jak podkreśliła, druga część tytułu: „świat jest bardziej skomplikowany niż nasze prawdy o nim” to cytat ze Stefana Themersona. „Ta druga część tytułu mówi o tym, że na świat można patrzeć różnie i należy patrzeć różnie” - dodała Sady.

Największym tegorocznym wydarzeniem z planowanego cyklu będzie Festiwal Performance, który odbywać się będzie w Płocku od 19 do 22 lipca. Według płockiego Muzeum Mazowieckiego, weźmie w nim udział 50 artystów „działających w przestrzeni sztuk performatywnych”, w tym z Polski, Norwegii, Austrii, Niemiec, Izraela, Włoch, a także z Ukrainy.

„Festiwal jako całość, zbiór efemerycznych, dziejących się tu i teraz, inspirowanych też lokalnym otoczeniem aktów twórczych, koresponduje z polifonicznym charakterem twórczości Themersonów” - podkreślono w anonsie wydarzenia. Jak zapowiedziano, performatywne działania zagoszczą m.in. w przestrzeni płockich ulic.

W ramach projektu „Opowieści. Świat jest bardziej skomplikowany niż nasze prawdy o nim” zaplanowano także wystawę rzemiosła norweskiego - szkła, tekstyliów, ceramiki i biżuterii „Historie ręcznie opowiadane” od 10 sierpnia do 15 października, a także wystawę multimedialną, łączącą instalacje artystyczne ze sztuką efektu wizualnego pt. „Pochwała przypadku” (od 7 listopada do 31 grudnia). Obie ekspozycje będzie można oglądać w płockim Muzeum Mazowieckim.

Stefan Themerson po ukończeniu gimnazjum w Płocku, studiował fizykę na Uniwersytecie Warszawskim, a następnie architekturę na Politechnice Warszawskiej. W 1927 r. zajął się eksperymentami z fotografią i filmem, które rozwijał w latach 30. XX wieku. Powstały wtedy m.in. filmy „Apteka”, „Europa” i „Przygoda człowieka poczciwego”.

W 1938 r. wraz z żoną Franciszką, której matka również wychowywała się w Płocku, Stefan Themerson wyjechał do Francji, gdzie w 1940 r. wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Od 1942 r., będąc już w Wielkiej Brytanii, współpracował z Ministerstwem Informacji i Dokumentacji RP w Londynie. Powstał wtedy eksperymentalny film antywojenny „Calling Mr. Smith”.

W 1948 r. Themersonowie otworzyli w Londynie oficynę wydawniczą Gaberbochus Press, którą prowadzili do 1979 r. W latach 1957-59 organizowali tam otwarte spotkania w formule common room, czyli dyskusji i wymiany poglądów artystów oraz naukowców. Stefan jest autorem powieści, opowiadań i esejów. Do wielu jego utworów ilustracje tworzyła Franciszka, która była także autorką scenografii i kostiumów do sztuk teatralnych.

W listopadzie 2021 r. do stałych ekspozycji Muzeum Mazowieckiego w Płocku włączono Galerię Themersonów, na którą składają się m.in. obrazy, rysunki, fotogramy, fotografie, fragmenty filmów oraz przedmioty, które służyły obojgu artystom do pracy, a także związane z ich życiem osobistym.