„Zen_it” Karoliny Fortuny w reż. Pauliny Prokopiuk w Teatrze Robimy z Bytomia. Pisze Maria Sławińska z Nowej Siły Krytycznej.

fot. Tomasz Makula

Katowicka Runda Teatralna wyzwoliła energię młodych lokalnych artystów. Studenci bytomskiego Wydziału Teatru Tańca Akademii Sztuk Teatralnych w Krakowie stworzyli kolektyw twórczy i zrzeszyli się pod szyldem Teatr Robimy po to, aby wziąć udział w tym projekcie. Wystawili tekst debiutującej dramatopisarsko aktorki – Karoliny Fortuny, jako reżyserka zadebiutowała zaś Paulina Prokopiuk.

Wyłaniający się z „Zen_it” komunikat można odczytać: spróbuj rozliczyć się z przeszłością, aby osiągnąć oczekiwany stan harmonii – zen. Tematem spektaklu jest przepracowanie relacji córki i ojca. Rodzica pochłonął zawód lekarza, a dziecko desperacko potrzebuje uwagi taty. Mateusz Wierzbicki gra ojca ze smutną ironią. Fragmentaryczne przedstawienie kariery lekarza poddaje pod wątpliwość jego etykę zawodową.

Od początku w działaniach aktorskich zauważalna jest inspiracja światem zwierzęcym. Wykonawcy wiją się, ich głosy brzmią nieludzko. Ekspresja ciał kojarzy się z ruchami najmniejszych organizmów. Robaki? Glisty? Rybiki? Zwierzęce ruchy pojawiają się głównie w momentach niepożądanych przez bohaterów – jak ten, kiedy asystentka doktora zostaje zwolniona, jej miejsce ma zająć jego córka.

Błyszczące stroje nawiązują do pancerzy drobnych organizmów, a ustawienie aktorów za przezroczystą folią powoduje, że wyglądają jak zamknięte w terrarium okazy. Ograniczanie funkcjonowania aktorów-tancerzy przez szklaną płaszczyznę to powtarzający się chwyt inscenizacyjny. Niestety kilka działań w tle i obecność niektórych rekwizytów jest przez to nieczytelnych. Z tyłu sceny ustawione jest niewielkie prostokątne pudełko, wyglądające niczym akwarium. Córka (Paulina Sajda) obserwuje z niego akcję, by w pewnym momencie zabrać głos.

Niedługie przedstawienie hipnotyzuje choreografią. Historia rozgrywa się na dwóch płaszczyznach – realistycznej i sennofantazyjnej. Rozgranicza je wykrzykiwane przez głównego bohatera hasło. Znak ten zatrzymuje działanie jednego planu, na rzecz drugiego. Tak jakby ojciec wciąż decydował o przebiegu historii. Warstwa dźwiękowa przypomina melodie towarzyszące grze komputerowej – popkulturowe, momentami kiczowate. Tempo jest stałe, nawet w scenie kreowania chaosu do głośnej muzyki, kiedy dowiadujemy się o ekologicznej katastrofie, przed którą Lekarz starał się uchronić świat. Po niej następuje opowieść córki, czyli rozwiązanie akcji.

Czy nawet w retrospekcji córka nie jest w stanie przejąć działania, rozliczyć się z przeszłością? Grzebanie w historii ojca może dać bohaterce to oczekiwane wytchnienie. Czy jednak widzowie wolni są od współczucia?

Karolina Fortuna

„Zen_it”

reżyseria: Paulina Prokopiuk

występują: Monika Jarosińska, Magdalena Malik, Paulina Sajda, Jakub Pewiński, Mateusz Wierzbicki

pokaz w Teatrze Śląskim w Katowicach 23 stycznia 2022 (prapremiera: 23 listopada 2019)

Produkcja: Katowice Miasto Ogrodów, Fundacja Klub Kontra w Bytomiu

Maria Sławińska – licencjonowana Młoda Teatrolożka, miłośniczka teatralnych festiwali, często wybiera się na wojaże w poszukiwaniu dobrej sztuki.