22 stycznia br. odeszła Janina Traczykówna, znakomita aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna. Dla publiczności na zawsze pozostanie Michaliną Ostrzeńską z „Nocy i dni” w reżyserii Jerzego Antczaka i mamą Adasia Miauczyńskiego z „Dnia świra” w reżyserii Marka Koterskiego.
fot. Zygmunt Rytka/mat. IT
Po ukończeniu w 1953 roku warszawskiej PWST Janina Traczykówna pracowała w Szczecinie, a w latach 1955 - 1992 roku była etatową aktorką Teatru Dramatycznego w Warszawie. Aktorka występowała gościnnie w Teatrze Scena Prezentacje w spektaklach reżyserowanych przez Romualda Szejda, a w Teatrze Ateneum zagrała Marię Wojnicką w „Wujaszku Wani” Antoniego Czechowa w reż. Tomasza Koniny.
W bogatym dorobku Janiny Traczykówny w macierzystym Teatrze Dramatycznym są m.in. znaczące role: Julia w „Romeo i Julii” Williama Szekspira w reż. Lidii Zamkow, Selima w „Księżniczce Turandot” Carla Gozziego w reż. Konrada Swinarskiego, Amelka Nibekówna w „W małym dworku” Witkacego w reż. Wandy Laskowskiej, Sasza w „Płatonowie” Antoniego Czechowa w reż. Adama Hanuszkiewicza i Anusia w „Szkole żon” Moliera w reż. Jana Świderskiego. Aktorka zagrała także Kasandrę w „Odprawie posłów greckich” Jana Kochanowskiego w reż. Ludwika René, Flecistkę w „Rzeźni” Sławomira Mrożka w reż. Jerzego Jarockiego i Ciotunię w „Ułanach” Jarosława Marka Rymkiewicza w reż. Marka Okopińskiego.
W 1964 roku Janina Traczykówna wystąpiła w głównej roli – w duecie z Janem Kobuszewskim – w pierwszym polskim serialu telewizyjnym „Barbara i Jan” w reżyserii Jerzego Ziarnika i Hieronima Przybyła.
Filmową i telewizyjną wizytówką Janiny Traczykówny jest rola Michaliny Ostrzeńskiej w ekranizacji powieści „Noce i dnie” Marii Dąbrowskiej w reżyserii Jerzego Antczaka (film kinowy z roku 1975, nominowany do Oskara i serial telewizyjny z roku 1977, składający się z 12 odcinków). Doceniając kunszt aktorski odtwórców ról głównych - Jadwigi Barańskiej w roli Barbary Niechcic i Jerzego Bińczyckiego w roli Bogumiła Niechcica, muszę przyznać, że właśnie na sceny z udziałem Janiny Traczykówny zawsze szczególnie czekałem, jak chociażby na scenę, w której Michalina Ostrzeńska mówi do Barbary Niechcic, aby zamieściła w gazecie anons, że za długi syna Tomasza Niechcica nie odpowiada. Brawurowa kreacja Janiny Traczykówny w roli przedsiębiorczej i przebojowej Michaliny Ostrzeńskiej zachwyca do dziś.
fot. mat. Filmu Polskiego
W latach dwutysięcznych Janina Traczykówna wystąpiła w roli mamy Adasia Miauczyńskiego w filmach w reżyserii Marka Koterskiego „Dzień świra” (2002) i „Wszyscy jesteśmy Chrystusami” (2006). Za rolę w „Dniu świra” aktorka była nominowana do Polskiej Nagrody Filmowej Orzeł w kategorii najlepsza drugoplanowa rola kobieca, a scenę rozmowy matki i Adasia (w tej roli Marek Kondrat) przy zupie pomidorowej śmiało można zaliczyć do kultowych w polskim kinie.
Aktorski życiorys Janiny Traczykówny, zwłaszcza kinowy i telewizyjny dowodzi, że nie jest ważna niezliczona liczba tytułów, lecz najistotniejsze są role, które pozostają trwale w pamięci widzów, jak Michaliny Ostrzeńskiej i mamy Adasia Miauczyńskiego. Nie wyobrażamy sobie przecież „Nocy i dni” i „Dnia świra” bez wybitnych kreacji Janiny Traczykówny.