Problemy finansowe to stała bolączka, z którą boryka się kultura, szczególnie po okresie pandemii. - W rozliczeniu za 2019 rok Polacy przekazali ponad 800 mln zł na organizacje pożytku publicznego. Szacujemy więc, że mniej więcej taka kwota mogłaby zasilić instytucje kultury, gdyby projekt wszedł w życie - mówi łódzki poseł Krzysztof Piątkowski.

Jak wynika z danych GUS za czwarty kwartał 2020 roku, 64,9 proc. instytucji kultury odczuło negatywne skutki pandemii. 63,4 proc. z nich oszacowało spadek przychodów na poziomie poniżej 50 proc. Przychody 8 proc. instytucji spadły o powyżej 90 proc.

Taki stan utrzymywał się przez większość zeszłego roku i trwa do dziś. Zgodnie z harmonogramem znoszenia obostrzeń, instytucje kultury będą się mogły otworzyć 21 maja - w reżimie sanitarnym i przy maksymalnym 50-procentowym obłożeniu.

Jak radzi sobie kultura w Łodzi?
Kultura w Łodzi żyje z dotacji

- Od lat wszyscy w sektorze kultury borykamy się z problemami finansowymi - mówi Grażyna Posmykiewicz, dyrektor Teatru Muzycznego w Łodzi.


Instytucja samorządowa przez nią prowadzona utrzymuje się na co dzień z dotacji przekazywanych przez Urząd Miasta Łodzi oraz Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, a także - grantów, o które musi starać się niezależnie i wpływów własnych.


- Przed pandemią nasze działania finansowaliśmy z dotacji, o które staramy się w UMŁ, ale te zwykle nie wystarczają na pokrycie wszystkich naszych kosztów. Niejednokrotnie dokładaliśmy więc z własnych, prywatnych pieniędzy. Teraz tak naprawdę walczymy o przetrwanie - mówi Tadeusz Porada, wiceprzewodniczący Stowarzyszenia Łódź Filmowa.
1 proc. podatku na kulturę

Rozwiązaniem przynajmniej części problemów miałaby być nowa inicjatywa, z którą wychodzi łódzki poseł Krzysztof Piątkowski. Idąc śladem państw europejskich - np. Słowacji, Rumunii czy Litwy, których mieszkańcy mogą przekazać część podatku nie tylko na dowolną organizację pożytku publicznego, ale również dodatkowy 1 proc. na inne cele - przygotował projekt ustawy. Zgodnie z nim Polacy również mogliby co roku przekazać dodatkowy 1 proc. podatku na instytucje i organizacje, dla których kultura jest przedmiotem działalności.

- W rozliczeniu za 2019 rok Polacy przekazali ponad 800 mln zł na organizacje pożytku publicznego. Szacujemy więc, że mniej więcej taka kwota mogłaby zasilić instytucje kultury, gdyby projekt wszedł w życie - tłumaczy poseł.
Inicjatywa ma być obywatelska

Projekt był już konsultowany m.in. z łódzkim środowiskiem kulturalnym i prawnikami, jednak poseł Piątkowski chciałby, aby inicjatywa była obywatelska.

- Dlatego już niedługo rozpoczniemy jego szerokie ogólnopolskie konsultacje wśród instytucji kultury i organizacji działających na jej rzecz, a w okresie wakacyjnym założymy komitet inicjatywy ustawodawczej - mówi polityk.

Komitet będzie miał trzy miesiące od założenia na zebranie 100 tys. podpisów pod projektem ustawy.
Jest zainteresowanie instytucji kultury

- Liczę na ogólnopolskie zaangażowanie - zaznacza Piątkowski. - To znakomite narzędzie rozwiązania problemów polskiej kultury, ale też uczynienia jej jeszcze bardziej obywatelskiej.

Już teraz projekt jest dyskutowany na zarządzie Stowarzyszenia Dyrektorów Teatrów Polskich.

 - Każda instytucja kultury ma swoich wiernych odbiorców, którzy chętnie wsparliby je i przekazali taki 1 proc. -  przekonuje Grażyna Posmykiewicz.

- Dla wielu stowarzyszeń, które muszą występować o środki na funkcjonowanie, a nie zawsze mają tak dużą siłę przebicia, mogliby być wspierani przez osoby zakorzenione w te środowiska. To byłaby ważna inicjatywa - dodaje Tadeusz Porada.

Jeśli wszystko pójdzie zgodnie z planem, projekt trafi do Sejmu pod koniec tego roku. Inicjatorzy liczą, że już w przyszłym roku instytucje kultury mogłyby otrzymać 1 proc. podatku.