"Czuły narrator" - wypożyczony z mowy noblowskiej Olgi Tokarczuk - będzie przewodził tegorocznemu Międzynarodowemu Festiwalowi Teatralnemu Boska Komedia. 13. edycja przeglądu od 5 do 13 grudnia w sieci. Biletów tym razem na pewno nie zabraknie.

"Jeszcze Polska nie zginęła, póki teatr żyje” - takim hasłem ubiegłoroczna Boska Komedia próbowała nas zmusić do myślenia. Przez ponad tydzień Kraków był stolicą polskiego teatru, a krakowskie sceny miejscem prezentacji najciekawszych tytułów ostatniego sezonu oraz dyskusji nad kondycją sztuki teatralnej we współczesnym świecie. Miasto było pełne aktorów, reżyserów, scenografów, oświetleniowców i dźwiękowców... Krakowska publiczność biegała ze spektaklu na spektakl (o ile wcześniej widzowi udało się zdobyć bilet, bo tych zwykle brakowało), na żywo przeżywała niepowtarzalne, często ambiwalentne emocje, a tuż po głośno komentowała, czy koncepcja reżyserska była przekonująca, czy może czegoś jej brakowało. Nikt nie przypuszczał wtedy, że niecały rok później zarówno Polska, jak i teatr, będą walczyć o przeżycie. Pandemia rozszalała się na dobre, zamknięto teatry. Co symboliczne, nie ma już nawet Bunkra Sztuki, w którym przez tyle lat tuż po północy jury ogłaszało werdykt teatralnych zmagań.

Gest wsparcia

W tym roku spektaklu na żywo już nie obejrzymy, ale organizatorzy Boskiej Komedii nie rezygnują z krakowskiego święta teatru. Przenosząc festiwal do sieci, tym bardziej chcą wesprzeć środowisko artystyczne w walce z „zamrożeniem”.

Znamy laureatów festiwalu Boska Komedia

- Każda edycja festiwalu jest podziękowaniem dla ludzi teatru za wytrwałość w niezgodzie na zakłamany świat. Zawsze podczas Boskiej Komedii pojawiały się gesty, które były alertem przeciwko niesprawiedliwości i ludziom zapatrzonym w siebie. To artyści pochylali się nad pokrzywdzonymi, wzbudzając w widzach empatię, i przypominali o powinnościach wobec najsłabszych. Głos wybrzmiewający ze sceny jest dla mnie nie tylko szczery, ale i bardziej sprawczy niż ten głoszony z ambon czy poselskiej mównicy. Chciałbym, by wszystkie marzenia o lepszym świecie, których teatr jest wehikułem, stały się kiedyś rzeczywistością. Wiarę i determinację mam dzięki ludziom polskiego teatru, przyjaciołom festiwalu z całego świata i wiernej krakowskiej publiczności. Setki spektakli, które do tej pory pokazaliśmy na festiwalu, tysiące rozmów odbytych w jego ramach łączy wspólna potrzeba pogłębiania i pełnej czułości relacji ze światem. Czy właśnie nie tego nam najbardziej dzisiaj brakuje? Wierzę, że przesłanie festiwalu wzmocni nasze środowisko – podkreśla Bartosz Szydłowski, dyrektor artystyczny Boskiej Komedii.

Marzenie Olgi Tokarczuk

Za tegoroczny motyw przewodni posłuży festiwalowi „czuły narrator”, sformułowanie, którego Olga Tokarczuk użyła w mowie noblowskiej.

- "Przyszedł czas, by powstała sztuka, która nie jest tylko i wyłącznie jednopodmiotowym streamem opowieści, lecz wielogłosem potrafiącym ukazać inną perspektywę, wyższy punkt widzenia" - mówiła w Akademii Szwedzkiej noblistka. Zafascynowało mnie jej marzenie, dlatego postanowiłem odnieść je do teatru. Wierzę, podobnie jak Olga Tokarczuk, że „rola artystów polega na tym by – dać przedsmak tego, co mogłoby istnieć (…), bo co wyobrażone, jest pierwszym stadium istnienia”. Teatr jest fenomenem łączącym na scenie wiele głosów w jeden wspólny głos. Każdy artysta, reżyser, scenograf i choreograf nosi w sobie pewną perspektywę, która w połączeniu z innymi tworzy niesamowitą hybrydę emocjonalną - wyjaśnia Szydłowski. 

8 premier, 23 spektakle

Tradycyjnych konkursów Inferno i Paradiso podczas tej edycji nie będzie.

- W związku z sytuacją pandemiczną i drastycznym ograniczeniem budżetu zostałem zmuszony do zmiany formuły Boskiej Komedii. Nie ma konkursów, będzie za to osiem premier, co jest festiwalowym rekordem. Decyzja o produkcjach premierowych była podyktowana wyjątkowo trudną sytuacją artystów na rynku. Postanowiłem wesprzeć premiery, a tym samym zagwarantować ludziom pracę - podkreśla dyrektor Szydłowski.

Podczas wirtualnej odsłony Boskiej obejrzymy 23 spektakle. Festiwal zainauguruje 5 grudnia światowa prapremiera „Biegunów” Olgi Tokarczuk w reżyserii Michała Zadary. Jak zapewnia reżyser, sztuka przygotowywana przez Teatr Powszechny i Teatr Łaźnia Nowa będzie zrealizowana wiernie z treścią powieści. 

Kilka premierowych spektakli połączy wątek autobiograficzny. Zobaczymy m.in. „Powrót do Reims” Katarzyny Kalwat z Jackiem Poniedziałkiem w roli głównej. Aktor pochodzi z robotniczej rodziny i wychował się na krakowskiej Olszy II, osiedlu powstałym w latach 60. Stąd wyjechał na studia do Warszawy i tam już osiadł na stałe. Własną historię porówna z tą przedstawioną w książce Didiera Eribona. Michał Buszewicz w „Autobiografii na wszelki wypadek” przedstawi męską historię rodzinną, o doświadczeniu bycia matką i artystką opowie „Agon” Dominiki Knapik. Paweł Łysak opowie o pokoleniowym spadku w „Jak ocalić świat na małej scenie?”, a Weronika Szczawińska przyjrzy się mechanizmom pamięci w „Po prostu”. 

Z krakowskiego podwórka

Boskie spektakle połączy czułość. O czułym spojrzeniu na bohatera, który nie mieści się w systemie, opowie „Kaspar Hauser” Jakuba Skrzywanka oraz „Gracjan Pan. Musical” Cezarego Tomaszewskiego. To nie jedyna sztuka reżysera związanego m.in. z Teatrem Słowackiego w Krakowie, którą zobaczymy podczas festiwalu. Właśnie przy placu św. Ducha Tomaszewski przygotowuje musical „Cud mniemany, czyli Krakowiacy i Górale”. Premiera 12 grudnia o godz. 18. 

Krakowską scenę będą reprezentowały też Teatr Łaźnia Nowa ("Lem vs. P. K. Dick" Mateusza Pakuły, 13 grudnia), Narodowy Stary Teatr („Fiasko” Magdy Szpecht, 5 grudnia), Teatr Ludowy („Władcy” Konrada Dworakowskiego, 11 grudnia) oraz Teatr KTO („Ślepcy” Jerzego Zonia, 12 grudnia). 

Polish Theatre Today - Teatr (w) telewizji

Trzynastej edycji festiwalu towarzyszy inauguracja Boskiej TV.

- Kanał, zwany żartobliwie Polish Theatre Today, będzie kanałem informacyjnym o polskim życiu teatralnym. W programie m.in. reportażowe zapowiedzi premier, portrety artystów, rozmowy o powstających spektaklach, felietony i debaty krytyczne. Wartość popularyzatorska i edukacyjna uzupełniać będzie skromną ofertę na antenach mediów publicznych. Chciałbym, aby nasz kanał gromadził teatromanów z całej Polski, a nawet Europy, planujemy bowiem tłumaczenie programów na język angielski - mówi Szydłowski.

Rozmowy z artystami dla Boskiej TV poprowadzą m.in. Katarzyna Niedurny, Łukasz Maciejewski i Jacek Cieślak. 

Hejnał po krakowsku 

W południe każdego dnia festiwalu na Boskiej TV zabrzmi „Hejnał teatralny” (powtórka o północy). Program podejmie najgorętsze problemy ostatniego sezonu.

- Porozmawiamy o przemocy w teatrze, polityce i artystach, nowych nominacjach dyrektorskich czy szkołach teatralnych w czasach ekstremalnych - zdradza dyrektor.

Pół godziny przed emisją każdego spektaklu na festiwalowym kanale będzie można obejrzeć rozmowy z twórcami. Wśród gości m.in. Dorota Segda, Ewa Skibińska, Jan Englert, Wojciech Malajkat i Jacek Poniedziałek. 

Jak myślą młodzi

Boskiej Komedii będzie towarzyszyła jej młodsza siostra. W ramach Małej Boskiej obejrzymy pięć spektakli tj. „Motyl” Marcina Libera, „Kosmici” Jakuba Krofty, „Rutka” Karoliny Maciejaszek, „Piotruś Pan i Jakub Hak” Magdaleny Miklasz i „Król Maciuś Pierwszy” Piotra Siekluckiego. Sztuki dziecięce oceni jury profesjonalne oraz młodzieżowe.

Mała Boska to również inauguracja całorocznej platformy teatru dla młodych. 

13. Międzynarodowy Festiwal Teatralny Boska Komedia od 5 do 13 grudnia. Program na stronie boskakomedia.pl. Wszystkie spektakle będzie można oglądać na Play Kraków i to bezpłatnie. Wystarczy zarejestrować się na stronie playkrakow.com