Komuna Warszawa to instytucja wyjątkowa na mapie polskiego teatru – miejsce, które od ponad 35 lat łączy eksperyment artystyczny, zaangażowanie społeczne i edukację teatralną. Dziś jednak stoimy przed pytaniem, które brzmi jak gorzka ironia: czy w sercu stolicy, w centrum, które samo siebie nazywa „kulturalnym”, znajdzie się dla niej miejsce? Pisze Wiesław Kowalski w felietonie dla Teatru dla Wszystkich.
fot. mat. teatru
Ostatni apel środowiska artystycznego do prezydenta Rafała Trzaskowskiego pokazuje dramatyczną sytuację teatru. Zagrożenie wiąże się z planowaną zabudową terenu przy ul. Emilii Plater, gdzie Komuna funkcjonuje od 2020 roku. Projekt wieżowca o wysokości 125 metrów nie tylko zmienia krajobraz, ale przede wszystkim stawia pod znakiem zapytania możliwość dalszego funkcjonowania teatru. Brak długoterminowej umowy najmu uniemożliwia planowanie inwestycji i remontów, które pozwoliłyby utrzymać przestrzeń na poziomie, którego wymaga współczesna scena eksperymentalna.
Jako człowiek tetaru nie mogę nie zauważyć znaczenia Komuny Warszawa w kształtowaniu języka polskiego teatru niezależnego. To tutaj powstawały spektakle łączące teatr z performansem, taniec, muzykę i sztuki wizualne. To miejsce, które uczyło artystów i widzów odpowiedzialności za przestrzeń wspólną – i nie chodzi tu jedynie o scenę, ale o mikroświat, który funkcjonuje w dialogu z całym miastem.
Zagrożenie, które dziś wisi nad Komuną, jest symbolem szerszego problemu: pytania o miejsce kultury w dynamicznie rozwijających się miastach. Warszawa staje przed wyborem – czy inwestować w kolejne wieżowce i projekty komercyjne, czy w miejsca, które kształtują tożsamość miasta, wychowują artystów i uczą społeczności wspólnego myślenia o kulturze?
Jako człowiek teatru muszę to powiedzieć jasno: utrata Komuny Warszawa to nie tylko problem jednej instytucji. To potencjalna strata dla całej polskiej sceny teatralnej. Jej historia i dorobek to przykład, jak niezależny teatr może funkcjonować w przestrzeni miejskiej, inspirować, eksperymentować i integrować różne środowiska.
Apel środowiska artystycznego nie jest więc jedynie wołaniem o dach nad głową. To wezwanie do refleksji: czym jest teatr w XXI wieku i jaka jest jego rola w mieście? Czy przestrzeń artystyczna powinna być traktowana jako luksus, czy jako fundament kultury, bez którego miasto traci swoje serce?
Komuna Warszawa stoi dziś na rozdrożu. Od decyzji władz miasta zależy nie tylko jej przyszłość, ale i kształt warszawskiej kultury – miasta, które może wybrać między betonem a twórczością.
