„Wszyscy jesteśmy Ryszardami. Ekshumacja 2000” wg scen. i w reż. Aleksandry Bielewicz, spektakl grupy AZBEST na 29. Międzynarodowym Festiwalu Szekspirowskim. Pisze Aram Stern w Teatrze dla Wszystkich.
fot. Karolina Sołtys/ mat. organizatora
W swym spektaklu „Wszyscy jesteśmy Ryszardami. Ekshumacja 2000” Aleksandra Bielewicz manipuluje nie tylko estetykami, ale i powątpiewa w samą sceniczność przedstawienia szekspirowskiego dramatu. Bardziej skupia się na człowieku.
Bielewicz w swych realizacjach konsekwentnie i z performatywnym zacięciem penetruje wnętrze człowieka. Od debiutu w Teatrze Polskim w Bydgoszczy „Kierunkiem zwiedzania” (2022), po swój spektakl dyplomowy „Dzikie palmy” wg Williama Faulknera w 2023 roku w Teatrze im. Wilama Horzycy w Toruniu, reżyserka skupia się na zadawaniu pytań. Sonduje, jak poprzez bohaterki i bohaterów swych spektakli wzbudzać wobec nich empatię.
Dochodzenie Filipy
Umiejętność przyjęcia ich sposobu myślenia, spojrzenia z ich perspektywy na rzeczywistość – także tę „prahistoryczną” – reżyserka (również autorka scenariusza, scenografii i kostiumów) wykorzystała ponownie w prezentowanym na 29. Festiwalu Szekspirowskim w ramach Konkursu SzekspirOFF spektaklu „Wszyscy jesteśmy Ryszardami. Ekshumacja 2000” z grupą AZBEST. Zaprasza w nim widzów do wzięcia udziału w archeologicznej grze, w niepowszedniej podróży pomiędzy starym, umarłym światem a potencjałem nowego.
„Admin(ką)” historyzującej gry jest Filipa (wielowymiarowa Kasia Obidzińska), kobieta nieustępliwa w literalnym poszukiwaniu grobu Ryszarda III. Wewnętrzna siła zmusza ją do odkrycia nie tylko szczątków króla, ale i prowadzenia specyficznego dochodzenia w zgłębieniu historycznej prawdy. Filipa walczy z przypisywanymi królowi przez Tudorów historycznymi zbrodniami i uczynieniem go w sztuce Szekspira „Ryszard III” symbolem wszelkiego zła, toczy dosłownie i w przenośni boje o jego dobre imię, działając w stanie skrajnego napięcia (dramaturgia: Krysia Bednarek).
Masowy tryb wieloosobowy
A jaki jest sam „ekshumowany” Ryszard III (w tej roli znakomity Tomasz Nosiński)? Jest królem wyniosłym i z królewską impostacją oraz postawą, jednakże: „Trwoga mu tylko dała tych stronników. W niebezpieczeństwie wszyscy go opuszczą.”*, jakby jego walka z samym sobą była walką pierwszą i ostatnią – na śmierć i życie. Uwolnieniem od wewnętrznego bólu może być równoczesność pozostałych uczestników gry – dwojga tancerzy i autorów choreografii (Marysia Bijak i Stanisław Bulder) – niejako odczłowieczonych, dbających o precyzję, czystość ruchu i gestu scenicznego (muzyka: Szymon Sutor).
Aleksandra Bielewicz na rozgrywającego partię życia króla patrzy z wyraźną empatią, stawia pytania, ale nie odpowiada na nie – niejako oddając widzom swą wielopoziomową interpretację sztuki Szekspira. Skoro w tytule dramatu sugeruje, że „wszyscy jesteśmy Ryszardami…”, to w końcu należy się to nie nam, ale przede wszystkim temu, który czekał 500 lat pod parkingiem w Leicester.
Game over
26 marca 2015 roku odbyła się ceremonia powtórnego pochówku Ryszarda III. Szczątki króla złożono w Katedrze św. Marcina w Leicester, w obecności członków rodziny królewskiej, dygnitarzy i przywódców religijnych.
* (cytat z „Ryszarda III” Williama Szekspira)
