Po raz drugi po pandemicznej przerwie, po raz kolejny bez ministerialnego wsparcia, z krótszym o jeden dzień programem, bardziej refleksyjna, bliska dzieciom, bez wielkich widowisk, lecz z czułą opowieścią o wspólnocie i przekraczaniu granic - taka będzie FETA w tym roku. Od piątku do niedzieli, 7 do 9 lipca 2023 r., organizatorzy zapraszają do parku Reagana w Brzeźnie i okolic. Wstęp na większość spektakli wciąż jest wolny.
Biuro Podróży, „Kaspar”, fot. Maciej Zakrzewski / mat. festiwalu
Gdzie odbędzie się FETA 2023 i dlaczego nie na Dolnym Mieście?
Wierni widzowie, którzy pamiętają i wspominają z sentymentem poprzednie edycje FETY, m.in. wędrowanie po Dolnym Mieście czy spektakle na Długiej, rozmowy o festiwalu często rozpoczynają pytaniem: “gdzie tym razem?”. Odpowiedź niezmiennie brzmi: “nie tym razem”. Miasto się zmienia - remontuje i przekształca. Tłumy turystów latem i rewitalizacje nad Motławą uniemożliwiają wnoszenie sprzętu i gromadzenie widzów w dawnych lokalizacjach. I choć piknikowo-artystycznego klimatu FETY z tamtych lat wciąż żal, organizatorzy próbują odtworzyć podobny nastrój w parku Reagana w Brzeźnie.
- Rozważaliśmy powrót FETY na Dolne Miasto, niestety wciąż jest to niemożliwe - tłumaczy Tomasz Kaczorowski z Biura Międzynarodowego Festiwalu Teatrów Plenerowych i Ulicznych FETA, reżyser i kurator Teatru w Blokowisku w Plamie GAK. - Prowadzone tam prace rewitalizacyjne oraz działania deweloperów sprawiają, że przestrzeń stała się nieprzewidywalna i niedostępna dla infrastruktury festiwalowej. Niemożliwe jest też zorganizowanie przestrzeni komfortowej dla gry artystów - pozbawionej hałasów budowy czy kurzu.
Większość festiwalowych wydarzeń odbędzie się więc w parku Reagana, kilka spektakli zobaczymy na boiskach pobliskich szkół na Przymorzu Wielkim, a otwierający spektakl ukraińskiego teatru obejrzymy w piątek, 7 lipca, na Placu Zebrań Ludowych.
Festiwalowy budżet coraz szczuplejszy
W tak niespokojnych czasach - po mrocznym okresie pandemii, doświadczeniach wojny, kryzysu i inflacji - na twórców wydarzeń kulturalnych czyha wiele pułapek. Planowanie dziś to ruletka, a budżety i programy dużych imprez ustalane są na wiele miesięcy wcześniej. W przypadku FETY, praca nad kolejną edycją rozpoczyna się już jesienią poprzedniego roku.
Na rok 2023, kwota do zagospodarowania przez Plamę GAK na FETĘ wynosi ok. 740 tysięcy zł. Musi pokryć honoraria artystów, ale też ich podróż, transport kostiumów i dekoracji oraz zakwaterowanie w Gdańsku. Plus pozostałe wydatki.
Katarzyna Andrulonis, kierowniczka Plamy GAK, również z Biura Międzynarodowego Festiwalu Teatrów Plenerowych i Ulicznych FETA: - Budżet podstawowy festiwalu pozostał na poziomie z roku ubiegłego, ale w wyniku inflacji wzrosły koszty, w stosunku do roku 2019 powiększyły się nawet dwukrotnie. Ogromnie wzrosły też koszty ochrony, pracy agregatów prądotwórczych, zakwaterowania. Szukaliśmy oszczędności, ale ceny dojazdu teatrów bywają już czasem większe niż ich honoraria. Na przykład, za występ (kilkukrotny) na FECIE portugalskiego teatru PIA, na którym nam bardzo zależało, mieliśmy zapłacić kilka tysięcy euro. To nie tak dużo, ale koszt ich dojazdu, liczony zimą przekraczał już 12 000 euro, i rósł aż do kwietnia. Liczyliśmy jeszcze na dofinansowanie z Ministerstwa Kultury, ale po odmowie, musieliśmy zrezygnować. I tak nasz program zmieniał się wielokrotnie.
Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego już drugi rok z rzędu nie przyznało dotacji gdańskiej FECIE.
- Nie znajdujemy merytorycznego uzasadnienia tej odmowy, to bardzo uznaniowe - mówi Kaczorowski, a Andrulonis dodaje: - Mieliśmy sporo punktów na poziomie merytorycznym, ale na poziomie strategicznym, który jest najmniej transparentny, niewiele. Nie wiemy nawet jak to poprawić, bo nie wiadomo co właściwie znaczy "poziom strategiczny", czyli miejski? Wytycznych brak.
Kiedy odbędzie się festiwal FETA 2023?
W efekcie, realna kwota na honoraria dla teatrów została obniżona, stąd decyzja o skróceniu festiwalu, który w tym roku trwał będzie o jeden dzień krócej. Rozpocznie się w piątek, 7 lipca, a zakończy w niedzielę, 9 lipca. W programie nie znajdziemy też, tradycyjnie kończącego festiwal, spektakularnego widowiska.
- Wiemy że widownia oczekuje porażającego widowiska na zakończenie, bo tak było od początku imprezy, ale mieliśmy do wyboru: zaprosić trzy wielkie teatry i koniec festiwalu albo skupić się na tych średnich i małych spektaklach, które mają wspaniałą jakość, można podejść bliżej do sceny, budzą refleksję - przekonuje Andrulonis. - Duże widowiska są zjawiskowe, ale na poziomie dramaturgicznym, czasem nie poruszają zbyt ważkich kwestii.
- Mimo tego że nie ma tych największych, staraliśmy się, żeby spektakle były atrakcyjne, ale też angażowały nas na poziomie emocjonalnym, jak choćby spektakl otwarcia pt. “Ukraina. Testament Szewczenko” Lwowskiego Teatru Woskresinnia - dodaje Tomasz Kaczorowski. - To przedstawienie manifestujące tożsamość narodu ukraińskiego i osób, które przyjechały do Gdańska w poszukiwaniu schronienia przed rosyjską agresją.
Jakie teatry przyjadą do Gdańska?
Już w przyszłym tygodniu do Gdańska przyjadą aktorzy z Hiszpanii, Portugalii, Szwajcarii, Niemiec, Włoch, Danii i Ukrainy - przed gdańską publicznością wystąpi 18 teatrów z zagranicy i siedem z Polski, w sumie 112 artystów.
Program zapowiada się interesująco - będziemy oglądać kameralne spektakle z pogranicza nowej sztuki cyrkowej, teatru tańca, ruchu, nowych mediów i lalkowe, powrócą uwielbiane przez gdańską publiczność zespoły Teatru Biuro Podróży czy antagon theaterAKTion, zobaczymy polsko-niemiecką koprodukcję “La Luna”. W programie znalazło się też sporo spektakli dla dzieci, takich jak: “Granica” duńskiego teatru Dansk Rakkerpak, muzyczny “Hop w Kosmos!” (produkcja własna Gdańskiego Archipelagu Kultury w ramach cyklu Teatr w Blokowisku), “Mały Gotyk” z gdyńskiej fundacji Teatr Czwarte Miasto oraz oparte na zabawie przedstawienia szczecińskiego teatru “Głowa mała”.
Będzie też okazja do obserwowania szalonych happeningów w różnych przestrzeniach parku i całego Gdańska.
Teatr wrażliwy
Gdyby pokusić się o sformułowanie problemu, który inspirował artystów i przewija się w różnych odsłonach w tematach poruszanych przez festiwalowe spektakle, byłaby to idea wspólnotowości i przekraczanie granic - uważają organizatorzy.
Tomasz Kaczorowski: - Wspólnotowość rozumianą na różnych poziomach. Ona pojawia się zarówno w treściach spektakli, ale również w środkach, którymi posługują się artyści. Współdziałanie jest przecież istotą teatru ożywionej formy, teatru ruchu czy teatru tańca. Staraliśmy się rozmawiać również o doświadczeniach, które sprawdzają tę naszą wspólnotowość, w tym mieszczą się społeczne i polityczne burze wokół tematu przekraczania granicy, udzielania pomocy, czyli współpracy na poziomie ludzkim, najczystszym.
Katarzyna Andrulonis: - Również bliskość. Będzie sporo spektakli na temat przekraczania granic i gościnności, ale też przekraczania granic komunikacyjnych, np. o przemocy domowej.
Organizatorzy przekraczaniem granic nazywają też problem dostępności i przygotowali tłumaczenia symultanicznie na polski język migowy spektakli, w których używa się znaczącej
Czy to już zmierzch wielkich festiwali?
FETA to jeden z największych teatralnych festiwali plenerowych w Polsce, doceniany i znany za granicą, ale kryzys dotyka całą Europę i klimat wokół masowych wydarzeń kulturalnych zmienia się.
Kasia Andrulonis: - Jesteśmy marką na Zachodzie, otrzymujemy zaproszenia na konwenty, teatry nas znają, chcą tu przyjeżdżać, ale sytuacja jest trudna. Z drugiej strony widzimy, że inne międzynarodowe festiwale też wprowadzają zmiany. Rozmawia z nimi od lat nasza główna programerka Karolina Pacewicz i zauważa, że teatry zaczynają produkować skromniejsze, średniej wielkości widowiska, bo już nikogo nie stać na tak kosztowne działania i festiwale coraz rzadziej zapraszają duże spektakle. Kryzys odczuwany jest nie tylko w Polsce.
Tomasz Kaczorowski: - Jak będzie za rok, nie wiadomo, bo nie znamy przyszłych budżetów ani innych decyzji odnośnie festiwalu.
PROGRAM FETA 2023 - XXV Międzynarodowy Festiwal Teatrów Plenerowych i Ulicznych FETA 2023
PIĄTEK 07.07.2023 – Plac Zebrań Ludowych
21:30 Inauguracja Festiwalu – rozstrzygnięcie konkursu FOTO FETA – Plac Zebrań Ludowych
22:00 Lwowski Teatr Woskresinnia „Ukraina. Testament Szewczenko” / Ukraina / 60 min – Plac Zebrań Ludowych
Akcje teatralne:
18:00 Teatro Due Mondi „Fiesta” / Włochy – zaproszenie na festiwal na terenie Głównego Miasta / ok. 50 min
21:00-22:00 Spontaniczne lalkowe happeningi przygotowane przez studentów białostockiej filii Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie / ok. 15 min – Plac Zebrań Ludowych
SOBOTA 08.07.2023 – Park im. Ronalda Reagana i okolice
15:00 Głowa mała „Kapu kap” / Polska, Szczecin / 45 min (1+) – C1 [z tłumaczeniem PJM, dla dzieci]
16:00 Teatr Czwarte Miasto „Mały gotyk” / Polska, Gdynia / 40 minut (5+) – A1 [z tłumaczeniem PJM, dla dzieci]
16:00 Cia Cris Clown „Home” (Dom) / Hiszpania – Katalonia / 40 min – B5
17:00 Teatr w Blokowisku GAK Plama „Hop w Kosmos!” / Polska, Gdańsk / 40 min (3+) – C1 [dla dzieci]
17:15 Joshua Monten Dance Company „How to Do Things with Words” (Jak robić rzeczy słowami) / Szwajcaria / 25 min – D1
18:00 Teatro Due Mondi „Wall Cracks” (Pęknięcia) / Włochy / 60 min – E2
18:00 Instytut Teatru Przedmiotu „Noe” / Polska, Kleszczele / 40 min – B4 [z tłumaczeniem PJM]
19:00 Teatro Só „Sombras” (Cienie) / Portugalia / 35 min – B6
19:00 Joshua Monten Dance Company „How to Do Things with Words” (Jak robić rzeczy słowami) / Szwajcaria / 25 min – D1
20:00 Leandre Clown „Fly me to the moon” / Hiszpania – Katalonia / 50 min – B1
20:30 Fundacja Gra/Nice „Bezimienny/Nieznany” / Polska, Łódź / 60 min / (13+) – A2
22:00 antagon theaterAKTion oraz Ondadurto Teatro „Diaspora. Współczesna tragedia” / Niemcy, Włochy / 50 min – D2 [biletowany. Ilość miejsc ograniczona. Bilety w cenie 10 zł dostępne na bilety24.pl oraz w Centrum Festiwalowym]
22:00 Theater des Lachens w koprodukcji z Das Weite Theater i Teatrem Animacji „La Luna” (Księżyc) / Polska, Niemcy / 75 min – B2
23:15 Teatr Biuro Podróży „Kaspar” /Polska, Poznań / 60 min – E1
Akcja teatralna:
14:00-22:00 Spontaniczne lalkowe happeningi przygotowane przez studentów białostockiej filii Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie / ok. 15 min – Park im. Ronalda Reagana
NIEDZIELA 09.07.2023 – Park im. Ronalda Reagana i okolice
14:00 Głowa mała „Cała naprzód!” / Polska, Szczecin / 45 min (1+) – C1 [z tłumaczeniem PJM, dla dzieci]
15:00 Cia Cris Clown „Home” (Dom) / Hiszpania – Katalonia / 40 min – B5
16:00 Teatr Czwarte Miasto „Mały gotyk” / Polska, Gdynia / 40 minut (5+) – A1 [dla dzieci]
16:00 Dansk Rakkerpak „The Border” (Granica) / Dania, Hiszpania, Włochy / 50 min / (5+) – C2 [dla dzieci]
17:00 Teatr w Blokowisku GAK Plama „Hop w Kosmos!” / Polska, Gdańsk / 40 min (3+) – C1 [z tłumaczeniem PJM, dla dzieci]
17:00 Teatr Migro „Echa” / Polska, Kraków / 50 min – B3
17:30 Joshua Monten Dance Company „How to Do Things with Words” (Jak robić rzeczy słowami) / Szwajcaria / 25 min – D1
18:15 Teatro Due Mondi „Wall Cracks” (Pęknięcia) / Włochy / 60 min – E2
18:00 Instytut Teatru Przedmiotu „Noe” / Polska, Kleszczele / 40 min – B4
19:00 Teatro Só „Sombras” (Cienie) / Portugalia / 35 min – B6
19:00 Dansk Rakkerpak „The Border” (Granica) / Dania, Hiszpania, Włochy / 50 min / (5+) – C2 [dla dzieci]
20:00 Leandre Clown „Fly me to the moon” / Hiszpania – Katalonia / 50 min – B1
20:00 Joshua Monten Dance Company „How to Do Things with Words” (Jak robić rzeczy słowami) / Szwajcaria / 25 min – D1
20:30 Fundacja Gra/Nice „Bezimienny/Nieznany” / Polska, Łódź / 60 min / (13+) – A2
22:00 antagon theaterAKTion oraz Ondadurto Teatro „Diaspora. Współczesna tragedia” / Niemcy, Włochy / 50 min – D2 [biletowany. Ilość miejsc ograniczona. Bilety w cenie 10 zł dostępne na bilety24.pl oraz w Centrum Festiwalowym]
22:00 Theater des Lachens w koprodukcji z Das Weite Theater i Teatrem Animacji „La Luna” (Księżyc) / Polska, Niemcy / 75 min – B2
Akcja teatralna:
14:00-22:00 Spontaniczne lalkowe happeningi przygotowane przez studentów białostockiej filii Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie / ok. 15 min – Park im. Ronalda Reagana.