Wortal pomorzekultury.pl opublikował przygotowany przez Fundację Pomysłodalnia raport o życiu teatralnym na Pomorzu w roku 2022. Zapraszamy do lektury całości dzięki uprzejmości portalu.
Niniejszy raport stanowi najpełniejsze, na bieżąco uzupełniane podsumowanie życia teatralnego na Pomorzu obejmujące teatry instytucjonalne, aktywności pozainstytucjonalne i wyróżniające się zjawiska teatru amatorskiego. Zebrane informacje pochodzą z ankiet wypełnionych przez teatry instytucjonalne i zainteresowane zespoły pozainstytucjonalne. Informacje pozaankietowe są efektem monitoringu życia teatralnego w przestrzeni rzeczywistej oraz w internecie, który Fundacja Pomysłodalnia prowadzi od roku 2013.
Raport nie ocenia jakości artystycznej przedstawionych zjawisk, pozostawia to odbiorcom. Zainteresowani mogą zapoznać się z szerokim spectrum opinii krytyków i recenzentów, otwierając hotlinki premierowych spektakli, pod którymi kryją się adresy do opinii, materiały uzupełniające oraz playlisty. Te ostatnie, zamieszczane przez Fundację od lat, stanowią zapis wyjątkowej sytuacji, jaką jest pierwsza reakcja publiczności.
Teatr w czasie wojny i w obliczu kryzysu
To był pierwszy rok popandemiczny, w którym teatr mógł swobodnie komunikować się ze społecznością, jednak trudny czas dla kultury nie skończył się. Wybuch wojny w Ukrainie i narastający kryzys ekonomiczny odcisnęły mocne piętno na kondycji teatrów i całej kultury. W czasach skrajnych zagrożeń potrzeby kulturalne schodzą na plan dalszy. Najbardziej cierpią przy tym propozycje teatru artystycznego wymagające odpowiedniego nastawienia. Teatr rozrywkowy nie ma takich problemów, widzowie szukają lżejszych form, w teatrze chcą przede wszystkim odpoczywać i bawić się.
Wybuch wojny w Ukrainie był też próbą dla pomorskiego teatru, który stanął w tym trudnym momencie na wysokości zadania. Wszystkie teatry i wszystkie środowiska wykazały się bezprecedensową postawą, wsparcie i solidarność płynęły ze wszystkich stron. Oprócz gigantycznej pomocy finansowej i socjalnej ze strony samorządu i społeczności, powstawały projekty z udziałem ukraińskich artystek i artystów, spektakle repertuarowe zyskały wersję ukraińską, pokazy były okazją do wyrażenia wsparcia dla dzielnego narodu ukraińskiego. Z niepoliczalnej wielości wspaniałych zachowań pomorskich teatralników wspomnimy jako przykład postawę Tomasz Valldala Czarneckiego, dyrektora Teatru Komedii Valldal, który z własnej inicjatywy od pierwszych dni wojny organizował konwoje i wielokrotnie jeździł z pomocą dla Ukraińców, nierzadko z narażeniem życia. W hołdzie Ukrainie. Wzruszający był też odruch trzech pomorskich teatrów (Gdański Teatr Miniatura, Gdański Teatr Szekspirowski i Nowy Teatr w Słupsku), które ułożyły cyrylicą napis „Dzieci” – taki sam, jak przed zbombardowanym przez Rosjan teatrem w Mariupolu. 16 marca rosyjski agresor dokonał ataku na teatr w Mariupolu, mimo widocznych z dużej wysokości namalowanych przed budynkiem dużych białych napisów „dzieci”. W wyniku nalotu zginęło 300 osób chroniących się w piwnicach budynku.
Jednym z pobocznych tematów związanych z wojną w Ukrainie był stosunek do rosyjskiej kultury. Sankcje są jedną z form bezkrwawego wpływu na działania wojskowe i mogą obejmować wszystkie obszary aktywności, nie tylko gospodarkę. Bardzo spektakularne rozwiązania stosowano w wybranych dyscyplinach sportowych, w kulturze nie było jednej linii interpretacyjnej. W Polsce władze resortowe proponowały drastyczne rozwiązania, przez teatralną Polskę przetoczyła się dyskusja na temat obecności rosyjskiej dramaturgii w repertuarach teatrów i w niewielkim stopniu stosunku do rosyjskich artystów. Raczej nie wyrzucano z planów repertuarowych rosyjskich sztuk, na Pomorzu Opera Bałtycka zrezygnowała z sześciu pokazów „Kopciuszka” Sergiusza Prokofiewa.
Narastający kryzys ekonomiczny i rosnąca inflacja wpływają na wybory i nastroje. Tak jak budżety teatrów roku 2022 nie ucierpiały znacząco, tak rośnie niepokój i niepewność. Przede wszystkim nieznany jest do końca wpływ podwyżki cen nośników energii na budżety instytucji kultury, w jeszcze trudniejszej sytuacji jest kultura pozainstytucjonalna. Pierwsze miesiące roku 2023 dadzą odpowiedź na wiele pytań, ale… Co by się nie działo, teatr musi grać.
Rok 2022 w skrócie
To był kolejny rok bez Dużej Sceny Teatru Wybrzeże. Od 2014 r. trwa realizacja ambitnego projektu przebudowy największego teatru dramatycznego na Pomorzu. W jej ramach powstała w 2018 r. nowa scena (Stara Apteka), w 2020 r. oddano do użytku zmodernizowaną Malarnię a w tym roku dokonano remontu Sceny Kameralnej. Brak Dużej Sceny to także brak Wybrzeża Sztuki, które prezentowało pomorskiej publiczności najciekawsze polskie przedstawienia sezonu. Tę lukę starały się wypełnić Gdański Teatr Szekspirowski i Nowy Teatr im. Witkacego w Słupsku. Zaproszenie do Gdańska krakowskich „Dziadów” i koprodukcja z krakowskim Teatrem im. J. Słowackiego musicalu „1989” były wydarzeniami o znaczeniu ponadlokalnym. Cieszy powrót Sceny Wolności – po pandemicznej przerwie w Słupsku mogliśmy zobaczyć ciekawy zestaw ambitnych propozycji artystycznych. Także w Słupsku po raz pierwszy odbył się Festiwal Plastyki Teatrów Lalki i Formy Słupsk-Ustka jako ukoronowanie jubileuszu 75-lecia Teatru Lalki Tęcza.
Naj, naj, naj w pomorskim teatrze w roku 2022 wg Gazety Świętojańskiej
Mimo trudnych warunków cieszą nowe inicjatywy i miejsca. W Zakładzie Kulturalnym działa formacja Hertz Haus – miejsce i zespół to najżywotniejsze nowe aktywności, które dają szansę na stworzenie czegoś stabilnego. Kuratorem Teatru w Blokowisku został Tomasz Kaczorowski, co bardzo szybko znalazło wyraz w postaci dużego ożywienia teatralnego w GAK Plama. Nie poddaje się Piotr Jankowski, w Teatrze Atelier rezydencję rozpoczął Teatr Nieduży, co zaowocowało już trzema premierami w reżyserii Piotra Kosewskiego („Medea, moja sympatia”, „Balladina” i „The Medium”), Teatr Nowa Strefa wyprodukował spektakl „Anna”, najstabilniejszym teatrem pozainstytucjonalnym od lat jest Teatr Gdynia Główna. W obszarze teatru amatorskiego najciekawszym wydarzeniem roku był festiwalowy Przegląd Teatrów Amatorskich im. Marka Hermanna Kurtyna 2022 przeprowadzony z wielkim rozmachem po raz siódmy w Gdyni. Warto też odnotować 20-lecie Kuźni Brackiej prowadzonej w Starogardzie Gdańskim przez braci Ireneusza i Radosława Ciecholewskich i 10-lecie Teatru Navpaky, jednego z nielicznych teatrów w Polsce ze stałym repertuarem w języku ukraińskim.
Cieszą postawy społeczne ludzi teatru, jak głos dyrektorów słupskich scen w akcji przeciw przemocowości. Teatr nie jest obojętny społecznie, co manifestowało się nie tylko w akcji dla Ukrainy, ale w stałej działalności Teatru Biuro Rzeczy Osobistych, Teatru Razem (premiera spektaklu „Podchodzisz moją samotność” w ramach rezydentury w Gdańskim Teatrze Szekspirowskim) czy pokazach Przeglądu Teatralnego Masska.
Pozaartystycznie najciekawiej działo się w Teatrze Muzycznym im. Danuty Baduszkowej w Gdyni, gdzie Mateusz Gigiewicz, nowy kierownik marketingu, wprowadził nowe rozwiązania w komunikacji teatru z odbiorcami.
Rok 2022 był nie tylko pasmem sukcesów. Publiczne wystąpienie Joanny Czajkowskiej zapowiadającej koniec Sopockiego Teatru Tańca i diagnozujące upadek sceny teatru tańca w Trójmieście było chyba najsmutniejszym momentem roku. Rozczarowaniem na pewno było też odwołanie tegorocznej, 23. edycji Ogólnopolskiego Festiwalu Sztuk Autorskich i Adaptacji „Windowisko” z powodu zbyt małej liczby zgłoszeń koniecznych do przeprowadzenia konkursu.