Wybitna aktorka weszła do filmu kreacją w „Trzeba zabić tę miłość” (1972), ostatnią rolę teatralną zagrała niedawno w duecie z Danielem Olbrychskim w „Przebłyskach”. Premiera odbyła się 31 stycznia. Aktorka miała 74 lata. Pisze Jacek Cieślak w „Rzeczpospolitej”.
fot. Grażyna Gudejko
Była pierwszą polską aktorką, która otrzymała główną nagrodę dla aktorki w Cannes - w 1982 r. za rolę w „Innym spojrzeniu”, węgierskim melodramacie w reżyserii Károlya Makka. W PRL tę nagrodę próbowano przemilczeć.
Jadwiga Jankowska-Cieślak w Cannes
- To było przede wszystkim związane z okresem stanu wojennego. W tamtych czasach nie funkcjonowały normalnie media, nie było przekaźników informacji - powiedziała w wywiadzie dla „Rzeczpospolitej”. - O tym, że otrzymałam nagrodę, dowiedziała się prywatnie moja koleżanka i to ona przekazała tę informację dalej, do różnych gazet i Telewizji Polskiej. Wcześniej nikt się tym nie zainteresował, nikt nie miał zamiaru podać tego do publicznej wiadomości. Były to naprawdę specyficzne czasy, a dodatkowo film sam w sobie był niewygodny dla ówczesnej władzy. Dotykał w końcu trudnych tematów – krytyki socjalistycznego ustroju i miłości dwóch kobiet, to nie wpisywało się w ówczesny główny nurt. Po przyznaniu tej nagrody był w Polsce tylko jeden jedyny pokaz filmu i przeszedł zupełnie niezauważony. Nawet nie wiem, gdzie ten pokaz się odbył, bo nikt mnie o nim nie poinformował. Dowiedziałam się o nim już po fakcie.
Jadwiga Jankowska-Cieślak zagrała w filmie w duecie z Grażyną Szapołowską.
Dwukrotnie była laureatką Złotych Lwów za najlepszą główną rolę kobiecą na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych – za filmy „Sam na sam” (1977) i „Wezwanie” (1997), a także laureatką Polskiej Nagrody Filmowej Orła za najlepszą główną rolę kobiecą w filmie „Rysa” (2008).
Ukończyła szkołę teatralną w Warszawie w 1972 r. będąc w gronie przyszłych gwiazd – z Ewą Dałkowską, Markiem Kondratem, Krzysztofem Kolbergerem i Jerzym Radziwiłowiczem.
Aktorskim objawieniem była jej kreacja w „Trzeba zabić tę miłość” (1972) w reżyserii Janusza Morgensterna według scenariusza Janusza Głowackiego. Zagrała Magdę, młodą delikatną blondynkę gotową na miłość życia, zranioną przez chłopaka, który nie odnalazł się w drapieżnych realiach początku gierkowskiej dekady. Za tę kreację została uhonorowana Nagrodą im. Zbyszka Cybulskiego i nagrodą Lubuskiego Lata Filmowego za najlepszą pierwszoplanową rolę kobiecą.
Niedługo potem miała głośny debiut na scenie w tytułowej roli w „Elektrze” Jeana Giraudoux w reżyserii Kazimierza Dejmka w Teatrze Dramatycznym w Warszawie. Była z nim związana za dyrekcji Gustawa Holoubka (1972–1983), a także swojego męża, reżysera, pedagoga Piotra Cieślaka (1994–2008).
Jadwiga Jankowska-Cieślak i jej ostatnia rola
Za kreację aktorską Basi Białasówny w serialu wojennym Janusza Morgensterna „Polskie drogi” (1976) otrzymała nagrodę Komitetu do spraw Radia i Telewizji „Polskie Radio i Telewizja”. Jej delikatne aktorstwo dobrze wyrażała postać pielęgniarki „Mgiełki” w serialu Radosława Piwowarskiego „Jan Serce” (1981).
Odmienne role przyniosły jej filmy „Ceremonia pogrzebowa” (1984) i „Zabij mnie glino” (1987) Jacka Bromskiego. Zagrała też matkę chłopców uciekających za granicę w dramacie Macieja Dejczera „300 mil do nieba” (1989).
Oglądaliśmy ją również w „Ślepnąc od świateł”, „Warszawiance” i „Sortowni”.
W teatrze była związana z Nowym, gwiazdorskim zespołem Krzysztofa Warlikowskiego, gdzie grała m. in. w „Elisabeth Costello”. Ostatnią kreację stworzyła w Teatrze Gudejko w „Przebłyskach” w reżyserii Agaty Dudy-Gracz w duecie z Danielem Olbrychskim.
Zagrała tam żonę przychodzącą z zaświatów...
