Kamil Owczarek, Laureat Nagrody Sekcji Krytyków Teatralnych ZASP za debiut im. Andrzeja Nardellego (2024) wystąpił w premierze sztuki Trik Patricka w Teatrze im. Bogusławskiego w Kaliszu, po dyplomie magisterskim uzyskanym w Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie (2024).
fot. mat. teatru
Trik Patricka Krista Šagora, wielokrotnie nagradzanego niemieckiego dramaturga i reżysera, jest sztuką poruszającą problematykę niepełnosprawności. Jest tekstem wieloznacznym, strukturalnie skomplikowanym, stwarzającym – jak wiele dobrych dramatów – zróżnicowane możliwości interpretacyjne.
Niewykluczone, że treść tej sztuki, reżyseria i gra aktorów przyczynią się do oswajania inności. Wskazują bowiem, jak istotną pomocą w kontakcie z nią, np. z dysfunkcją indywidualną oraz społeczną odmiennością, może być spolegliwe, pełne troski, empatyczne, współczujące postępowanie.
Pozytywny odbiór i wartość tego dramatu potwierdza m.in. nagroda landu Badenia-Wirtembergia, wyróżnienie przyznane w 2014 r. W tym samym roku był on także nominowany do ogólnoniemieckiej nagrody określanej Deutscher Kindertheaterpreis.
Z przedstawienia wynika, że jedenastoletni Patrick (kreowany przez Filipa Kempińskiego) chciał mieć brata – co prawda starszego, ale mógł mieć – co oczywiste – jedynie młodszego. Pierworodni bowiem mogą mieć tylko młodsze rodzeństwo. Przypadkiem podsłuchał on kuchenną rozmowę rodziców o ciąży, o rychłym spełnieniu jego oczekiwań. Okazało się jednak, że przyszły brat urodzi się chory na trisomię zwaną zespołem Edwardsa, tj. na chorobę bardziej złożoną i kłopotliwą od Zespołu Downa. Że będzie osobą niepełnosprawną. Że prawdopodobnie nigdy nie nauczy się poprawnie mówić.
Patryk bał się spytać rodziców, jak można temu zaradzić. Zaczął więc działać na własną rękę i pytał innych, co może w tej sytuacji zrobić. Wpierw zwrócił się do najlepszego przyjaciela, Marcela. Ten odesłał go do chłopaka, który przyjechał z Czeczenii i w cztery lata nauczył się języka polskiego (w oryginalnym tekście języka niemieckiego). Kontaktował się także m.in. z nauczycielką – dyslektyczką, z niepełnosprawną sprzedawczynią, z ekscentrycznym „profesorem” w kryzysie bezdomności. Sądził, iż pomoże mu to w przygotowaniach do nowej opiekuńczej roli.
Następnie wymyślił jednak inne rozwiązanie, tj. istnienie młodszego brata takim, jakim mógłby on być (w postać tę wcielił się właśnie Laureat). Ten chwyt dramaturgiczny i sceniczny zdominował koncepcję sztuki. Umożliwił mu, czyli Patrykowi, podjęcie próby zażegnania dysfunkcji językowej brata.
Osoby wypowiadające się w dramacie i w teatrze, to jedynie Patrick oraz jego nienarodzony Brat. Wszystkie pozostałe postaci odgrywane były przez Patricka oraz Jego Brata.
Wcielili się płynnie w około 10 następnych postaci. Nie zmieniali kostiumów, nie korzystali z rekwizytów. Towarzyszyła im pusta, ascetyczna scena, wycieniowane światło i stosowna do tego muzyka.
Akcja toczyła się nadzwyczaj wartko i dynamicznie, z nielicznymi, ale istotnymi, spowolnionymi melancholijnymi fragmentami. Treść, konstrukcja i formy wypowiedzi oraz sposoby bycia, pasowały także do rzeczywistego wieku obu aktorów, osób po niejednych studiach, grających dziecięce postaci.
Świadczy to dobrze o ich warsztacie aktorskim oraz o reżyserskim zamyśle Katarzyny Hory.
Nie doszło na scenie do żadnego dysonansu merytorycznego, do rozdźwięku między treścią dramatu, zawartymi w nim wypowiedziami a wyglądem oraz zachowaniami obu scenicznych osób. Nie raziło to, że dwudziestokilkuletni mężczyźni obsadzeni byli w dziecięcych rolach.
Obaj młodzi aktorzy zagrali nadspodziewanie dobrze. A Kamil Owczarek wykazał się – w tej trudnej i skomplikowanej pod względem narracyjnym oraz inscenizacyjnym sztuce – dużym i obiecującym talentem aktorskim. Potrafił umiejętnie spersonifikować – zagrać drugą jaźń brata Patricka – w sposób przekonujący, dynamiczny i melancholijny, zgodnie z dramaturgiczną oraz reżyserską intencją, eksponując zarazem zmienne przejawy nękającej go niepełnosprawności. Przeistaczał się on także – jako aktor – w wiele wyobrażonych i przypisanych mu (czyli jeszcze nienarodzonej przecież osobie) zróżnicowanych postaci, zmieniając zachowanie, sposób poruszania się oraz linię tonalną, tj. skalę wysokości głosu, jego barwę i natężenie. Ukazał w tym spektaklu wiele zmiennych pod względem aktorskim – tak behawioralnym, jak intonacyjnym – możliwości. Poprawna dykcja, panowanie nad wydźwiękiem wypowiedzi, wynikają zapewne z profesjonalnych studiów muzycznych oraz z wielu premier w teatrach muzycznych, które zaistniały już w bogatym, przeddyplomowym dorobku aktorskim Laureata. Przewiduję jego sukcesy w ewentualnych (następnych) przedstawieniach muzycznych. Wystąpi tam zapewne jako – aktor dramatyczny i śpiewający zarazem – solista pierwszej wielkości.
Dostrzegłem w osobie Laureata Kamila Owczarka wielce obiecujący, dramatyczny talent aktorski, godny Nagrody im. Andrzeja Nardellego, który rozwijać się będzie zapewne w kolejnych spektaklach. Toteż wnioskowałem – jak się okazało skutecznie – do Kapituły Sekcji Krytyków Teatralnych w ZASP o przyznanie Kamilowi Owczarkowi, ustanowionej przez tę Kapitułę w 1998 r. Nagrody za debiut aktorski na scenie teatru dramatycznego w Polsce po uzyskaniu dyplomu magistra sztuki aktorskiej. W tym wypadku debiutu w roli Jego Brata, w premierowym przedstawieniu Trick Patricka w Teatrze im. Bogusławskiego w Kaliszu. Niezbędna jest też informacja, wskazująca, że Kamil Owczarek był w latach licealnych i na początku studiów mocno związany z nurtem tzw. poezji śpiewanej.
Zajął on I miejsce:
1. na 63 Spotkaniach Zamkowych Śpiewajmy poezję w Olsztynie,
2. na 8 Festiwalu Piosenki Artystycznej Poetycka Dolina w Warszawie,
3. zajął też pierwsze miejsce w 24 Finale Turnieju Poezji Śpiewanej we Włocławku. Ponadto
4. Ukończył I i II stopień Szkoły Muzycznej w Żorach, w klasie wiolonczeli.
5. Jest absolwentem Akademii Muzycznej im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku (w 2020 r.). Dotyczy to Wydziału Wokalno-Aktorskiego, specjalność: musical.
6. Skończył studia w Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie, w 2024 r., na Kierunku aktorstwo i wokalistyka, specjalność musical.
Ponadto występował:
– w Musicalu Once w Romie w 2018 r. oraz w spektaklu muzycznym „Sprzedawcy marzeń”, także w tym Teatrze, w 2022 r.;
– w przedstawieniu muzycznym pt., Pręcik w Gdyni w 2020 r.;
– w Musicalu Once w Teatrze Muzycznym, w Toruniu, w 2021 r.;
– w spektaklu dyplomowym, muzycznym Instrukcje w „Collegium Nobilium”, w Warszawie, w 2023 r.
W ogóle grał i śpiewał w 6 premierach teatralnych przed uzyskaniem dyplomu, tj. tytułu zawodowego magistra sztuki aktorskiej w 2024 r.
W drodze do sukcesu aktorskiego wsparli Laureata – fundamentalnie: Dyrektor Teatru w Kaliszu p. Bartosz Zaczykiewicz, artystycznie: reżyserka spektaklu p. Katarzyna Hora, a także partnersko, w spektaklu i na próbach: Patrick, czyli Filip Kempiński.
Jerzy Kosiewicz
Wiceprzewodniczący Sekcji Krytyków Teatralnych ZASP
Premiera Triku Patricka odbyła się 13 kwietnia 2024, spektakl zaś obejrzałem w Kaliszu 16 listopada 2024 r.
Laudacja została wygłoszona 3 lutego 2025 r.