fot. Magda Hueckel

Terminy najbliższych monodramów Agnieszki Przepiórskiej

„Simona K. Wołająca na puszczy”
30.01. 2024, MIK ul. Elektoralna

„Ginczanka”
20.02.2024, MIK, ul. Elektoralna

„W maju się nie umiera. Historia Barbary Sadowskiej" 
24.11.2023, Słupsk, Festiwal Scena Wolności
15.12.2023, Kraków, Międzynarodowy Festiwal Teatralny Boska Komedia 
23.03.2024, MIK, ul. Elektoralna 

„Nazywam się Anna Walentynowicz”
13.12.2023, MIK ul. Elektoralna

***

Nazywam się Anna Walentynowicz
„Podobno zapamiętujemy tylko dobre rzeczy. Ile było tych dobrych dni? Kiedy się chciało żyć, kiedy się człowiek uśmiechał. Kiedy mu coś wychodziło, kiedy wszystko się układało?” – pyta bohaterka grana przez Agnieszkę Przepiórską.

„Nazywam się Anna Walentynowicz” to opowieść o robotnicy Stoczni Gdańskiej, współzałożycielce Wolnych Związków Zawodowych, która uczestniczyła w najważniejszych wydarzeniach w powojennej Polsce. Urodziła się w małej, ukraińskiej wiosce. Z powodu biedy w wieku 12 lat musiała iść na służbę do pobliskiego majątku. W 1950 roku związała swoje życie ze Stocznią Gdańską, najpierw jako spawaczka, potem suwnicowa. Poznała Lecha Wałęsę, Edwarda Gierka, Jana Pawła II i George’a Busha. Była więziona, zwalniana i inwigilowana. Dla wielu stał się legendą, bohaterką sierpnia ’80, inicjatorką Solidarności. Magazyn „Time” nazwał ją „matką polskiej niepodległości” i nadał tytuł Kobiety Roku 1980. Mówiono o niej „niezłomna”, „uparta” i „ambitna”. Podziwiano ją i piętnowano. Przez całe życie zmagała się z osamotnieniem, skrywając przed światem wiele tajemnic. Dlaczego zataiła prawdziwą metrykę i zmieniła wyznanie? Co przeżyła w czasie wojny? Z czym się musiała mierzyć jako samotna matka w komunistycznych realiach? Kogo kochała? Komu ufała? O czym marzyła? I wreszcie – jaki był najszczęśliwszy dzień w jej życiu?

Spektakl powstał na podstawie książki „Walentynowicz. Anna szuka raju” autorstwa Doroty Karaś i Marka Sterlingowa (wyd. Znak, Kraków 2020)

Prapremiera spektaklu odbyła się 14 sierpnia 2022 roku w Stoczni Gdańskiej, w rocznicę wybuchu strajków sierpniowych (spektakl nosił wówczas tytuł „Anna”). Produkcją zajęła się Fundacja Nowa Strefa Kultury. Partnerem wydarzenia było Europejskie Centrum Solidarności.

W spektaklu wykorzystywane są archiwa ze zbiorów Europejskiego Centrum Solidarności.

Występują: Agnieszka Przepiórska, Anna Gryszkówna
Reżyseria: Anna Gryszkówna
Scenariusz: Piotr Rowicki
Reżyseria światła: Mateusz Gierc
Muzyka: Piotr Kaliński
Kostiumy: Maja Witkowska
Scenografia: Maja Witkowska, Anna Kądziela-Grubman, Michał Grubman
Reżyseria materiałów filmowych: Michał Grubman
Multimedia/ produkcja filmów: Lemoniada Studio
Operator kamery: Aleksander Trafas
Inspicjentka: Katarzyna Białooka
Produkcja: Teatr Łaźnia Nowa, Dom Spotkań z Historią

***

W maju się nie umiera
Bardzo lubię maj. Najpiękniejszy miesiąc. Wszystko kwitnie, rośnie, pulsuje, budzi się (...) Aż nie chce się wierzyć, że w maju jest śmierć.

Barbara Sadowska. Matka cierpiąca. Działaczka społeczna. Poetka. Kolorowy ptak. Kobieta walcząca z systemem i narzuconymi normami społecznymi. Matka, w której mieszkaniu nie było stołu. Matka zamordowanego przez funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej Grzegorza Przemyka.

Milicjanci zeznali, że krzyczał. Nieprawda. On nigdy nie krzyczał. Bo ja nigdy nie krzyczałam, nie umiałam. U nas się nie krzyczało w domu.

Barbara Sadowska urodziła się w 1940 roku w Paryżu. Po wojnie przyjechała do Polski i zamieszkała w Sopocie. Następnie przeniosła się do Warszawy. Skończyła Państwowe Liceum Sztuk Plastycznych, a w 1957 debiutowała jako poetka opublikowanym w tygodniku „Nowa Kultura” wierszem Matka. Sześć lat później wyszła za mąż za Leopolda Przemyka. W maju 1964 urodziła syna, Grzegorza. Na początku lat siedemdziesiątych Barbara zaczęła działać w opozycji antykomunistycznej. Z tego powodu została kilkakrotnie aresztowana przez Służbę Bezpieczeństwa, a wiosną 1983 roku milicjanci pobili ją w komitecie pomocy internowanym, który mieścił się przy kościele św. Marcina w Warszawie. Niedługo później Grzegorz świętując z przyjaciółmi zdaną maturę, został zatrzymany przez milicję i brutalnie pobity przez funkcjonariuszy z komisariatu przy ul. Jezuickiej. W wyniku ciężkich urazów jamy brzusznej zmarł w szpitalu – 3 dni przed dziewiętnastymi urodzinami.
Obudźcie się. Wstańcie. Mi pękło serce, dlatego jeszcze trochę poleżę.

Tytułowy maj, ulubiony miesiąc Barbary Sadowskiej, stał się miesiącem narodzin i śmierci jej syna. Właśnie w tym czasie obserwujemy matkę portretowaną przez Agnieszkę Przepiórską. Przygotowuje się do pogrzebu ukochanego dziecka. Targają nią emocje i wspomnienia. To nie tylko opowieść o śmierci, żałobie i pożegnaniu, to też historia życia Sadowskiej przywracająca jej podmiotowość. Zdaniem aktorki, niezwykle ważnym aspektem tej opowieści jest jej postawa po śmierci syna, gdy nieugięta staje do walki z całym sądowym mechanizmem (nie)sprawiedliwości.

A teraz? Gdzie jest wasza odwaga? No, spójrzcie mi w oczy! Żaden adwokat, żaden prokurator was przede mną nie obroni.

Agnieszka Przepiórska o swojej pracy mówi: „Teatr to dla mnie opowieść. Dzielenie się historią, wymiana emocji i energii. Często lot w kosmos, rzadko przykry obowiązek”. Aktorka tworzy od 10 lat teatr biograficzny. Zaczęła od opowieści o emancypacji wdowy smoleńskiej, poprzez autobiograficzną opowieść o dorastaniu bez ojca i historii byłej korespondentki wojennej. Trzy ostatnie monodramy poświęciła historiom polskiej poetki żydowskiego pochodzenia Zuzanny Ginczanki, naukowczyni i popularyzatorki nauki Simony Kossak oraz działaczki społecznej i opozycjonistki PRL, Anny Walentynowicz.

Autorem tekstów do wszystkich biograficznych monodramów w repertuarze Agnieszki Przepiórskiej jest Piotr Rowicki. Przepiórska na stałe współpracuje również z Anną Gryszkówną, aktorką Teatru Narodowego i reżyserką, która odpowiada za poprzednie trzy monodramy oraz najnowszy, o Barbarze Sadowskiej.

Agnieszka Przepiórska jest laureatką wielu nagród teatralnych, w tym najważniejszej Nagrody im. Aleksandra Zelwerowicza, przyznawanej od niemal 40 lat przez miesięcznik „Teatr”. Aktorkę wskazało 7 recenzentów. W uzasadnieniu plebiscytu „Najlepszy/ Najlepsza” można przeczytać: „za rolę Barbary Sadowskiej w spektaklu W maju się nie umiera. Historia Barbary Sadowskiej Piotra Rowickiego w reżyserii Anny Gryszkówny wyprodukowanym przez Dom Spotkań z Historią w Warszawie oraz w uznaniu za wkład w rozwój monodramu biograficznego”

Występuje: Agnieszka Przepiórska
Tekst: Piotr Rowicki
Reżyseria: Anna Gryszkówna
Scenografia, kostium: Alicja Patyniak-Rogozińska
Muzyka: Michał Lamza
Reżyseria światła, video: Michał Głaszczka
Konsultacja merytoryczna: Cezary Łazarewicz
Produkcja: Agata Kucharska
Specjalne podziękowania dla Elżbiety Ficowskiej
Spektakl wyprodukowany przez warszawski Dom Spotkań z Historią.

Agnieszka Przepiórska (ur. 1979) – aktorka Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie. Absolwentka Wydziału Aktorskiego w Państwowej Wyższej Szkole Sztuki Teatralnej i Filmowej w Sankt Petersburgu. Zadebiutowała w 2005 roku w Teatrze im. Jerzego Szaniawskiego w Wałbrzychu.

Przepiórska jest doktorą a także adiunktką krakowskiej Akademii Sztuk Teatralnych. Tematem jej przewodu doktorskiego były monodramy i biografie (tytuł pracy: „Monodramy Biografie. Analiza własnej drogi twórczej przy realizacji spektakli: „Tato nie wraca”, „Ginczanka. Przepis na prostotę życia” i „Simona K. Wołająca na puszczy.””).

Jako aktorka niezależna, zajmie się Teatrem Biografii. Działa przy Domu Spotkań z Historią w Warszawie. Stworzyła swój indywidualny i unikalny teatralny język.
Przygotowała osiem monodramów, cztery ostatnie we współpracy z Anną Gryszkówną i Piotrem Rowickim.

Monodramy:
- Tato nie wraca
- Kocham Bałtyk
- I będą święta
- Simona K. Wołająca na puszczy
- Ginczanka. Przepis na prostotę życia.
- W maju się nie umiera. Historia Barbary Sadowskiej
- Nazywam się Anna Walentynowicz

Agnieszka Przepiórska jest laureatką wielu nagród teatralnych, w tym najważniejszej Nagrody im. Aleksandra Zelwerowicza, przyznawanej od niemal 40 lat przez miesięcznik „Teatr”. Aktorkę wskazało 7 recenzentów. W uzasadnieniu plebiscytu „Najlepszy/ Najlepsza” można przeczytać: „za rolę Barbary Sadowskiej w spektaklu W maju się nie umiera. Historia Barbary Sadowskiej Piotra Rowickiego w reżyserii Anny Gryszkówny wyprodukowanym przez Dom Spotkań z Historią w Warszawie oraz w uznaniu za wkład w rozwój monodramu biograficznego”

Aktorka występuje również w filmach i serialach. Ostatnio w „Pati", spin-offie popularnego serialu „Skazana” jako matka głównej bohaterki, czy w „Imago" Olgi Chajdas, nagrodzonym podczas ostatniego Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni.