W ramach programu "Ballady i romanse" dofinansowanie uzyskały 152 zadania: 108 w trybie konkursowym na łączną kwotę 3 mln 400 tys. zł oraz 44 w trybie odwoławczym na kwotę 764 tys. zł. W sumie rozdysponowano 4 mln 164 tys. zł - podała na sejmowej Komisji Kultury wiceminister kultury Wanda Zwinogrodzka.

W piątek na sejmowej Komisji Kultury i Środków Przekazu podsekretarz stanu w MKiDN Wanda Zwinogrodzka prezentowała informację na temat realizacji programów związanych z obchodami roku Romantyzmu Polskiego, Józefa Mackiewicza, Marii Grzegorzewskiej, Wandy Rutkiewicz oraz Józefa Wybickiego.

Przypomniała, że "Rok Romantyzmu Polskiego został ustanowiony w związku z przypadającą w bieżącym roku 200. rocznicą wydania "Ballad i romansów" w pierwszym tomie "Poezyj" Adama Mickiewicza. "Data ta jest przyjmowana, jako symboliczny początek epoki romantyzmu w Polsce, epoki, w której tak naprawdę zostały położone podwaliny nowożytnej świadomości polskiej przez liczne grono artystów, myślicieli, działaczy politycznych - poza Mickiewiczem byli to Juliusz Słowacki, Zygmunt Krasiński, Cyprian Kamil Norwid, Fryderyk Chopin, Stanisław Moniuszko, Piotr Michałowski, Jan Matejko czy Maurycy Mochnacki" - mówiła wiceminister.

Przekazała, że Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego powołał na 2022 r. specjalny program "Ballady i romanse", którego celem jest przypomnienie znaczenia pierwszego wydania "Ballad i romansów" poprzez współczesne działania artystyczne inspirowane tą publikacją oraz ukazanie jej wpływu na rozwój idei romantycznej w Polsce i w Europie.

"Realizacja programu ma przypomnieć moment narodzin tej bardzo ważnej dla Polski idei romantycznej oraz wzbudzić powszechną świadomość oddziaływania tradycji na współczesną twórczość. W programie złożono 374 wnioski. Dofinansowanie uzyskały łącznie 152 zadania: w tym aż 108 w trybie konkursowym na łączną kwotę 3 mln 400 tys. zł oraz 44 w trybie odwoławczym na łączną kwotę 764 tys. zł" - powiedziała Zwingrodzka.

Wskazała, że "wśród beneficjentów znalazły się 74 samorządowe instytucje kultury, wśród których największą liczbę stanowią biblioteki, teatry, domy i ośrodki kultury". "Nie zabrakło również propozycji muzeów i filharmonii. Dużą grupą beneficjentów okazały się też organizacje pozarządowe, gdzie wsparcie otrzymało 36 fundacji i 31 stowarzyszeń. Dofinansowanie otrzymały też podmioty prowadzące działalność gospodarczą, a także szkoły i uczelnie artystyczne" - dodała.

Wiceszefowa MKiDN podała, że "zwycięskie projekty dotyczą w głównej mierze realizacji zadań artystycznych, edukacyjnych i wydawniczych z zakresu programu oraz działań multimedialnych". "Beneficjenci realizują zadania z zakresu teatru, literatury, muzyki, tańca, sztuk wizualnych i innych. Przy czym warto zauważyć, że w programie pojawiło się wiele propozycji projektów interdyscyplinarnych, które łączą wskazane wyżej obszary oraz różne dziedziny sztuki" - mówiła Zwinogrodzka.

Przekazała, że "dominująca część projektów będzie realizowana do końca bieżącego roku, a tym samym raporty z realizacji zadań wraz z efektami w postaci fotografii, filmów dokumentujących zadania czy nagrań audio, będą przekazywane do MKiDN w styczniu 2023 r.".

Jak mówiła, dotychczas przedłożonych zostało 9 raportów z realizacji następujących zadań: "Lirycznie i romantycznie w Cieszynie" realizowany przez Bibliotekę Miejską w Cieszynie; "Ballady i romanse – więzienny artbook na 200–lecie I wydania zbioru" realizowany przez Fundację Dom Kultury; "Pani Twardowska – ballada animowana" realizowany przez Muzeum Kinematografii w Łodzi; "Noce ballad i romansów" realizowany przez Stowarzyszenie Smolna; "Romantyczność. Muzyka i poezja" realizowany przez Miejski Dom Kultury w Mikołowie; "Romantycznie w sercu miasta" realizowany przez Koszalińską Bibliotekę Publiczną im. Joachima Lelewela; "Cztery Ballady Adama" realizowany przez Związek Artystów Scen Polskich ZASP – Stowarzyszenie; "Kim była Świtezianka?" realizowany przez Muzeum Archeologiczne w Biskupinie; "Konkurs plastyczny na ilustrację do Ballad i romansów Adama Mickiewicza - I edycja" realizowany przez Fundację Imperio.

"W efekcie tych zrealizowanych 9 projektów, odbyło łącznie 57 wydarzeń kulturalnych, w tym 13 premierowych przedsięwzięć, w ramach których wzięło udział: 143 twórców, realizatorów, pedagogów i innych osób zaangażowanych w realizację, a także 5 twórców z zagranicy. W wydarzeniach tych wzięło udział 3 tys. 123 widzów uczestniczących na żywo oraz prawie 2 tys. widzów uczestniczących poprzez różnego rodzaju media: internet, radio, telewizję" - powiedziała podsekretarz stanu w MKiDN.

Zwinogrodzka poinformowała, że "w ramach wydarzeń kulturalnych zrealizowano 2 tys. 286 godzin warsztatów, kursów oraz wykładów". "Ukazały się różnego rodzaju publikacje: audio, audio-wideo, audiobooki, publikacje drukowane i towarzyszące w łącznej liczbie 302 egzemplarzy. W przypadku publikacji elektronicznych liczba odbiorców wyniosła 8 tys. 502 osób" - dodała.

Zaznaczyła, że "zgodnie z regulaminem programu, instytucje państwowe i współprowadzone przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego były wyłączone z możliwości aplikowania w programie". "Filozofią tego programu było jak najszersze upowszechnienie tej problematyki romantyzmu, również w małych ośrodkach, stąd między innymi taka konstrukcja tego programu, żeby jak najwięcej mniejszych podmiotów z małych ośrodków miało możliwość skorzystać z tego wsparcia finansowego" - wyjaśniła.

Spośród niemal 100 propozycji instytucji państwowych i współprowadzonych przez ministra kultury i dziedzictwa narodowego poświęconych szeroko pojętej tematyce romantyzmu polskiego, wymieniła projekty bezpośrednio związane z "Balladami i romansami": spektakl "Ballady i romanse" realizowany przez Teatr Wierszalin; projekt Narodowego Instytutu Muzyki i Tańca "Ballady i romanse w międzynarodowej podróży"; spektakl "Romantyczność" realizowany przez niezależną białoruską grupę teatralną "Kupałowcy" w ramach rezydencji grupy w Teatrze Polskim im. Arnolda Szyfmana w Warszawie; spektakl muzyczny Teatru Dzieci Zagłębia im. Jana Dormana w Będzinie pt. "Ballady i romanse".

Zwróciła też uwagę na dwa wydarzenia dedykowane obchodom Roku Romantyzmu Polskiego: XVIII Międzynarodowy Festiwal Muzyczny "Chopin i jego Europa" organizowany przez Narodowy Instytut Fryderyka Chopina, który miał miejsce w sierpniu br. oraz koncert w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej pt. "Powiało na mnie morze snów… Pieśni zadumy i nostalgii na sopran, mezzosopran, baryton, chór i orkiestrę" – tryptyk Krzysztofa Pendereckiego do tekstów wybitnych polskich poetów: Cypriana Kamila Norwida, poetów Młodej Polski, skamandrytów i Zbigniewa Herberta. Wydarzenie zaplanowane jest na 23 listopada w Teatrze Wielkim – Opery Narodowej.

Z okazji Roku Romantyzmu Polskiego powstała także specjalna okolicznościowa strona www.romantyzm2022.pl, która ma za zadanie m.in. rejestrowanie i koordynację przedsięwzięć związanych z obchodami Roku Romantyzmu Polskiego.

Zwinogrodzka zapytana przez posłankę PiS Joannę Lichocką, o to jakie inicjatywy MKiDN zaplanowało w kulturze masowej i popularnej w związku z Rokiem Romantyzmu Polskiego, odpowiedziała: "Ministerstwo nie jest producentem żadnych wydarzeń. Nie może nim być z mocy prawa, dlatego my sami takich działań oczywiście nie podejmujemy. Są one podejmowane w ramach programu +Ballady i romanse+, dlatego powiedziałam, że on był regulaminowo zaprojektowany w taki sposób, żeby szeroko rozchodził się po całym kraju - małych instytucjach, ośrodkach, stowarzyszeniach, które w takich konkursach, gdzie startują wielkie wydarzenia, zwykle przegrywają, po prostu nie mają szans. Dlatego wyłączyliśmy te wielkie instytucje z tego programu na rzecz właśnie takiego pospolitego ruszenia w kulturze w tej sprawie, natomiast poza tym cała akcja promocyjna, również do pewnego stopnia była obecna w mediach".

Dodała, że instytucje prowadzone i współprowadzone przez MKiDN to nie są instytucje popkulturowe, to instytucje kultury wysokiej i taki też charakter miały organizowane przez nie wydarzenia.

Dyrektor Departamentu Narodowych Instytucji Kultury Agnieszka Komar-Morawska doprecyzowała, że "Ballady i romanse" to był program, w którym "instytucje upowszechnieniowe przede wszystkim bądź mające na celu upowszechnianie, myślę tutaj o artystycznych instytucjach, mogły ubiegać się o granty o wartości od 10 do 80 tys. zł". "To nie są wysokobudżetowe wydarzenia, ale ten charakter prosty i powszechny był i jest siłą tego programu" - zaznaczyła.

Wskazała, że "to, co jest najcenniejsze to przypomnienie tych korzeni polskiej współczesnej kultury, mentalności, umysłowości, które niewątpliwie wraz z początkiem romantyzmu uzyskały swój szczególny charakter".

Poseł KO Krzysztof Piątkowski spytał o koszt wszystkich wydarzeń związanych z Rokiem Romantyzmu Polskiego, które sfinansowało MKiDN. Zwinogrodzka poinformowała, że łączna kwota rozdysponowana w ramach programu "Ballady i romanse" wyniosła 4 mln 164 tys. zł.

"Nie dysponuję informacją, bo nie mamy w ten sposób zagregowanych danych, jeśli chodzi o łączy koszt tych wydarzeń, które zostały zrealizowane przez instytucje prowadzone bądź współprowadzone przez ministra kultury w ramach ich dotacji podmiotowej bądź naszych dotacji celowych" - dodała.

Rok 2022 został ustanowiony przez Sejm również rokiem Marii Grzegorzewskiej, Wandy Rutkiewicz, Józefa Mackiewicza i Józefa Wybickiego.

Wiceminister kultury powiedziała, że przykładami przedsięwzięć zorganizowanych w ramach obchodów Roku Marii Grzegorzewskiej są m.in. inicjatywy Instytutu Północnego im. Wojciecha Kętrzyńskiego: wystawa pt. "Maria Grzegorzewska – nauczycielka, badaczka, prekursorka pedagogiki specjalnej w Polsce" oraz seminarium poświęcone jej działalności i spuściźnie. Szkoły artystyczne zorganizowały prawie 30 inicjatyw szerzących wiedzę o Patronce wśród młodzieży.

Wśród inicjatyw zaplanowanych w ramach obchodów Roku Wandy Rutkiewicz Zwinogrodzka przytoczyła m.in. dofinansowany przez Polski Instytut Sztuki Filmowej projekt filmu fabularnego pt. "Szambala. Tajemnica Wandy Rutkiewicz", którego producentem jest Wytwórnia Filmów Dokumentalnych i Fabularnych, a autorem scenariusza Marzena Podgórska. PISF dofinansował również film dokumentalny "Ostatnia wyprawa" w reż. Elizy Kubarskiej (premierę zaplanowano na połowę 2023 r.). Szkoły artystyczne przygotowały prawie 40 inicjatyw promujących postać Rutkiewicz wśród młodzieży.

W ramach obchodów Roku Józefa Mackiewicza zorganizowano szereg projektów, m.in. Instytut Książki, we współpracy z Programem Pierwszym Polskiego Radia, przygotował specjalne audycje poświęcone życiu i twórczości pisarza oraz z Programem Drugim Polskiego Radia realizuje całoroczny cykl audycji "Zawsze w kontrze", w których przybliżana jest biografia Mackiewicza oraz prezentowana jego proza. Ponadto IK w ramach wydawanego co roku anglojęzycznego katalogu "New Books From Poland" poświęcił osobną przestrzeń na prezentację dzieł Mackiewicza. Instytut Literatury finansuje tłumaczenia wybranych dzieł Mackiewicza oraz monografię "Ptasznik z Wilna: o Józefie Mackiewiczu" Włodzimierza Boleckiego na język rumuński, na Litwie prowadzone są rozmowy w lokalnym środowisku badaczy literatury i tłumaczy ws. popularyzacji dzieł Mackiewicza. Szkoły artystyczne przygotowały prawie 30 inicjatyw szerzących wiedzę o patronie.

Z okazji obchodów Roku Józefa Wybickiego zaplanowano 38 inicjatyw. Muzeum Narodowe w Gdańsku przygotowało całoroczny program zawierający m.in. wystawy poświęcone patronowi, konkursy, pikniki historyczne, debaty i koncerty rocznicowe. Szkoły artystyczne przygotowały 65 inicjatyw dla młodzieży.

Zwinogrodzka dodała, że "w tej chwili jest planowane tournee Filharmonii Krakowskiej we Włoszech, którego wątkiem ma być także popularyzacja postaci Wybickiego".