Instytut Teatralny zaprasza do zapoznania się z raportem z badań „Pracując w teatrze”, które zostało zrealizowane w ramach projektu „Scena Polska 2024”. Jego celem jest lepsze zrozumienie sytuacji zawodowej wszystkich pracownic i pracowników teatru w Polsce w okresie po pandemii COVID-19. Badanie zrealizowane zostało na zlecenie Instytutu Teatralnego przez grupę doświadczonych badaczy związanych z Uniwersytetem SWPS. Pracami kierowali prof. Dorota Ilczuk, Anna Karpińska i dr hab. Piotr Majewski.
fot. graf. Mikołaj Ławnicki, Emilia Śpiewak
▶ Kliknij tutaj, aby przeczytać raport z badań „Scena Polska 2024: Pracując w teatrze”.
Raport pogłębia ogólnopolską socjoekonomiczną analizę sytuacji środowiska artystycznego i twórczego „Policzone i Policzeni 2024”. Skupia się jednak na specyfice pracy w teatrze; przygląda się osobom wykonującym prace twórcze: aktorom, reżyserom, dramaturgom i scenografom, ale nie koncentruje się wyłącznie na artystach. Aby uzyskać pełny obraz badania bierze pod lupę całą teatralną społeczność – także zespoły administracyjne i techniczne.
W badaniu ilościowym analizie poddano 721 ankiet (z 1600 otrzymanych), które zostały rozesłane przez zespół badawczy do ponad 150 podmiotów związanych z sektorem teatralnym na przełomie października i listopada 2024 roku. W badaniu jakościowym przeprowadzono 32 indywidualne wywiady oraz 4 wywiady grupowe, w których udział wzięły łącznie 24 osoby.
„To ogromny sukces, że uzyskaliśmy tak liczne odpowiedzi, co świadczy nie tylko o znaczeniu poruszanych przez nas tematów, ale także o dużym zaufaniu, jakim darzy nas środowisko teatralne” – podkreśla współautorka raportu, Anna Karpińska z Uniwersytetu SWPS. – „Jest to już nasze kolejne badanie tego środowiska, co pozwala nam dostrzegać zmiany zachodzące w branży”.
Dla autorów badania niezwykle ważna była analiza wpływu pandemii (i wynikającego z niej zamrożenia gospodarki) na pracowników teatru. Publikacja przynosi odpowiedzi na następujące pytania: jak pandemia zmieniła charakter i formułę działalności i zatrudnienia artystów i innych pracowników teatrów? Jaką lekcję zawodową dla siebie i swojego teatralnego otoczenia wynieśli z okresu pandemicznego? Na ile powszechne stały się nowe formy działalności artystów sztuk performatywnych w sieci? Czy artyści zdecydowali się na zmianę formuły prawnej zatrudnienia? Co zmieniło się w samych teatrach?
„Scena Polska 2024: Pracując w teatrze” porusza także tematy mobbingu i nadużyć w pracy teatralnej, wypalenia zawodowego, sztucznej inteligencji, zarobków, a także ustawy o teatrze.
Prof. dr hab. Dorota Ilczuk z Uniwersytetu SWPS, która współkierowała badaniami „Pracując w teatrze”, wskazała, że najciekawsza dla niej była analiza wszystkich pracownic i pracowników teatru, w podziale na zespoły artystyczny, administracyjny oraz techniczny.
„Wskazywanie podobieństw i różnic, ale też wzajemnych relacji pomiędzy zespołami pozwoliło na pokazanie sytuacji tych osób, które są niewidzialne na scenie, a niezbędne w procesach produkcji teatralnej. Z punktu widzenia ekonomicznego mój niepokój budzą czynniki hamujące rozwój teatrów, a nawet zmierzające do tzw. pułapki średniego wzrostu, takie jak nadmiernie hierarchiczna struktura organizacyjna, budzący zastrzeżenia system i poziom wynagrodzeń, spłaszczenie płac” – oceniła badaczka.
Anna Karpińska dodaje, że jednym z kluczowych analizowanych przez zespół wskaźników były przychody zespołów artystycznych. „Liczby pokazują, że choć sytuacja finansowa artystów teatru uległa poprawie po kryzysie pandemicznym, to nadal istnieje potrzeba działań na rzecz stabilizacji warunków pracy w tej branży”.
Z perspektywy Instytutu Teatralnego publikacja tego raportu jest kolejną – po serii badań dotyczących życia teatralnego w czasie pandemii – okazją do zainicjowania środowiskowej dyskusji o kształcie i priorytetach środowiska teatralnego.
„Zespół pod kierownictwem profesor Doroty Ilczuk przeprowadził badania ilościowe i jakościowe, dzięki czemu otrzymujemy nie tylko solidną porcję danych statystycznych, lecz także przejmujące analizy oparte na wypowiedziach pojedynczych osób” – mówi Justyna Czarnota-Misztal, dyrektorka Instytutu. – „Myślę, że to obecnie lektura absolutnie obowiązkowa dla wszystkich osób związanych z życiem teatralnym. Marzyłabym, by okazała się impulsem do zmian. Chciałabym, byśmy na poważnie zaczęli poprawiać warunki pracy w instytucjach teatralnych – nie tylko na poziomie systemowym, ale też, a może przede wszystkim, w zwykłym życiu, podczas rutynowych działań, w naszych codziennych zawodowych spotkaniach”.
17 kwietnia o godz. 18.00 w Instytucie Teatralnym odbędzie się prezentacja raportu „Scena Polska 2024: Pracując w teatrze” oraz dyskusja z zaproszonymi Gośćmi i Publicznością. Wstęp bezpłatny, obowiązuje rezerwacja miejsc pod adresem bilety@instytut-teatralny.pl. Szczegóły wkrótce.
Raport z badania dostępny jest także z aktywnym spisem treści (klik) oraz w formie pdf do pobrania (klik).
Scena Polska 2024: Pracując w teatrze
kierownictwo: Prof. Dorota Ilczuk
koordynacja: Anna Karpińska
badania ilościowe: Monika Makuch (analiza statystyczna), Anna Karpińska, Maciej Kozieł
zleceniodawca: Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego
badania jakościowe: Dr hab. Piotr Majewski, Monika Mazurek, Karol Wittels, Anna Szczeblewska
eksperci: dr Paweł Płoski, Alicja Przerazińska
recenzent: Dr hab. Michał Rauszer
redakcja i korekta: Ewa Gruszka-Dobrzyńska
grafika: Mikołaj Ławnicki (okładka), Emilia Śpiewak
Wydawnictwo Instytutu Teatralnego im. Zbigniewa Raszewskiego
ISBN 978-83-67682-65-7
