Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie zaprasza na trzydniową konferencję naukową poświęconą jednej z kluczowych artystek awangardowych Marii Jaremie. Konferencji towarzyszy prezentacja dzieł Jaremianki oraz prac artystek zainspirowanych jej twórczością.
W Muzeum nad Wisłą zobaczymy kilkanaście dzieł Marii Jaremy, a także pracę Sary Crowner inspirowaną kurtyną projektu Jaremianki oraz interwencję rzeźbiarsko-sceniczną Zuzy Golińskiej, która nawiązuje do niezrealizowanego projektu scenografii do baletu Piotra Perkowskiego Swantewit z 1947 roku. Aktorki Marta Malikowska i Sandra Korzeniak odczytają teksty Jaremy. Zobaczymy także performatywne działanie wokół publikacji „Pavilionesque”, artystycznego magazynu założonego przez Paulinę Ołowską, w którym opracowuje niepublikowane wcześniej materiały archiwalne związane z teatrem, performansem i marionetkarstwem.
Przez trzy dni publiczność Muzeum będzie miała okazję wysłuchać wystąpień i dyskusji międzynarodowego grona historyczek sztuki, kulturoznawczyń, badaczek literatury i kuratorek, które zaprezentują interdyscyplinarne spojrzenie na twórczość Marii Jaremy.
Maria Jarema (1908–1958) była malarką, rzeźbiarką, komentatorką sztuki, aktywistką, współzałożycielką Grupy Krakowskiej i Teatru Cricot, autorką scenografii teatralnych, kostiumów, kukiełek, lalek, projektów pomników, autorką okładek książkowych i aktorką. To jedna z najważniejszych artystek polskich XX wieku, świadoma uczestniczka europejskiej awangardy i czołowa reprezentantka polskiego środowiska lewicowego. Wspierała inicjatywy robotnicze lat 30. i konsekwentnie angażowała się w działania ruchu antyfaszystowskiego. Była jedną z pionierek postępu emancypacyjnego. Działania artystyczne Jaremy przez lata pozostawały na uboczu zainteresowania historyków sztuki i nie były oczywistym źródłem inspiracji dla kolejnych pokoleń artystów. Status dorobku Jaremianki domaga się ponownej dyskusji. Prowokuje też pytania o to, jak przywracać do sfery publicznej dorobek lewicowych artystek z Europy Wschodniej, które walczyły nie tylko o autonomię sztuki, ale też jej społeczne zaangażowanie.
Podczas konferencji Psychociała, nie figury przyjrzymy się pionierskiej działalności Marii Jaremy z perspektywy koncepcji historii potencjalnych – odchodzenia od wielkich, mocnych narracji o „całych” społecznościach i „generalnych” tendencjach estetycznych. Jest to sposobność, by dostrzec w archiwach obiekty o niejednoznacznym statusie, niepasujące do kanonów, by badać zjawiska niepozorne, śledzić długofalowe wpływy i odtwarzać możliwe relacje. Zapytamy więc nie tylko o to, jak praktyki artystyczne Jaremianki lokują się w wizualnym kanonie awangardy, ale też sprawdzimy, co może się wydarzyć, gdy uznamy jej sztukę za przewodniczkę po nieco innej opowieści o awangardzie i emancypacji.
Z tych względów niezbędna jest refleksja nad aktywizmem Jaremianki i stale podnoszonymi przez nią postulatami politycznymi. Namysłu domaga się też jej działalność społeczna: troska o wolność psychocielesną, seksualną, prawną i ekonomiczną kobiet; wyczulenie na sprawy osób wykluczonych, czynny sprzeciw wobec cenzury i presji wizualnych kodów socrealizmu. Sztuka Jaremy, choć najczęściej nie przedstawia tych postaw wprost, pośrednio świadczy o skali zaangażowania artystki – jej prace rejestrują afektywne spięcia i powiązania niejednorodnej wspólnoty, prowokują odbiorcę do zajęcia pozycji. Nie są metaforami, ilustracjami czy komentarzem. Nie ukazują abstrakcyjnych figur, ale konkretnie zorientowane gesty. Prowokują do działania.
Idąc za tropem Jaremianki-przewodniczki spróbujemy spojrzeć na sztukę regionu Europy Wschodniej tak, jak gdyby nie doszło do wyparcia ideałów i praktyk przedwojennej i tuż powojennej lewicy. Czy patrząc na działalność Marii Jaremy i Grupy Krakowskiej możemy wyobrazić sobie przyszłość Polski zaangażowanej, niefaszystowskiej, nienacjonalistycznej?
Kuratorkami wydarzenia są Agnieszka Dauksza i Natalia Sielewicz.
Maria Jarema
oraz artystki biorące udział w wydarzeniu:
Sarah Crowner, Zuza Golińska, Sandra Korzeniak, Marta Malikowska, „Pavilionesque”
W konferencji udział biorą:
Jana Baumann, Susan Best, Andrij Bojarov, Éric de Chassey, Agnieszka Dauksza, Barbara Ilkosz, Dorota Jarecka, Dana Kavelina, Joanna Kordjak, Iwona Kurz, Natalia Malek, Joanna Mytkowska, Luiza Nader, „Pavilionesque”, Agata Pyzik, Natalia Sielewicz, Magda Szcześniak, Tomasz Szerszeń, Matylda Taszycka, Klara Kemp-Welch, Iris Müller-Westermann, Julia Bryan-Wilson, Hanna Wróblewska
Konferencja odbędzie się w języku polskim i angielskim z zapewnieniem tłumaczenia symultanicznego na oba języki.
Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie jest instytucją kultury miasta stołecznego Warszawy.
Mecenas Muzeum i Kolekcji: EY