Sprawa, która obnażyła brutalność systemu patriarchalnego wybrzmi ponownie w interpretacji zespołu aktorskiego TR Warszawa. „Proces Pelicot” cenionego na świecie reżysera Milo Raua i Servane Dècle będzie można zobaczyć w Warszawie 5 listopada.
fot. mat. teatru
Ta sprawa wstrząsnęła całą Francją. W małym miasteczku Mazan na południu kraju „zwykli mężczyźni” (jak nazwała ich francuska prasa) – w różnym wieku, z różnych środowisk, pełniący różne role społeczne, także mężowie i ojcowie, a nawet przedstawiciele zawodów pożytku publicznego – dokonywali wielokrotnych gwałtów na nieprzytomnej kobiecie.
Tą kobietą była Gisèle Pelicot,która zdecydowała się upublicznić proces sądowy toczący się w jej sprawie. Zadeklarowała jasno, że „wstyd musi zmienić stronę” i że chce, aby “całe społeczeństwo było tego świadkiem”. Ten bezprecedensowy akt sprawił, że stała się symbolem walki o położenie kresu przemocy wobec kobiet. Za swą determinację w obnażaniu tego, co sama określiła jako “macho-patriarchalne społeczeństwo, które bagatelizuje gwałt”, została uhonorowana najwyższym francuskim odznaczeniem cywilnym – Legią Honorową.
Toczący się publicznie proces zainspirował reżysera Milo Raua i dramaturżkę oraz aktywistę Servane Dècle do zainscenizowania performatywnego czytania materiałów postępowania sądowego. Scenariusz daje dostęp do zeznań Gisèle i oskarżonych mężczyzn, pozwala poznać ich motywację, linię obrony, pochodzenie, uwarunkowania społeczne i psychologiczne. Publiczność uczestnicząca w czytaniu może poczuć się jak na sali sądowej. Rau i Dècle podczas pracy pozostawali w kontakcie z prawnikami rodziny Pelicot, sądem, psychologami_psycholożkami, świadkami_świadkiniami i organizacjami feministycznymi. Dzięki temu „Proces Pelicot” w pogłębiony sposób ukazuje mechanizmy opresji i przemocy, na których wspiera się system patriarchalny.
Milo Rau – obecnie dyrektor festiwalu Wiener Festwochen – jest znany z teatralnych interpretacji rozpraw sądowych, w tym m.in. moskiewskiego procesurosyjskiej grupy punkowej Pussy Riot, czy sprawy rumuńskiego dyktatora Nicolae Ceaușescu i jego żony. Reżyser przyznał, że czuł się zobowiązany by przenieść na scenę również proces Pelicot – „Gdybym tego nie zrobił, byłoby to jak milczenie wobec wojny i przemocy w Gazie czy w Ukrainie. Byłaby to cisza, która jest przyzwoleniem” – wyznał.
Pierwsze czytanie performatywne „Procesu Pelicot” odbyło się w podczas Wiener Festwochen, drugie na Festival d’Avignon, kolejne w Lizbonie. Warszawskie czytanie w Sali Rudniewa Pałacu Kultury i Nauki i zainauguruje sezon 2025/26, który upłynie w TR Warszawa pod hasłem: na głos.
PROCES PELICOT
czytanie performatywne
reżyseria i dramaturgia: Milo Rau, Servane Dècle
premiera jednorazowego wydarzenia: 5 listopada 2025
miejsce: Sala Rudniewa, Pałac Kultury i Nauki w Warszawie
risercz, reżyseria i dramaturgia: Milo Rau, Servane Dècle
obsada: Jan Dravnel, Izabella Dudziak, Dobromir Dymecki, Mateusz Górski, Natalia Kalita, Magda Kuta, Lech Łotocki, Sebastian Pawlak, Tomasz Tyndyk, Justyna Wasilewska, Adam Woronowicz, Mirosław Zbrojewicz
Autorem portretu Gisèle Pelicot na plakacie jest Patryk Różycki. Opracowanie graficzne plakatu: Grzegorz Laszuk
Bilety i więcej informacji: https://trwarszawa.pl/program/proces-pelicot/
https://www.instagram.com/trwarszawa/
WYDARZENIA TOWARZYSZĄCE:
3 listopada
godz. 18:00 – Stand up. Sprzeciw się molestowaniu w miejscach publicznych.
warsztat: Aleksandra Wasiak / Feminoteka
miejsce: TR Warszawa, ul. Marszałkowska 8
czas trwania: 1.5 h
Szkolenie z metodologii 5D, czyli skutecznych sposobów reagowania na molestowanie w miejscach publicznych. Podczas warsztatów nauczymy się jak zachować się w sytuacjach molestowania, a także jak nie pozostać bezradnym_bezradną, kiedy zdarza się to innym oraz jak zadbać o bezpieczeństwo swoje i osoby doświadczającej molestowania.
Na warsztat zapraszamy osoby dorosłe różnej płci.
Wstęp wolny. Ilość miejsc ograniczona.
Zapisy: https://actionnetwork.org/forms/jak-reagowac/
godz. 20:00 – Proces Pelicot: wspólne malowanie transparentów.
prowadząca: Servane Dècle
miejsce: TR Warszawa, Marszałkowska 8
czas trwania: około 1,5 h
W trakcie trwania procesu w sprawie GisèlePelicot setki osób wspierały Gisèlena miejscu, a tysiące protestowały na ulicach Francji przeciwko kulturze gwałtu. W czytaniu performatywnym Servane Dèclei Milo Raua użyte zostają transparenty z hasłami, które pojawiły się podczas protestów. Są one narzędziem sprzeciwu, lecz także formą wspólnotowego wyrazu i solidarności. Zapraszamy na wspólne ich przygotowanie, które stanie się okazją do rozmowy, działania i wspólnego przekształcania energii oporu w gest troski.
Wstęp wolny
Materiały zapewnia teatr. Nie jest wymagane wcześniejsze doświadczenie.
4 listopada
godz. 18:30 – Co trzeba wiedzieć o przestępstwie zgwałcenia?
wykład: radczyni prawna Agata Bzdyń
miejsce: TR Warszawa, Marszałkowska 8
czas trwania: 1 h
Jak kształtuje się dziś prawo dotyczące przestępstwa zgwałcenia i przemocy seksualnej w Polsce na tle doświadczeń innych krajów? Jaka jest definicja zgwałcenia w polskim prawie, jak działa praktyka orzecznicza? Jakie wyzwania stoją dziś przed systemem ochrony ofiar przemocy seksualnej? Punktem wyjścia do wykładu radczyni prawnej Agaty Bzdyń będzie sprawa Gisèle Pelicot, która sprawiła, że temat consentu stał się powszechnie dyskutowany – nie tylko w kręgach prawniczych, ale w mediach, edukacji i debacie publicznej.
Wstęp wolny
godz. 19:30 – Co “Proces Pelicot” mówi o naszej kulturze?
Dyskusja z udziałem Elżbiety Korolczuk, Przemysława Czaplińskiego,
Agaty Sikory.
prowadząca: Katarzyna Kasia
miejsce: TR Warszawa, Marszałkowska 8
czas trwania: 1,5 h
Gisèle Pelicot stała się ikoną ruchu feministycznego nie tylko we Francji. Jej odwaga zainspirowała kobiety, podczas gdy skala przestępstw popełnionych w Mazan wzbudziły szeroką debatę publiczną. Zapraszamy na spotkanie, podczas którego spróbujemy uchwycić mechanizmy na których opiera się patriarchalna kultura przemocy. Przyjrzymy się im w szerokiej perspektywie kulturowej, społecznej i filozoficznej. Wstęp wolny
Milo Rau i Servane Dècle
Milo Rau (ur. 1977 w Bernie) – szwajcarski reżyser teatralny i filmowy, dramatopisarz, eseista, dziennikarz oraz teoretyk teatru, uznawany za jednego z najważniejszych twórców współczesnego teatru politycznego w Europie.
Twórczość Raua cechuje zaangażowanie społeczne, radykalizm formalny i głęboka analiza mechanizmów władzy, przemocy oraz odpowiedzialności zbiorowej. Jego najważniejsze spektakle to m.in. The Last Days of the Ceausescus – rekonstrukcja procesu i egzekucji rumuńskiej pary dyktatorów, Hate Radio – przedstawienie o radiu propagującym ludobójstwo w Rwandzie, La Reprise. Histoire(s) du théâtre (I) – spektakl oparty na brutalnym morderstwie w Liège, Orestes w Mosulu – grecka tragedia odtworzona w zniszczonym wojną irackim mieście, oraz Antygona w Amazonii – reinterpretacja klasyki w kontekście walki o prawa ludności rdzennej i ochronę środowiska.
W latach 2018–2023 pełnił funkcję dyrektora artystycznego teatru NTGent w Gandawie (Belgia), od 2023 roku jest dyrektorem artystycznym prestiżowego wiedeńskiego festiwalu Wiener Festwochen.
Milo Rau jest laureatem wielu międzynarodowych nagród, m.in. Europejskiej Nagrody Teatralnej w kategorii „Realności Teatralne” (2018), a jego spektakle regularnie goszczą na najważniejszych festiwalach w Europie – od Berliner Theatertreffen po Festival d’Avignon i Biennale w Wenecji. Jego twórczość, często kontrowersyjna i prowokacyjna, stawia pytania o etykę przedstawiania, granice fikcji oraz społeczną funkcję sztuki.
Servane Dècle jest absolwentką Konserwatorium w Nantes w zakresie sztuk performatywnych oraz byłą inżynierką budownictwa na UTC. Jest aktywna w różnych ruchach społecznych i od kilku lat współpracuje jako dramaturżka z Milo Rauem, Simonem Rothem i Cie Supernovae. Dècle pracuje także jako aktorka i pisze własne sztuki, m.in. monolog reżyserowany przez Clarę Hédouin.
