Warszawa. „Matki. Pieśń na czas wojny” ponownie w Teatrze Powszechnym

Spektakl, który wzruszył publiczność na całym świecie i zdobył prestiżowe nagrody, powraca do miejsca swojej prapremiery. 8 i 9 maja w Teatrze Powszechnym zostanie zaprezentowany głośny projekt Marty Górnickiej – „MATKI PIEŚŃ NA CZAS WOJNY”, entuzjastycznie przyjęty m.in. na zeszłorocznym Festiwalu w Awinionie.

– Ten wieczór to chóralny manifest o potędze jednostki, opowiada o ciemnej przemocy, a kończy się jasnym człowieczeństwem – pisze Doris Meierhenrich na łamach dziennika „Berliner Zeitung”.

– Intensywnie piękny, mrożący krew w żyłach spektakl MATKI PIEŚŃ NA CZAS WOJNY mógłby być nazwany aktem wyzwolenia – pisze Shira Keller na łamach holenderskiego dziennika „NRC”. 

Zdobywczyni nagrody ITI Germany Prize 2025, reżyserka i twórczyni teatru chórowego Marta Górnicka zestawia noise wojny w Ukrainie z głosem kobiet. Skumulowana siła kobiecych głosów prowadzi dialog nie tylko z antycznym chórem, ale także z ukraińską tradycją śpiewu szczedriwki (ukr. щедрівка), pieśni – życzenia szczęścia i odrodzenia. Reżyserka ożywia rytualne tradycje muzyczne i formułuje polityczne postulaty w taki sposób, że teatr staje się przestrzenią wspólną do uważnego słuchania innych.

Spektakl, oparty na stworzonej przez Górnicką formie teatru chórowego, wybrzmiewa jako odpowiedź na dramat współczesności, łącząc siłę kobiecego głosu z teatralną precyzją. 21 kobiet z Ukrainy, Białorusi i Polski stanowczo przeciwstawia się w nim siłom zagłady. Wśród nich są zarówno ocalałe, jak i osoby niosące pomoc. Uchodźczynie oraz świadkinie przemocy i bombardowań. Wykorzystują moc swoich głosów, aby nazwać to, czego nie da się wyrazić słowami. Nie chcą być usłyszane jako „ofiary”, lecz jako bohaterki własnych historii. 

Zaplanowane na 8 i 9 maja w Teatrze Powszechnym pokazy to jedna z niewielu okazji na zobaczenie w tym roku w Polsce spektaklu, który publiczność Festiwalu w Awinionie nagrodziła trzykrotnymi piętnastominutowymi owacjami na stojąco, co – jak informują organizatorzy – jest bezprecedensowym wydarzeniem w historii całego festiwalu. Recenzje „MATEK” w reż. Górnickiej ukazały się w dziesiątkach magazynów, gazet i portali internetowych, w tym w renomowanych dziennikach „Le Monde”, „Libération” i wielu innych.

Spektakl „MATKI PIEŚŃ NA CZAS WOJNY” był pokazywany na najważniejszych scenach i festiwalach sztuk performatywnych, m.in. w Piccolo Teatro (Mediolan), El Teatre Lliure de Barcelona, SPRING Performing Arts Festival (Utrecht), Performing Democracy (Freiburg), teatrze Comédie de Genève (Geneva) czy Théâtre du Rond-Point (Paryż).

Nagrody:

– Najlepszy spektakl (miesięcznik „Teatr”)
– Najlepsza nowa polska sztuka (miesięcznik „Teatr”)
– Jeden z najważniejszych spektakli w sezonie w niemieckojęzycznym teatrze (czasopismo „Nachtkritik”)
– Nagroda Publiczności dla najlepszego spektaklu (30. Międzynarodowy Festiwal Sztuk Przyjemnych i Nieprzyjemnych w Łodzi)
– Nagroda za kompozycję wokalną dla Marty Górnickiej (Międzynarodowy Festiwal Teatralny Boska Komedia)
– Nagroda za najlepszą choreografię dla Evelin Facchini (Międzynarodowy Festiwal Teatralny Boska Komedia)

Wybrane recenzje:
– MATKI podbiły publiczność Dziedzińca Pałacu Papieży w Awinionie, która nagrodziła je trwającą piętnaście minut owacją na stojąco. Spektakl na przecięciu historii antycznej i tej teraźniejszej, która wydarza się dwie godziny od Paryża, zagrażając całej Europie. 

Jacky Bornet, FRANCETVINFO.FR

– MATKI PIEŚŃ NA CZAS WOJNY, zorkiestrowane przez reżyserkę Martę Górnicką wykraczają poza doświadczenie spektaklu, są ceremonią jednoczącą widzów we wspólnocie z cierpiącą Ukrainą. [...] Mocny moment na dziedzińcu honorowym Pałacu Papieży. 

Fabienne Darg, LE MONDE

– Intensywnie piękna, mrożąca krew w żyłach MATKI PIEŚŃ NA CZAS WOJNY mogłaby być nazwana aktem wyzwolenia. 

Shira Keller, NRC 

– Gniew Marty Górnickiej wstrząsnął murami Pałacu Papieży w Awinionie. To, co widzimy na scenie, to chór cudownie reżyserowany wprost do serc publiczności. Matki to więcej niż przedstawienie, to akt, mocny akt i wielki gest, który kończy się całkowitą komunią, w której miłość jest uczuciem, które ma swoje prawa. Wbijają nas w krzesła, zmuszają do słuchania i powiedzenia „przepraszam”. Są z tu i teraz, w dżinsach, legginsach i snickersach. Marta Górnicka jest czwartą reżyserką-kobietą w historii tego legendarnego festiwalu, która pokazała swoja prace na dziedzińcu Pałacu Papieży. 

Amélie Blaustein-Nidda, CULT.NEWS.FR

Strona spektaklu

https://www.powszechny.com/pl/spektakle/matki-piesn-na-czas-wojny

O spektaklu

W spektaklu MATKI PIEŚŃ NA CZAS WOJNY dwadzieścia jeden kobiet z Ukrainy, Białorusi i Polski stanowczo przeciwstawia się siłom zagłady. Wśród nich są zarówno ocalałe, jak i osoby niosące pomoc. Uchodźczynie oraz świadkinie przemocy i bombardowań. Wykorzystują moc swoich głosów, aby nazwać to, czego nie da się wyrazić słowami. Nie chcą być usłyszane jako „ofiary”, lecz jako bohaterki własnych historii.

Reżyserka i twórczyni teatru chórowego Marta Górnicka zestawia hałas wojny w Ukrainie z głosem kobiet. Skumulowana siła ich głosów prowadzi dialog nie tylko z antycznym ch.rem, ale także z ukraińską tradycją śpiewu szczedriwki (ukr. щедрівка), pieśni — życzenia szczęścia i odrodzenia. Marta Górnicka ożywia rytualne tradycje muzyczne i formułuje polityczne postulaty w taki sposób, że teatr staje się przestrzenią wspólną do uważnego słuchania innych.

– Kiedy Ukraina krzyczy, potrzebujemy praktyk na długo sprzed narodzin teatru, które przynosi CHÓR. Potrzebujemy teatru z jego siłą zmiany. Z jego siłą zapamiętywania tego, co najpotworniejsze, a co trauma wojny chciałaby usunąć z pola widzenia. Teatru nowych form solidarności i nowego rytuału. Miejsca, w którym lepszy świat jest wyobrażalny i możliwy – Marta Górnicka dla „Theater der Zeit“.

Czytanie libretta Marty Górnickiej „Matki. Pieśń na czas wojny” odbyło się podczas Festiwalu w Awinionie 23 lipca 2023 r.

Premiera: 29 września 2023, Teatr Powszechny, Warszawa.

Premiera niemiecka: 4 listopada 2023, Maxim Gorki Theater, Berlin.

Premiera francuska: 4 października 2023, Maillon, Théâtre de la Ville de Strasbourg, Strasburg.

Twórczynie i twórcy

Aktorki: Liza Kozlova, Palina Dabravoĺskaja, Svitlana Onischak, Kateryna Taran, Svitlana Berestovska, Valeriia Obodianska, Sasha Cherkas, Yuliia Ridna, Natalia Mazur, Aleksandra Sroka, Katarzyna Jaźnicka, Bohdana Zazhytska, Anastasiia Kulinich, Hanna Mykhailova, Katerina Aleinikova, Elena Zui-Voitekhovskaya, Kamila Michalska, Vidana Blonska, Maria Robaszkiewicz, Polina Shkliar, Ewa Konstanciak, Volha Kalakoltsava

Koncepcja, reżyseria: Marta Górnicka
Libretto: Marta Górnicka & zespół (ukraińsko-białorusko-polski)
Muzyka: Marta Górnicka, tradycyjna muzyka ukraińska, białoruska i polska; cytat ze „Szczedriwki” Nikołaja Leontowicza
Choreografia: Evelin Facchini
Scenografia: Robert Rumas
Kostiumy: Joanna Załęska

Współpraca muzyczna: Wojciech Frycz

Asystentka kostiumografki: Maria Wierzbicka
Współpraca dramaturgiczna: Olga Byrska, Maria Jasińska
Wideo, dokumentacja wideo: Michał Rumas, Justyna Orłowska

Projekcje wideo: Michał Jankowski

Światło: Artur Sienicki
Trenerka głosu i przygotowanie wokalne: Joanna Piech-Sławecka

Asystentka reżyserki: Maria Wierzbicka
Inspicjentka: Sylwia Mączarowska
Asystentka choreografki: Maria Bijak
Warsztaty ruchowe: Krystyna Lama Szydłowska

Ukraińskie tłumaczenie libretta: Olesya Mamchych
Białoruskie tłumaczenie libretta: Maria Pushkina
Angielskie tłumaczenie libretta: Aleksandra Paszkowska
Konsultacja z zakresu entomuzykologii ukraińskiej: Anna Ohrimchuk
Konsultacja dot. ukraińskich zabaw dziecięcych: Venera Ibragimova
Tłumaczenie podczas prób: Marharyta Huretskaya
Napisy: Zofia Szymanowska

Producentki trasy międzynarodowej z ramienia Fundacji CHÓR KOBIET: Anna Galas-Kosil, Joanna Nuckowska

Produkcja: Fundacja CHÓR KOBIET; Maxim Gorki Theater (Berlin)

W koprodukcji z: Teatrem Powszechnym w Warszawie; Festival d’Avignon; Maillon, Théâtre de Strasbourg – Scène européenne; SPRING Performing Arts Festival (Utrecht); Tangente St. Pölten – Festival Für Gegenwartskultur (Austria)

Partnerzy projektu: Teatr Dramatyczny im. Gustawa Holoubka; Nowy Teatr w Warszawie; Fundacja dla Wolności w Warszawie (niezależna, publiczna organizacja non-profit działająca na rzecz migrantów z Ukrainy, Czeczenii, Białorusi, Tadżykistanu i innych krajów, którzy osiedlili się w Warszawie i do których kierowane jest największe wsparcie); „Przystanek Świetlica” (świetlica dla dzieci i młodzieży migranckiej); Solidarny Dom Kultury „Słonecznik” (centrum społeczności ukraińskich artystów w Warszawie).

Projekt współfinansuje m.st. Warszawa.

Planowane pokazy

24 maja – ILT Festival Aarhus, Dania: https://www.iltfestival.dk/en/program/ilt-festival-2025/mothers-a-song-for-wartime/

8 czerwca – Maxim Gorki Theater, Niemcy: https://www.gorki.de/en/mothers-a-song-for-wartime

11 czerwca – Theater und Orchester Heidelberg, Niemcy: https://www.theaterheidelberg.de/en/produktionen/16743-mothers-a-song-for-wartime