Na cztery dni spotkań z kulturą żydowską zaprasza I Festiwal Kultury Żydowskiej Linii Otwockiej „Sztetl Falenica”, który potrwa od czwartku do niedzieli. W programie są koncerty, filmy, warsztaty, wystawy, wykłady, spotkania autorskie a także spacery oraz wycieczka rowerowa.

Podczas festiwalu będzie można wysłuchać koncertu „Gang Tango” Sebastiana Wypycha i artystów Teatru Żydowskiego, koncertu muzyki chasydzkiej w wykonaniu Symchy Kellera, zapoznać się z przełożoną na język teatru historią Wiery Gran, w której rolę wcieli się Monika Chrząstowska.

Ponadto odbędą się pokazy dwóch izraelskich filmów fabularnych, przygotowane wspólnie z ambasadą Izraela w Polsce, oraz seans wielokrotnie nagradzanego dokumentu „Portrecista”, w którym Wilhelm Brasse opowiada o swojej pracy fotografa w obozie koncentracyjnym Auschwitz. Gośćmi pokazu będą reżyser Irek Dobrowolski i producentka Anna Dobrowolska.

Zaplanowano również wspólne świętowanie zakończenia szabasu przy dźwiękach szabasowych pieśni i opowieściach o tradycjach związanych z tym świętem. Nie zabraknie na festiwalu tradycyjnej żydowskiej kuchni i wypraw śladami przeszłości po linii otwockiej, przed wojną w dużej mierze zamieszkałej przez Polaków pochodzenia żydowskiego.

W czwartek, ramach otwarcia 1. festiwalu „Sztetl Falenica”, odbędzie się ceremonia upamiętniającą ofiary Szoah przy pomniku poświęconym zagładzie falenickich Żydów a po niej spotkanie z Jolantą Pełką, która opowie o Księdze Falenicy. Jest to powstały w latach 60. XX wieku zbiór wspomnień ocalonych z holokaustu oraz tych, którzy wyjechali z Polski jeszcze przed rozpoczęciem II wojny światowej. Księga powstała, by przywrócić pamięć o ludziach, miejscach i historii.

Inicjatorami i pomysłodawcami „Sztetl Falenica”, są organizatorzy Lubliner Festival – Festiwalu Kultury Żydowskiej w Lublinie, którzy zachęceni sukcesem czterech minionych edycji imprezy, postanowili zorganizować festiwal w Falenicy i okolicznych miejscowościach. „Festiwal będzie niekomercyjnym, cyklicznym wydarzeniem w przestrzeni kulturalno-społecznej linii otwockiej. Głównym celem jest kultywowanie i upowszechnianie szeroko pojętej kultury, historii i tradycji żydowskiej oraz odnajdywanie wspólnych punktów z kulturą polską i europejską.

Wydarzenie odegra też ważną rolę w zachowaniu pamięci o historii Falenicy, o utworzonym tam getcie i o znaczeniu kultury żydowskiej dla obecnej tożsamości tego miejsca.

„Chcemy by pamięć ta była powodem do patrzenia w przyszłość i motywacją do budowania pozytywnych relacji opartych na wzajemnym szacunku. Dodatkowym aspektem projektu będzie aktywizowanie mieszkańców poprzez angażowanie ich w historię ich małej ojczyzny” – informują organizatorzy z Fundacja Ner Tamid.

Pełen program festiwalu jest dostępny na stronie www.sztetlfalenica.pl, udział we wszystkich wydarzeniach jest bezpłatny. Na niektóre obowiązują wcześniejsze zapisy – tel. 22 277 49 40 lub [email protected]. Bezpłatne wejściówki można też pobrać ze strony wck-wawer.pl.

Żydzi zaczęli osiedlać się w Falenicy już na początku XX wieku. W 1937 roku na 8 tys. mieszkańców, 6,6 tys. deklarowało przynależność do narodowości żydowskiej.

W październiku 1940 roku nazistowscy Niemcy na terenie Falenicy i części sąsiadującego z nią Miedzeszyna utworzyli zamkniętą dzielnicę żydowską otoczoną drutem kolczastym. Od stycznia 1941 roku opuszczenie terenu getta zaczęło być karane śmiercią. Na ten niewielki obszar zaczęto zwozić Żydów z innych miejscowości, co pogarszało i tak fatalne warunki. 20 sierpnia 1942 roku w ramach akcji likwidacji getta, wywieziono do obozu w Treblince praktycznie całą społeczność żydowską. Pomnik poświęcony zagładzie falenickich Żydów został odsłonięty w 50. rocznicę likwidacji getta, w 1992 roku, z inicjatywy Komitetu Obywatelskiego „Solidarność”. Nazwa Falenicy, jako jednego z miast naznaczonych tragedią Holokaustu, znajduje się również na memoriale pamięci ofiar obozu zagłady w Treblince.