W sobotę 28 listopada teatr polski w Toruniu będzie obchodzić swoje stulecie. Historia toruńskiej sceny polskiej rozpoczęła i toczy się do dziś w budynku wybudowanego w 1904 r. teatru, który wcześniej funkcjonował jako scena niemiecka. Dzisiaj historię tę kontynuuje Teatr im. Wilama Horzycy.

Pierwszym dyrektorem polskiego teatru został Franciszek Frączkowski, reżyser i aktor między innymi scen lwowskich i krakowskich. Otrzymał nominację od premiera Wincentego Witosa na dyrektora Państwowego Teatru w Toruniu. Była to pierwsza i jedyna w tamtym czasie narodowa scena w kraju.

Uroczysta inauguracja rozpoczęła się 28 listopada 1920 r. o godzinie 12:30 odegraniem hymnu państwowego. Sala udekorowana była biało-czerwonymi wstęgami, zaś na scenie znajdowały się popiersia Adama Mickiewicza i Juliusza Słowackiego.

Po uroczystych przemówieniach nastąpiła część artystyczna akademii, zaś wieczorem odbyła się pierwsza polska premiera tej sceny: Zemsta za mur graniczny Aleksandra Fredry w reżyserii dyrektora Frączkowskiego i dekoracjach Włodzimierza Kuhna. Rolę Cześnika odegrał Edmund Rygier, Klary – Zofia Szumińska, Rejenta – Mieczysław Petrzycki, Wacława – Jerzy Szyndler. Natomiast w komiczną postać Papkina wcielił się sam dyrektor teatru.

fot. mat. teatru

Zespół artystyczny w pierwszym sezonie liczył 13 kobiet i 17 mężczyzn. Do najważniejszych premier należały Dziady Mickiewicza, Mazepa Słowackiego czy Śluby panieńskie Fredry, ale warto podkreślić, że repertuar pierwszego sezonu w całości składał się ze sztuk polskich.

W pierwszym roku działalności padł rekord frekwencyjny. Spektakle obejrzało prawie 90 tysięcy widzów. Statystyczny polski mieszkaniec Torunia odwiedził teatr trzykrotnie.

W związku z sytuacją epidemiczną obchody stulecia sceny polskiej w Toruniu zostały przesunięte na wiosnę, jednak od piątku 27 listopada na budynku Teatru i w mieście zaczną pojawiać się rocznicowe hasła, którymi Teatr Horzycy chciałby symbolicznie zaznaczyć tę ważną rocznicę.

Ponadto w sobotę odbędzie się wideo spektakl „Noc listopadowa – rytuał” na podstawie sceny pożegnania Demeter i Kory z "Nocy listopadowej" Stanisława Wyspiańskiego. Fragment ten recytowano 100 lat temu wśród innych tekstów podczas otwarcia sceny narodowej w toruńskim teatrze.

Wkrótce ukaże się picture book Iwony Chmielewskiej i Pawła Kowalskiego zainspirowany 100-leciem polskiej sceny dramatycznej oraz historią Teatru im. Wilama Horzycy w Toruniu, a także rocznicowa publikacja.