"Badania ściśle tajne. New Constructive Ethics" Iwana Wyrypajewa w reż. autora z WEDA Project w Warszawie w TVP Kultura. Pisze Artur Stanek.

fot. mat. organizatora

Koniec lata i początek jesieni, a więc nostalgicznej pory roku, to dobry czas na podjęcie rozważań na temat sensu istnienia, czy też przyszłości naszej planety, a temu sprzyja wyemitowany przez TVP Kultura 21 września br. spektakl „Badania ściśle tajne. New Constructive Ethics” Iwana Wyrypajewa w reżyserii autora.

Troje naukowców znajduje się w dość ascetycznej przestrzeni przypominającej gabinet psychoterapeuty albo studio telewizyjne (świetna, stonowana scenografia Anny Met) i poddawana jest ankiecie-badaniu na temat problemów współczesnego świata. Badaniu podlega 40-letnia Monika Borowska, pochodząca z Polski psycholożka, profesor uniwersytetu, mająca własny gabinet na Manhattanie (w tej roli Karolina Gruszka) i jej mąż – Morgan Smith, 57-letni profesor neurobiolog, lekarz (w tej roli Andrzej Konopka). Trzecią bohaterką, graną przez Wiktorię Filus, jest Rachel Donelan, 26-letnia psycholożka, członkini komisji ds. bioetyki w Watykanie, zwolniona z amerykańskiego instytutu za swoje zbyt konserwatywne poglądy w sprawie aborcji, a równocześnie zatrudniona właśnie w Watykanie, w którym nie zrozumiano, iż jej poglądy są de facto bardzo nowoczesne.

Uczestnicy badania przepytywani są przez głosy z offu (znakomicie grający tylko głosem Magdalena Górska i Wojciech Urbański), a zadawane są te same lub podobne pytania na temat aktualnych problemów współczesności, jak zmiany klimatyczne, istnienie Boga, aborcja, przeludnienie i wiele innych dylematów etycznych. Ankietowani dość swobodnie wypowiadają się na tematy dotyczące świata i ludzkości, jednak gdy pytania zaczynają schodzić na wymiar indywidualny i dotykać najbardziej intymnych spraw, wzbudza to niechęć albo poirytowanie uczestników.

Widz nie tylko może poczuć się jak jeden z odpytywanych, śledzi różnice lub podobieństwo poglądów bohaterów sztuki, a także obserwuje prywatne relacje pomiędzy trójką naukowców, obnażające wzajemne emocje, kłamstwa i kłamstewka. Sieć wzajemnych powiązań między postaciami, Iwan Wyrypajew buduje precyzyjnie niczym mozaikę, podobnie jak w jednej z jego najlepszych sztuk, czyli „Iluzjach”, zrealizowanych m.in. w Warszawie w Teatrze na Woli w 2011 roku przez Agnieszkę Glińską (w rewelacyjnej obsadzie: Dorota Landowska, Dominika Ostałowska, Łukasz Lewandowski i Krzysztof Stroiński).

Aktorzy spektaklu „Badania ściśle tajne. New Constructive Ethics” znakomicie odnaleźli się w niełatwej estetyce teatru Iwana Wyrypajewa. Wybitni są: Karolina Gruszka i Andrzej Konopka, ale świetnie zaprezentowała się także aktorka młodego pokolenia – Wiktoria Filus. 

Nową propozycję Iwana Wyrypajewa docenią nie tylko zwolennicy jego wcześniejszych sztuk, realizowanych na polskich scenach, jak „UFO. Kontakt” w reżyserii autora (świetny dyplom krakowskiej PWST z 2012 r.), czy wspomniane „Iluzje”. I jeszcze jedna zaleta wtorkowego spektaklu: chociaż autor podejmuje ważne i trudne sprawy, przedstawienie pozwala odpocząć od bogoojczyźnianych tematów serwowanych w nadmiarze w poniedziałkowym paśmie teatralnym TVP1.