Od 22 do 30 października w Teatrze im. Siemaszkowej odbędzie się VII edycja Festiwalu Nowego Teatru, dawniej Rzeszowskich Spotkań Teatralnych. Zapraszają Jan Nowara, dyrektor festiwalu i Tomasz Domagała – kurator nurtu głównego.
KLASYKA W NOWYM TEATRZE
W obliczu powracających zderzeń cywilizacji Zachodu z fundamentalizmem muzułmańskim, który przeciwstawia fanatyzm religijny pragmatyzmowi materialnej wspólnoty konsumentów, coraz bardziej pożądana staje się potrzeba rekonstrukcji duchowego fundamentu naszej kultury, przypomnienia mitów i idei, które legły u podstaw zachodniego świata, wyznaczając jego system wartości i norm moralnych.
Zapraszam Państwa serdecznie na festiwal, w którym nowy teatr konfrontuje się z tekstami klasycznymi, także tymi zapoznanymi i nieco „zakurzonymi”. Ta konfrontacja opiera się ona na nowych odczytaniach, które podejmują dialog ze współczesną rzeczywistością, jednakże bez publicystycznej dosłowności. Reżyserskie rewizje i reinterpretacje, obejmujące rozmaite strategie dramaturgiczne — w naszym myśleniu o współczesnym teatrze — stają się narzędziem weryfikacji kanonu, terenem sporu o polską i europejską tradycję kulturową.
Jan Nowara
Dyrektor Festiwalu
***
Wielkie słowa
Gdy pierwszy raz wypowiedziałem na głos hasło tegorocznej edycji festiwalu, zaczerpnięte
z „Przesłania Pana Cogito” Zbigniewa Herberta powtarzaj wielkie słowa powtarzaj je z uporem, czegoś mi w nim zabrakło. Pomyślałem, że powtarzanie wielkich słów jest niebezpieczne przede wszystkim dla nich samych, łatwo bowiem w bezmyślnym powtarzaniu zgubić ich sens. Wydało mi się również, że wszystkie te wielkie słowa, w dzisiejszym świecie nadużywane do różnych politycznych celów, skompromitowały się tak bardzo, że kompletnie straciły
w przestrzeni publicznej swoją moc. Co nam jednak po nich zostaje? Dobre pytanie, zwłaszcza w kontekście Festiwalu Nowego Teatru.
Gdy wróciłem do wiersza Herberta okazało się, że owe wielkie słowa są tam umieszczone
w określonym kontekście, który zmienia trochę ich wymowę. Jako że są częścią strofy: powtarzaj stare zaklęcia ludzkości bajki i legendy/ bo tak zdobędziesz dobro którego nie zdobędziesz/ powtarzaj wielkie słowa powtarzaj je z uporem/ jak ci co szli przez pustynię i ginęli w piasku, spuentowanej kolejną a nagrodzą cię za to tym co mają pod ręką chłostą śmiechu zabójstwem na śmietniku, dopiero w pełnym kontekście można wyczuć ich charakterystyczną herbertowską ironię. Zmienia ona postać rzeczy, bo kieruje naszą uwagę na to, co ukryte między wierszami, na to, co ważne; wyklucza płaski hurraoptymizm, kierując naszą uwagę
w stronę głębokiego namysłu nad tym, co znaczy dziś kilka liter ułożonych w zgrabne zdanie.
Podobnie jest z teatrem, który w tej edycji będziemy Państwu prezentować. Wychodzi on od szeleszczących słów, układających się na scenie w obraz świata, którego odbudowanie - zwłaszcza po pandemii i związanym z nią kryzysie - jest naszym podstawowym zadaniem. Zaproszeni Goście, powtarzając tak dobrze nam znanewielkie słowa, będą zatem nadawać im inne sensy, podważać znaczenia, do których się przyzwyczailiśmy, i budować nowe, współczesne, lecz nie w opozycji do starego, a na jego fundamentach. Czy tak zatem rodzi się nowy teatr początków trzeciej dekady XXI wieku? Przekonajcie się Państwo sami, zapraszam.
kurator nurtu głównego FNT
Tomasz Domagała