Pisarka, dramatopisarka, scenarzystka, psycholożka Zyta Rudzka została laureatką tegorocznej Nagrody im. Adama Mickiewicza, zaś dramatopisarka Anna Wakulik laureatką Stypendium im. Stanisława Barańczaka. Oba wyróżnienia składają się na Poznańską Nagrodę Literacką.
fot. Łukasz Ziętek/ mat. Teatru Wybrzeże
Poznańską Nagrodę Literacką ustanowili wspólnie w 2015 roku, po śmierci Stanisława Barańczaka, prezydent Jacek Jaśkowiak oraz prof. Bronisław Marciniak, ówczesny rektor UAM. Składa się z dwóch części. Nagroda im. Adama Mickiewicza w wysokości 60 tys. zł przyznawana jest za całokształt twórczości, Nagroda im. Stanisława Barańczaka, 40 tys. zł, trafia do twórcy, który nie ukończył 35. roku życia.
Nazwisko laureatki Stypendium im. Stanisława Barańczaka zostało ogłoszone w piątek podczas gali, która odbyła się w Sali Lubrańskiego Collegium Minus UAM.
Dramatopisarka Anna Wakulik urodziła się w 1988 roku. W latach 2012–2014 była kierowniczką literacką Teatru im. L. Solskiego w Tarnowie. Od roku 2017 do 2020 była dramaturżką Teatru Dramatycznego w Warszawie, a od roku 2022 – Teatru Wybrzeże w Gdańsku.
Wakulik to czterokrotna finalistka Gdyńskiej Nagrody Dramaturgicznej. Jej sztuki wystawiano m.in. w teatrze The Royal Court w Londynie, Teatrze Polskim w Poznaniu, Teatrze Polonia w Warszawie oraz Teatrze Telewizji i Teatrze Polskiego Radia. Publikowała w „Dialogu”. W 2021 roku ukazała się antologia jej sztuk „Błąd wewnętrzny”, a w 2022 roku książkowe wydanie dramatu „Grupa krwi”.
W trakcie piątkowej uroczystości wręczono także Nagrodę im. Adama Mickiewicza. Z rąk rektorki UAM prof. Bogumiły Kaniewskiej oraz prezydenta Poznania Jacka Jaśkowiaka odebrała ją Zyta Rudzka - pisarka, dramatopisarka, scenarzystka, psycholożka, której nazwisko, jako laureatki Poznańskiej Nagrody Literackiej 2023, zostało ogłoszone już w kwietniu.
fot. Kuba Celej
Zyta Rudzka (ur. 1964) debiutowała powieścią „Białe klisze” w 1993 roku. Opublikowała świetnie przyjęte książki prozatorskie, jak: „Mykwa” (1999) czy tryptyk powieściowy „Ślicznotka doktora Josefa” (2006), „Krótka wymiana ognia” (2018), „Tkanki miękkie” (2020) oraz ostatnio – „Ten się śmieje, kto ma zęby” (2022). Jest autorką sztuk teatralnych między innymi „Zimny Bufet” (Gdyńska Nagroda Dramaturgiczna) czy „Cukier Stanik” (Gold Remi na Worldfest Independent Film Festival w Houston). Twórczość Zyty Rudzkiej tłumaczono na wiele języków, m.in. niemiecki, rosyjski, francuski, czeski, włoski, angielski, chorwacki i japoński.
Zyta Rudzka jest laureatką Nagrody Literackiej Gdynia za książkę „Krótka wymiana ognia”. Powieść ta weszła także do finału Nagrody Literackiej Nike (2019), a przez tygodnik „Polityka” została uznana za jedną z dziesięciu najlepszych polskich książek dekady. Za tryptyk powieściowy „Ślicznotka doktora Josefa”, „Krótka wymiana ognia” i „Tkanki miękkie” otrzymała Nagrodę „Odry”, a w 2021 roku Nagrodę Literacką m.st. Warszawy oraz Nagrodę Literacką Gryfia za powieść „Tkanki miękkie”.
„Poznańska Nagroda Literacka nie jest konkursem na książkę roku” – podkreślił przewodniczący Kapituły PNL, prof. Marcin Jaworski.
„Zgodnie z regulaminem jurorzy mogą brać pod uwagę literaturę z ostatnich trzech lat. To pozwala przyjąć perspektywę inną niż bieżąca obserwacja rynku wydawniczego i szybka rekomendacja którejś z nowości. Kapituła ma czas, by znaleźć wyjątkowy moment w twórczości osób zgłoszonych do nagrody – albo zaraz na jej początku, albo w dojrzałej fazie. Wskazać tę ważną książkę, książki, tej pisarki czy pisarza, którzy albo mają już znaczący dorobek, albo właśnie robią pierwsze kroki” – dodał prof. Jaworski.
Przewodniczący Kapituły wskazał, że innym ze znaków rozpoznawczych wyróżnienia fundowanego przez Miasto Poznań i Uniwersytet im. Adama Mickiewicza jest jego zasięg. „Interesuje nas literatura we wszystkich jej odmianach, ciekawią nas jej poszukiwania. Lista osób nagrodzonych i nominowanych, różnorodność prezentowanych przez nich zawodów i światopoglądów, stylów, form i tematów jest najlepszą wizytówką nagrody i jej dumą” – zaznaczył prof. Jaworski.
W trakcie uroczystości prof. Bogumiła Kaniewska podkreśliła, że „fakt, że razem z Miastem Poznań przyznajemy Nagrodę Literacką i jest to nagroda po pierwsze imienia Adama Mickiewicza, naszego patrona, a po drugie imienia Stanisława Barańczaka, naszego wspaniałego absolwenta, to jest ogromne osiągnięcie, które na zawsze już wpisze się w krajobraz Miasta, Uniwersytetu, ale także literatury”.
Dodała, że „literatura jest taką dziedziną, w której słowa są wolne. W której słowa są nośnikami wartości. I w dzisiejszych trudnych, turbulentnych czasach, taki moment, kiedy możemy zastanowić się nad wolnością słów, jest bardzo ważny. Bo pamiętamy, że z każdą wolnością, także z wolnością słowa, łączy się odpowiedzialność za słowa. I tej wolności, połączonej z odpowiedzialnością i z wartościotwórczą rolą języka, uczymy się od poetów, od pisarzy. Uczył nas jej Mickiewicz, uczył nas Barańczak i uczycie nas państwo wy, nasi laureaci, nasi nominowani”.
Prezydent Poznania Jacek Jaśkowiak nawiązując do rozwoju sztucznej inteligencji wskazał, że „przed literaturą staje wielkie zadanie: obronić podmiotowość, osobowość, osobność, wolność jednostki przed schematyzacją, uśrednieniem, sprowadzeniem do nieludzkiego, wspólnego mianownika”.
„To państwo, obecne tutaj pisarki i pisarze, chronią dla nas światy, których nikt inny, żadna nieludzka maszyna, nie opisze. I za to, za waszą wybitną odmienność, składam państwu wielkie podziękowania. Jestem spokojny o losy literatury” – zaznaczył prezydent.
W latach ubiegłych laureatami Nagrody im. Mickiewicza zostali: Zbigniew Kruszyński, Erwin Kruk, Tadeusz Sławek, Anna Bikont, Wiesław Myśliwski, Krystyna Miłobędzka, Jan Gondowicz i Stanisław Rosiek, a laureatami Nagrody-Stypendium – Kira Pietrek, Magdalena Kicińska, Małgorzata Lebda, Szczepan Kopyt, Tomasz Bąk, Monika Glosowitz, Igor Jarek i Urszula Honek.