Laureat literackiej Nagrody Nobla będzie bohaterem programu Portret Artysty. Orhan Pamuk przyjął ponad rok temu zaproszenie od Malta Festival Poznań. Turecki pisarz przyjedzie pod koniec czerwca do Poznania, by spotkać się z publicznością festiwalu, udać się na koncert Ja, Şeküre na podstawie swojej powieści i odebrać tytuł doktora honoris causa przyznany przez Uniwersytet im. Adama Mickiewicza. W ramach Portretu Artysty zapraszamy też na improwizowany spektakl Agnieszki Ayşen Kaim oraz jej performatywny wykład, w którym przybliży nam tradycję tureckich opowiadaczy i wędrownych pieśniarzy. Odbędą się także warsztaty ebru – tradycyjnej tureckiej sztuki malarstwa na wodzie.

Orhan Pamuk to obecnie jeden z najwyżej cenionych pisarzy na świecie. Literacki Nobel to tylko jedna z wielu prestiżowych nagród międzynarodowych w jego dorobku. Akademia Szwedzka uhonorowała autora, który „w poszukiwaniu melancholijnej duszy swojego rodzinnego miasta odkrył nowe symbole zderzenia i przenikania się kultur”. Pisarz porusza głęboko zakorzeniony problem napięcia między Wschodem a Zachodem, a także religijną tradycją a świeckością. 

Nazywam się Czerwień w operowej adaptacji

Nazywam się Czerwień to najpopularniejsza i najbardziej doceniona powieść tureckiego pisarza. Podczas Malta Festival Poznań 2023 zaprezentujemy libretto i muzyczne fragmenty opery Ja, Şeküre, która powstała na podstawie tej książki. Libretto i muzykę, na zamówienie Malta Festival Poznań, napisał jeden z najciekawszych polskich kompozytorów średniego pokolenia, Aleksander Nowak. Autor kilkudziesięciu utworów orkiestrowych, kameralnych, solowych, a także scenicznych nowatorsko zainteresował się prozą bohatera Portretu Artysty. Libretto opery przeczyta Andrzej Chyra, aktor i reżyser, laureat najważniejszych polskich nagród filmowych: Orłów, Złotego Lwa i Złotej Kaczki. Koncert powstaje w koprodukcji Malta Festival Poznań z Teatrem im. Juliusza Słowackiego w Krakowie. 

W powieści Nazywam się Czerwień Orhan Pamuk łączy elementy intrygi kryminalnej, historii miłosnej i estetyczno-filozoficznego eseju. Akcja książki rozgrywa się w Stambule w 1591 roku, w czasach panowania sułtana Murata III. Główny bohater, Czarny, zostaje wezwany do stolicy imperium po 12-letniej nieobecności, by pomóc swojemu wujowi dokończyć pracę nad manuskryptem. Po przybyciu zostaje wplątany w intrygę – zarówno kryminalną, jak i miłosną. Wuj jest bowiem ojcem dawnej miłości Czarnego – Şeküre.

Koncertowe wykonanie fragmentów opery odbędzie się w dniu święta patronów Miasta Poznania 29 czerwca o godz. 19.00 w Auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Na wydarzenie obowiązują bezpłatne wejściówki, które można nabyć w Centrum Informacji Kulturalnej i na platformie ToBilet.pl.

Spotkania z noblistą

Dzień przed koncertem Ja, Şeküre, 28 czerwca o godz. 17.00, odbędzie się spotkanie z Orhanem Pamukiem. Rozmowę w sali Auditorium Maximum Collegium Iuridicum poprowadzi krytyk literacki i dziennikarz „Gazety Wyborczej” Michał Nogaś. Będzie ona dotyczyć twórczości pisarza, w tym jego najnowszej powieści Noce zarazy, która ukazała się w maju nakładem Wydawnictwa Literackiego. Na spotkanie obowiązuje bezpłatna wejściówka do nabycia w Centrum Informacji Miejskiej i na stronie internetowej ToBilet.pl.

Orhan Pamuk uda się także z wizytą do Krakowa, by 30 czerwca spotkać się z czytelnikami i czytelniczkami. Wydarzenie odbędzie się o godz. 17.00 w Teatrze im. Juliusza Słowackiego i będzie częścią obchodów jubileuszu 70-lecia Wydawnictwa Literackiego.

Honorowy doktorat

Obecność Orhana Pamuka w Poznaniu będzie miała także podniosły moment. 29 czerwca Uniwersytet im. Adama Mickiewicza przyzna pisarzowi tytuł doktora honoris causa.

Prof. dr hab. Przemysław Czapliński z Zakładu Antropologii Literatury UAM w swojej laudacji popierającej wniosek o nadanie pisarzowi tego tytułu, określił Orhana Pamuka „jako twórcę indywidualnej formy powieściowej, obserwatora wpływu zbiorowych emocji na historię, pisarza powierzającego literaturze doniosłą rolę społeczną, zbieracza rzeczy pomniejszych i poszukiwacza wyjścia z historii nowoczesnej”.

Decyzję Senatu UAM tak skomentował prof. Tomasz Mizerkiewicz, dziekan Wydziału Filologii Polskiej i Klasycznej: „Wyróżniamy jednego z największych żyjących pisarzy naszych czasów, człowieka, który jest autorem nie tylko znakomitych i poruszających wszystkich nas powieści, lecz także kogoś o nieposzlakowanej postawie moralnej. Kogoś przypominającego najbardziej szlachetne postawy pisarzy, którzy walczyli z totalitaryzmami i różnymi reżimami”.

Turecka sztuka opowiadania i malarstwa

Po poznańskim spotkaniu z Orhanem Pamukiem zapraszamy na wykład performatywny Opowiedz mi o tym. Turecka sztuka opowiadania. Agnieszka Ayşen Kaim – turkolożka, opowiadaczka historii i animatorka kultury – przywoła fascynujące osmańskie dziedzictwo sztuki opowiadania prozą, melorecytacji oraz śpiewu epickich narracji. Do niego odwołuje się m.in. Orhan Pamuk, który w powieści Nazywam się Czerwień wplótł liczne legendy i małe opowiadania ze świata osmańskich meddahów, perskich pardedarów, opowiadaczy posługujących się ilustracją, mistrzów miniatury, sułtanów i hodżów.

Kaim z multiinstrumentalistką Martą Maślanką i artystką wizualną Martą Puchłowską zaprezentuje także Słowa nad brzegiem wody. Opowieść pomiędzy kulturami.

Spektakl jest artystycznym kolażem, skomponowanym z autentycznych wspomnień, muzyki, poezji i sztuki ebru. Opowiada o parze zakochanych, próbującej połączyć w latach 70. XX wieku dwa światy odmiennych i fascynujących ich wzajemnie kultur: polskiej i tureckiej. Wstęp na obydwa wydarzenia jest wolny.

Publiczność będzie miała okazję zaznajomić się lepiej ze sztuką ebru, czyli tradycyjną turecką sztuką malarstwa na wodzie, na warsztatach Marty Puchłowskiej. Na ćwiczenia z niepowtarzalnych, fantazyjnych wzorów tworzonych na wodzie obowiązują bezpłatne zapisy e-mailowe.

Forum wokół tematu międzykulturowości

Tegoroczny cykl otwartych debat będzie poświęcony tematowi międzykulturowości, który jest realnym wyzwaniem współczesnej Europy. Zaczniemy od tematów związanych z Turcją – krajem rozdartym między Wschodem a Zachodem, islamem a islamofobią, przesiąkniętym konserwatyzmem i ponowoczesnością, tęsknotą za Europą i eurosceptycyzmem. Porozmawiamy następnie o sytuacji muzułmanów w samej Europie oraz o relacji centrum-peryferia w kontekście współczesnej kultury.

W spotkaniach wezmą udział m.in.: iranistka i arabistka Agata Nalborczyk, islamista Bogusław Zagórski, filozofka Monika Bobako, redaktorka naczelna Wydawnictwa Karakter Małgorzata Szczurek, tancerka Talya Balikcioglu, politolog Adam Balcer czy reportażystka Marcelina Szumer-Brysz. Forum poprowadzi Michał Nogaś w maltańskim Centrum Festiwalowym codziennie o godz. 17.00. Wejście na spotkania jest bezpłatne.