Spektakl „MATKI. PIEŚŃ NA CZAS WOJNY” w reż. Marty Górnickiej po lipcowych pokazach w Awinionie i październikowych w Paryżu, Lyonie i Bordeaux zostanie zaprezentowany 7 listopada na festiwalu euro-scene Leipzig – jednym z najważniejszych europejskich festiwali teatralno-tanecznych, który odbywa się corocznie na początku listopada w Lipsku. 

fot. Marta Pruska

W trakcie sześciu dni festiwalu euro-scene Leipzig widzowie i widzki mają okazję zobaczyć najważniejsze międzynarodowe produkcje teatralne i taneczne z całej Europy, które poruszają aktualne tematy społeczne, polityczne oraz egzystencjalne, m.in. Compagne Gisèle Vienne, Ahmeda Tobasi Tobasi czy Raphaela Hillebranda. Festiwal stawia na odważne, nowatorskie tytuły, które inspirują do dialogu i refleksji.

– Nasz spektakl mówi o kobietach i wojnie. O mechanizmach obronnych, o odpowiedzialności. O naszej reakcji na wojnę w Europie. O rytuałach przemocy wojennej wobec kobiet i cywili, które są niezmienne – mówi Marta Górnicka. W skład zespołu spektaklu wchodzi 21 ukraińskich, polskich i białoruskich kobiet w wieku od 9 do 71 lat, każda z wyjątkowym doświadczeniem politycznym i inną historią życiową, uciekinierek z Mariupola, Kijowa, Irpienia i Charkowa.

Spektakl po premierze w Teatrze Powszechnym w Warszawie był z sukcesami prezentowany podczas najważniejszych festiwali teatralnych w całej Europie, m.in w Barcelonie, Mediolanie (Milano Porta Europa), Utrechcie (SPRING Utrecht), Salzburgu (Sommerszene Salzburg), Düsseldorfie (Europäisches Theatrefestival 777 TAGE ДНІВ DAYS), Freiburgu (Performing Democracy), Hanowerze (KunstFestSpiele Herrenhausen), Bernie w Szwajcarii (Auawirleben Theatrefestival Bern), Genewie, Zurychu. Trzy prezentacje odbyły sie podczas Festiwalu w Awinionie na dziedzińcu honorowym Pałacu Papieży, gdzie spektakl został przyjęty entuzjastycznie. 

Spektakl jest koprodukcją fundacji CHÓR KOBIET w Warszawie i Maxim Gorki Theater w Berlinie, koproducentami są Teatr Powszechny w Warszawie, Festival d’Avignon, Maillon Théâtre De Strasbourg Scène européenne, SPRING Performing Arts Festival (Utrecht), Tangente St. Pölten – Festival Für Gegenwartskultur (Austria).

 „MATKI” w Awinionie:

– „MATKI” podbiły publiczność Dziedzińca Honorowego Pałacu Papieży w Awinionie, która nagrodziła je trwającą ponad kwadrans owacją na stojąco. Spektakl na skrzyżowaniu antyku i historii, która wydarza się tu i teraz, dwie godziny od Paryża, zagrażając Europie – Jacky Bornet, FRANCETVINFO.FR.

– MATKI PIEŚŃ NA CZAS WOJNY”, zorkiestrowane przez reżyserkę Martę Górnicką, wykraczają poza doświadczenie spektaklu, są ceremonią jednoczącą widzów we wspólnocie z cierpiącą Ukrainą. (...) Mocny moment na dziedzińcu honorowym Pałacu Papieży– Fabienne Darg, LE MONDE.

– Gniew Marty Górnickiej sprawia, że Dziedziniec Honorowy Pałacu Papieży w Awinionie drży. To, co widzimy, to chór, cudownie reżyserowany, wprost do serc publiczności. [...] Przykuwają nas do siedzeń i zmuszają do słuchania oraz powiedzenia przepraszam. Byłoby niewłaściwe ograniczać je do starożytnych kouroi. One są z dzisiaj, teraz, ubrane w t-shirty, dżinsy, szorty, legginsy. Marta Górnicka jest czwartą reżyserką w historii tego legendarnego Festiwalu, która wkroczyła ze swoim spektaklem na Dziedziniec Honorowy Pałacu Papieży i drugą w tym roku – Amélie Blaustein-Nidda, CULT.NEWS.FR.

Marta Górnicka – reżyserka i autorka, tworzy wyjątkowy w Europie idiom teatru chórowego, w którym głosy i ciała wykonawców, indywidualnie i wspólnie stają się nieodmiennie instrumentami politycznymi. Eksploruje różnorodne formy chóralne, aby umożliwić konfrontację ze stawiającymi opór rzeczywistościami. Górnicka wykorzystuje scenę jako platformę do odgrywania dyskursów konfliktu i zarazem ich rozwiązywania, stwarzając członkom zapraszanych przez nią społeczności możliwość zabrania głosu, ale także wzajemnego uznania ich wspólnego człowieczeństwa.

Festiwalowa strona spektaklu: euro-scene.de

O spektaklu

Wojenne rytuały przemocy wobec kobiet są niezmienne. Wojna stawia przed Europą pytania ostateczne: o odpowiedzialność w obliczu zagrożenia i o nasze mechanizmy obronne. Ze świadectw matek i dzieci – Ukrainek, Białorusinek i Polek: tych, które uciekły przed wojną; tych, które uciekły przed prześladowaniem i tych wreszcie, które otworzyły przed nimi domy w Polsce – Marta Górnicka, reżyserka, autorka CHÓRU KOBIET i założycielka Instytutu Politycznego Głosu w Maxim Gorki Theater w Berlinie, tworzy wraz z zespołem spektakl chóralny.

W jego skład wchodzi 21 ukraińskich, polskich i białoruskich kobiet w wieku od 9 do 71 lat, każda z wyjątkowym doświadczeniem politycznym i inną historią życiową, uciekinierek z Mariupola, Kijowa, Irpienia i Charkowa. 

Ukraińskie wyliczanki dziecięce, tradycyjne pieśni, zaklęcia i wypowiedzi polityczne miksują się ze sobą.

Spektakl „na czas wojny” rozpoczyna szczedriwka (ukr. щедрівка) – tradycyjna ukraińska pieśń – życzenie szczęścia i odrodzenia. Jej historia sięga czasów przedchrześcijańskich i prawdopodobnie liczy tysiące lat. Rytuał śpiewania szczedriwek wykonywały tylko kobiety lub kobiety z dziećmi, i zawsze dla konkretnej osoby. Wierzono w moc tej pieśni, ufano, że jej słowa i dobre życzenia na pewno się spełnią. Te wyśpiewane życzenia są dziś kierowane do wszystkich ludzi, na nowy czas; na całe życie.

 – W przeszłości CHÓR miał uświęcać wyjątkowość życia, służyć odrodzeniu, odnowieniu. Był siłą przeciwną sile UNICESTWIANIA. I z tej siły czerpie nasz spektakl – Marta Górnicka.

– Kiedy Ukraina krzyczy, potrzebujemy praktyk na długo sprzed narodzin teatru, które przynosi CHÓR. Potrzebujemy teatru z jego siłą zmiany. Z jego siłą zapamiętywania tego, co najpotworniejsze, a co trauma wojny chciałaby usunąć z pola widzenia. Teatru nowych form solidarności i nowego rytuału. Miejsca, w którym lepszy świat jest wyobrażalny i możliwy – Marta Górnicka dla „Theater der Zeit“.

Czytanie libretta Marty Górnickiej „Matki. Pieśń na czas wojny” odbyło się podczas Festiwalu w Awinionie 23 lipca 2023 r.

Premiera: 29 września 2023, Teatr Powszechny, Warszawa.

Premiera niemiecka: 4 listopada 2023, Maxim Gorki Theater, Berlin.

Premiera francuska: 4 października 2023, Maillon, Théâtre de la Ville de Strasbourg, Strasburg.

Twórczynie i twórcy

Aktorki: Liza Kozlova, Palina Dabravoĺskaja, Svitlana Onischak, Kateryna Taran, Svitlana Berestovska, Valeriia Obodianska, Sasha Cherkas, Mariia Tabachuk, Yuliia Ridna, Natalia Mazur, Aleksandra Sroka, Katarzyna Jaźnicka, Bohdana Zazhytska, Anastasiia Kulinich, Hanna Mykhailova, Katerina Aleinikova, Elena Zui-Voitekhovskaya, Kamila Michalska, Maria Robaszkiewicz, Polina Shkliar, Ewa Konstanciak, Volha Kalakoltsava

Koncepcja, reżyseria: Marta Górnicka
Libretto: Marta Górnicka & zespół (ukraińsko-białorusko-polski)
Muzyka: Marta Górnicka, tradycyjna muzyka ukraińska, białoruska i polska; cytat ze „Szczedriwki” Nikołaja Leontowicza

Współpraca muzyczna: Wojciech Frycz

Choreografia: Evelin Facchini
Scenografia: Robert Rumas
Kostiumy: Joanna Załęska

Asystentka kostiumografki: Maria Wierzbicka
Współpraca dramaturgiczna: Olga Byrska, Maria Jasińska
Wideo, dokumentacja wideo: Michał Rumas, Justyna Orłowska

Projekcje wideo: Michał Jankowski

Światło: Artur Sienicki
Trenerka głosu i przygotowanie wokalne: Joanna Piech-Sławecka

Asystentka reżyserki: Maria Wierzbicka
Inspicjentka: Sylwia Mączarowska
Asystentka choreografki: Maria Bijak
Warsztaty ruchowe: Krystyna Lama Szydłowska

Ukraińskie tłumaczenie libretta: Olesya Mamchych
Białoruskie tłumaczenie libretta: Maria Pushkina
Angielskie tłumaczenie libretta: Aleksandra Paszkowska
Konsultacja z zakresu entomuzykologii ukraińskiej: Anna Ohrimchuk
Konsultacja dot. ukraińskich zabaw dziecięcych: Venera Ibragimova
Tłumaczenie podczas prób: Marharyta Huretskaya
Napisy: Zofia Szymanowska

Producentki trasy międzynarodowej z ramienia Fundacji CHÓR KOBIET: Anna Galas-Kosil, Joanna Nuckowska

Produkcja: Fundacja CHÓR KOBIET; Maxim Gorki Theater (Berlin)

Koprodukcja: Teatr Powszechny w Warszawie; Festival d’Avignon; Maillon, Théâtre de Strasbourg – Scène européenne; SPRING Performing Arts Festival (Utrecht); Tangente St. Pölten – Festival Für Gegenwartskultur (Austria)

Partnerzy projektu: Teatr Dramatyczny im. Gustawa Holoubka; Nowy Teatr w Warszawie; Fundacja dla Wolności w Warszawie (niezależna, publiczna organizacja non-profit działająca na rzecz migrantów z Ukrainy, Czeczenii, Białorusi, Tadżykistanu i innych krajów, którzy osiedlili się w Warszawie i do których kierowane jest największe wsparcie); „Przystanek Świetlica” (świetlica dla dzieci i młodzieży migranckiej); Solidarny Dom Kultury „Słonecznik” (centrum społeczności ukraińskich artystów w Warszawie).

Projekt współfinansuje m.st. Warszawa.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.

Plan międzynarodowego tournée

7 listopada 2024 – euro-Scene Leipzig Theatre Festival (Lipsk, Niemcy)

18 listopada 2024 – Ogólnopolski Festiwal Sztuki Reżyserskiej „Interpretacje" (Katowice, Polska)
30 listopada i 1 grudnia 2024 – Teatr Powszechny (Warszawa, Polska)
6–12 grudnia 2024 – Międzynarodowy Festiwal Teatralny Boska Komedia (Kraków, Polska)