EN

16.12.2020, 19:32 Wersja do druku

Niedokończona opowieść o „matce Reduty”

mat. wydawcy

Ta ostatnia publikacja jest nieukończoną, z powodu śmierci autora, prof. Zbigniewa Osińskiego, opowieścią biograficzną o Mieczysławie Limanowskim - pisze Ewa Gałązka o „Ziemia – Duch – Reduta. Rzecz o Mieczysławie Limanowskim”.

Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego z okazji stulecia Reduty został współwydawcą trzech publikacji: „Reducie na stulecie. Studia i rozpoznania” pod red. Dariusza Kosińskiego i Wandy Świątkowskiej, Juliusza Osterwy „Dzienniki wypraw 1938-1939” oraz Zbigniewa Osińskiego „Ziemia – Duch – Reduta. Rzecz o Mieczysławie Limanowskim”.

Ta ostatnia publikacja jest nieukończoną, z powodu śmierci autora, prof. Zbigniewa Osińskiego, opowieścią biograficzną o Mieczysławie Limanowskim (1876-1948), wybitnym geologu, „matce Reduty” („ojcem Reduty”, jak wiadomo, był Juliusz Osterwa). Opowieść ta doprowadzona do 1930 r. jest zasadnicza częścią książki.

Zbigniew Osiński kreśli portret rodziny Limanowskich, wspomina o dziecięcych wyprawach z ojcem w szwajcarskie Alpy i nad jeziora, skąd wzięła się jego pasja do geologii. Ukazuje czas nauki w gimnazjach we Lwowie i Krakowie, dokąd Mieczysław musiał się przenieść ze Lwowa na skutek interwencji katechety za bezbożność. W dalszych kolejach losu, Limanowski przerywa rozpoczęte na Uniwersytecie Lwowskim studia przyrodnicze, by oddać się sztuce. I ta dychotomia będzie mu towarzyszyć przez całe życie. Wygłaszał wykłady zarówno poświęcone geologii, przyrodzie jak i teatrowi i kulturze, pisze recenzje teatralne i monografie z zakresu geologii. W Wilnie wykładał na Wydziale Matematyczno-Fizycznym i związał się z działalnością wileńskiego Instytutu Reduty.

Po przerwaniu studiów Limanowski wyjeżdża do Zakopanego, gdzie spędził czternaście lat stając się częścią legendy artystycznej Zakopanego okresu Młodej Polski. We Włoszech bada wulkany, doktorat broni na uniwersytecie w Lozannie. Podczas I Wojny Światowej spędził w Moskwie trzy i pół roku aktywnie uczestnicząc w życiu kolonii polskiej. Wtedy też poznaje Konstantego Stanisławskiego. W 1919 r. po przyjeździe z Moskwy do Warszawy rzuca się w wir prac teatralnych. To czas powstania Reduty. Prof. Osiński nie opisuje dziejów Reduty, skupia się na ukazaniu tego, co Limanowski robił poza Redutą, jako, że prace te są mało, albo prawie wcale nieznane. A był Mieczysław Limanowski bardzo aktywny: odczyty, prace naukowe z zakresu geologii, udział w przeróżnego rodzaju komisjach, komitetach, koncertach, konferencjach, wykłady w Warszawskiej Szkole Dramatycznej, praca w Państwowym Instytucie Geologicznym, próby analityczne w Teatrze Narodowym. W 1925 roku Limanowski wyjechał do Wilna, gdzie spędził dwadzieścia lat i był równie aktywny zarówno na niwie kultury jak i geologii. W 1930 roku podczas XIII Konferencji Oświatowej pod Łowiczem Limanowski wygłosił 34-stronicowy referat zatytułowany „Istota kultury”, który stanowi summę jego ówczesnych poglądów. Prof. Osiński cytuje obszerne passusy tego referatu przybliżając nam światopogląd Mieczysława Limanowskiego.

Klamrą spinającą tą cześć opowieści jest datowany na 1900 r., fragment rękopisu pamiętników Bolesława Limanowskiego, historyka, senatora, współtwórcy PPS-u, ojca Mieczysława i kończący te cześć publikacji tekst Mieczysława Limanowskiego z 1933 r. zatytułowany „Jak powstała Reduta przez trzynastu laty”.

Druga część publikacji poświęcona jest korespondencji Mieczysława Limanowskiego i Juliusza Osterwy a także wojennym i powojennym losom Mieczysława Limanowskiego.

Dzięki drobiazgowej kwerendzie prasy międzywojennej, poszukiwaniom w archiwach, pamiętnikom i listom prof. Osińskiemu udało się odbudować fascynujący wizerunek naukowca, człowieka teatru i ukazać go na tle wydarzeń swoich czasów i kontaktów z wybitnymi ludźmi epoki.

Zbigniew Osiński, „Ziemia – Duch – Reduta. Rzecz o Mieczysławie Limanowskim”, Instytut teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, Warszawa, Wydawnictwo Słowo / Obraz Terytoria, Gdańsk 2020.

Źródło:

Materiał własny

Autor:

Ewa Gałązka