W 100. rocznicę urodzin Wojciecha Jerzego Hasa, przypadającą 1 kwietnia, Szkoła Filmowa w Łodzi organizuje konferencję naukową poświęconą twórczości tego wybitnego twórcy filmowego, pełniącego niegdyś funkcje jej rektora i wykładowcy. Tego dnia szkoła przy Targowej zamieni się też w Labirynt Hasa.
fot. mat. FINA
Uchwałą Senatu RP rok 2025 jest Rokiem Wojciecha Jerzego Hasa (1925-2000), zaś 1 kwietnia przypada 100. rocznica urodzin tego wybitnego reżysera, scenarzysty i producenta filmowego. Z tej okazji Państwowa Wyższa Szkoła Filmowa, Telewizyjna i Teatralna im. Leona Schillera w Łodzi organizuje we wtorek cykl wydarzeń poświęconych twórczości swojego byłego rektora i wykładowcy.
Od godz. 9 rozpocznie się konferencja naukowa "Ludzie Hasa", współfinansowania przez Polski Instytut Sztuki Filmowej, której celem jest przybliżenie dzieła reżysera w zróżnicowanych ujęciach: filmowcom z perspektywy badaczy, badaczom z perspektywy filmowców. Do południa zaplanowano wystąpienie m.in. dra Sławomira Rogowskiego, twórcy filmu "Rysopis znaleziony po latach. Wojciech Jerzy Has" (2023) oraz panel pod hasłem "Siła filmowego obrazu" z udziałem prof. Marcina Marona (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie), prof. Małgorzaty Jakubowskiej (Uniwersytet Łódzki) i dra Jarosława Grzechowiaka (Szkoła Filmowa w Łodzi).
Po przerwie nastąpi drugi panel "Słowo i gest", a w nim udział wezmą: dr Piotr Śmiałowski (Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny), dr Michał Oleszczyk (Uniwersytet Warszawski) i dr Piotr Pławuszewski (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu).
Jak wyjaśnił rzecznik Szkoły Filmowej Krzysztof Brzezowski, wszystkie wydarzenia związane z obchodami 100. urodzin Hasa będą mieć charakter zamknięty, jednak osoby zainteresowane tematyką konferencji mogą śledzić ją online - link do spotkania można znaleźć na stronie https://www.filmschool.lodz.pl/.
Po konferencji, o godz. 15 szkoła przy ul. Targowej zamieni się w Labirynt Hasa. Do uczestnictwa w symbolicznych urodzinach "niezwykłych, jak niezwykły był On i jego Kino" organizatorzy zaprosili wychowanków i studentów Mistrza, twórców filmowych, którzy pod jego opieką zrealizowali swoje etiudy, a także tych, którzy pracowali z reżyserem przy jego filmach fabularnych, w rozmaitych funkcjach – od obsady aktorskiej, przez pion realizatorski, po zespół techniczny.
"Szczegółowy program wydarzenia jest owiany tajemnicą; poznają go tylko ci, którzy zostali na nie zaproszeni" - zaznaczył Brzezowski.
Wojciech Jerzy Has urodził się 1 kwietnia 1925 r. w Krakowie. Podczas niemieckiej okupacji studiował w Szkole Handlowej w Krakowie, a od 1943 r. – w Szkole Przemysłu Artystycznego - zakonspirowanej Akademii Sztuk Pięknych.
W 1945 r. podjął studia w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. W latach 1951-1956 pracował w Wytwórni Filmów Oświatowych w Łodzi. Od 1955 r. należał do Zespołu Autorów Filmowych "Syrena".
20 stycznia 1958 r. zadebiutował psychologicznym dramatem "Pętla" na podstawie scenariusza, który napisał wspólnie z Markiem Hłaską. Główny bohater, Kuba (Gustaw Holoubek) zmaga się z alkoholowym nałogiem.
Rok później Has zrealizował "Pożegnania" i zdobył nagrodę krytyków FIPRESCI na festiwalu filmowym w Locarno. Scenariusz Has stworzył wspólnie ze Stanisławem Dygatem. Akcja filmu rozgrywała się w dwóch przełomowych momentach historii - tuż przed wybuchem II wojny światowej i na początku 1945 r. - niedługo przed odwrotem wojsk niemieckich i wkroczeniem armii sowieckiej na ziemie polskie.
Has należał do grona reżyserów, który tworzyli polską szkołę filmową.
W 1959 r. wyreżyserował "Wspólny pokój" oparty na motywach powieści obyczajowej Zbigniewa Uniłowskiego, a trzy lata później - "Złoto", którego akcja toczyła się w kopalni odkrywkowej w Turoszowie.
11 stycznia 1963 r. odbyła się premiera wojennego dramatu psychologicznego "Jak być kochaną" według scenariusza Kazimierza Brandysa z Barbarą Krafftówną, Zbigniewem Cybulskim i Wiesławem Gołasem. Krytycy podkreślają, że w odróżnieniu od innych polskich reżyserów Has przedstawił wojenne traumy na zasadzie retrospekcji, wspomnień głównej bohaterki Felicji, która o sobie mówiła, była "siostrą samotnych i żoną owdowiałych".
W 1964 r. Has zrealizował "Rękopis znaleziony w Saragossie", ze Zbigniewem Cybulskim w roli głównej. Literackim pierwowzorem była powieść osiemnastowiecznego poety, Jana Potockiego. Po latach wybitni amerykańscy reżyserzy Martin Scorsese i Francis Ford Coppola wskazali, że film Hasa należy do ich ulubionych dzieł klasycznej, światowej kinematografii. "Rękopis znaleziony w Saragossie" uhonorowany Złotym Piórem - nagrodą Klubu Dziennikarzy Zagranicznych) podczas festiwalu w hiszpańskim San Sebastian.
Z 1968 roku pochodzi zrealizowana przez Hasa kinowa wersja "Lalki" z Mariuszem Dmochowskim i Beatą Tyszkiewicz w głównych rolach.
Kolejny film reżysera - "Sanatorium pod Klepsydrą" (1973) według Brunona Schulza uhonorowane nagrodą jury na festiwalu w Cannes. W latach 80. zrealizował "Nieciekawą historię" (1982), "Pismaka" (1984), "Osobisty pamiętnik grzesznika przez niego samego spisany" (1985) oraz "Niezwykłą podróż Baltazara Kobera" (1988).
Wojciech Has był wykładowcą łódzkiej Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej im. Leona Schillera. W latach 1989-90 Has był dziekanem wydziału reżyserskiego. W latach 1990-96 pełnił funkcję rektora uczelni. Do grona jego studentów należeli m.in. Małgorzata Szumowska, Władysław Pasikowski i Jacek Bromski.
W 1998 r. został odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski za osiągnięcia w działalności artystycznej i zasługi w pracy dydaktycznej.